| Еўрапейская жамчужніца |
Створкі ракавіны Margaritifera margaritifera |
| Навуковая класіфікацыя |
|---|
прамежныя рангі
| Від: | Еўрапейская жамчужніца |
|
| Міжнародная навуковая назва |
|---|
|
Margaritifera margaritifera (Linnaeus, 1758)
|
| Ахоўны статус |
|---|
|
|
|
Еўрапейская жамчужніца, таксама Звычайная жамчужніца[1] (Margaritifera margaritifera) — від двухстворкавых малюскаў з атрада Unionoida. Засяляе чыстыя прэсныя ручаі і рэкі многіх краін Паўночнага паўшар'я[2]. У цяперашні час еўрапейскія жамчужніцы рэдкія і знаходзяцца пад пагрозай знікнення.
Лічынка-глахідзій паразітуе ў покрывах карпавых рыб[3]. Служылі аб'ектам промыслу для здабычы перламутру і рачнога жэмчугу, аднак з-за скарачэння колькасці промысел стаў нерэнтабельны[3].
У 2004 годзе расійскі даследчык В. В. Зюганаў (руск.) (бел. апублікаваў інфармацыю, што еўрапейская жамчужніца, якая насяляе ў Еўропе і Паўночнай Амерыцы, мае самае доўгае жыццё сярод прэснаводных беспазваночных жывёл — максімальная працягласць жыцця 210—250 гадоў — і для яе характэрна нязначнае старэнне (руск.) (бел.[4].
Ракавіна еўрапейскай жамчужніцы падоўжаная, звужаецца да задняга края. У даўжыню дасягае 9—12 см[2]. У месцы сучлянення створак маюцца выступы ракавіны (адзін на правай створцы, два — на левай), якія ўтвараюць замок, які забяспечвае больш жорсткае злучэнне[2].
Таўшчыня створак моцна залежыць ад жорсткасці вады (руск.) (бел. і хуткасці плыні. Найбольш тоўстыя ракавіны выяўляюцца ў раўчуках са слабым цягам і жорсткай вадой[5]. Пры нізкім утрыманні соляў утворыцца больш лёгкая ракавіна, якая змяшчае бялковыя праслойкі паміж парцалянавым і перламутравым пластамі («тульбергаўскія палоскі»)[5]. Акрамя таго, у мяккай вадзе інтэнсіфікуюцца працэсы эрозіі ракавіны, у першую чаргу — у галіне вяршыні[5].
У жніўні на жабрах еўрапейскіх жамчужніц з'яўляюцца шматлікія (да 3 мільёнаў на асобіну) лічынкі-глахідзіі, якія адрозніваюцца вельмі малымі памерамі (50 мкм)[3]. У канцы жніўня-пачатку верасня матчына асобіна выкідвае лічынак у тоўшчу вады, дзе для паспяховага развіцця яны павінны прымацаваць да пакроваў рыбы[3]. У ролі гаспадароў могуць выступаць гальяны (Phoxinus)[3].
Лічынкам у халодных рэчках Паўночнай Еўропы для завяршэння паразітычнай фазы развіцця патрабуецца ад 8 да 11 месяцаў, таму малюск падаўжае жыццё рыбе, якая інакш загінула б неўзабаве пасля нерасту, запавольваючы яе старэнне, робячы больш жывучай і дазваляючы, у канчатковым рахунку, нераставаць некалькі разоў у жыцці.
Занесена ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь.
Зноскі
- ↑ Напісанне Еўрапейская жамчужніца, Звычайная жамчужніца ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.6. Мн., 1998, С.421
- ↑ а б в Жадин В. И. Моллюски пресных и солоноватых вод СССР. М.—Л.: АН СССР, 1952, 376 с.
- ↑ а б в г д Жадин В. И. Фауна СССР. Моллюски. Семейство Unionidae. М.—Л.: АН СССР. 1938, т. 4, вып. 1, 170 с.
- ↑ Зюганов В. В. (2004). "Арктические долгоживущие и южные короткоживущие моллюски жемчужницы как модель для изучения основ долголетия". Успехи геронтол. 14: 21–31.
- ↑ а б в Жадин В. И. Пресноводные моллюски СССР. Л.: Ленснабтехиздат, 1933, 232 с.
