Камп’ютарная праграма

Камп'ютэрная праграма — паслядоўнасць інструкцый, прызначаных для выканання прыладай кіравання вылічальнай машыны. Часцей за ўсё выява праграмы захоўваецца ў выглядзе выканальнага модулю (асобнага файлу ці групы файлаў). З гэтага вобразу, які знаходзіцца як правіла на дыску, выкананая праграма ў аператыўнай памяці можа быць пабудаваная праграмным загрузчыкам. У залежнасці ад кантэксту, які разглядаецца тэрмін можа ставіцца таксама і да зыходнаша тэксту праграмы.

Разам з працэдурамі і правіламі, а таксама дакументацыяй, якія адносяцца да функцыянавання сістэм апрацоўкі дадзеных, праграмы складаюць праграмнае забеспячэнне.

У сістэмным праграмаванні існуе больш фармальнае вызначэнне праграмы як размешчаных у аператыўнай памяці камп'ютэра дадзеных і машынных кодаў, выкананых працэсарам для дасягнення некаторай мэты . Тут падкрэсліваюцца дзве асаблівасці: знаходжанне праграмы ў памяці і яе выкананне працэсарам.

Працэс стварэння камп'ютэрных праграм носіць назву «праграмаванне», а людзей, якія займаюцца гэтым відам дзейнасці, завуць праграмістамі. Пры распрацоўцы праграм у іх часта пранікаюць памылкі. Праграма змяшчае памылкі, калі для некаторых дадзеных яна дае збоі, адмовы або няправільныя вынікі.

Працэс пошуку і выпраўлення памылак у праграмах называецца адладкай. Колькасць памылак у праграмах звычайна загадзя невядома. Таму загадзя невядомая працягласць адладкі праграм. Праграма (алгарытм) не ўтрымлівае памылак, калі яна дае правільныя вынікі для ўсіх дапушчальных дадзеных.

Запіс зыходных тэкстаў праграм пры дапамозе моў праграмавання палягчае разуменне і праўку чалавекам. Гэтаму, у прыватнасці, дапамагаюць каментары, дапушчальныя ў сінтаксісе большасці моў. Для выканання на камп'ютэры гатовы тэкст праграмы пераўтвараецца (кампілюецца) у машынны код.

Праграмы з агульнадаступнымі зыходнымі тэкстамі называюцца адкрытымі. Камп'ютарныя праграмы з'яўляюцца аб'ектамі аўтарскага права. Аўтары і праваўладальнікі праграм маюць права абмяжоўваць доступ да зыходных тэкстаў праграм, якія з'яўляюцца іх інтэлектуальнай уласнасцю.

Некаторыя мовы праграмавання дазваляюць абыходзіцца без папярэдняй кампіляцыі праграмы і пераводзяць яе ў інструкцыі машыннага кода непасрэдна падчас выканання. Гэты працэс называецца дынамічнай кампіляцыяй і ён дазваляе дабіцца большай пераноснасці праграм паміж рознымі апаратнымі і праграмнымі платформамі пры захаванні многіх плюсаў кампіляцыі.

Інтэрпрэтаваныя праграмы, для якіх як правіла не ўжываецца працэс кампіляцыі і якія інтэрпрэтуюцца аперацыйны сістэмай або спецыяльнымі праграмамі-інтэрпрэтатарамі, завуцца скрыптамі ці «сцэнарамі».

Зыходныя тэксты камп'ютэрных праграм у большасці моў праграмавання складаюцца з спісу інструкцый, дакладна апісваюць закладзены алгарытм. Падобны падыход у праграмаванні называецца імператыўныя . Аднак ўжываюцца і іншыя метадалогіі праграмавання. Напрыклад, апісанне зыходных і патрэбных характарыстык апрацоўваных дадзеных і прадастаўленне выбару прыдатнага алгарытму рашэння спецыялізаванай праграме-інтэрпрэтатару - такі падыход называецца дэкларатыўным праграмаваннем. Таксама, прымяняюцца функцыянальнае і лагічнае праграмаванне.

Большасць карыстальнікаў камп'ютэраў выкарыстоўваюць праграмы, прызначаныя для выканання канкрэтных прыкладных задач, такіх як падрыхтоўка і афармленне дакументаў, матэматычныя вылічэнні, апрацоўка малюнкаў і т . п. Адпаведныя праграмныя сродкі называюць прыкладнымі праграмамі ці прыкладным праграмным забеспячэннем . Упраўленне кампанентамі вылічальнай сістэмы і фарміраванне асяроддзя для функцыянавання прыкладных праграм бярэ на сябе сістэмнае праграмнае забеспячэнне , найбольш важнай складнікам якога з'яўляецца аперацыйная сістэма.