Землетрасенне ў Скоп’і

Эпіцэнтр землетрасення.

Гадзіннік на старым будынку вакзала Скоп'я.

Супрацоўнікі амерыканскага вайсковага шпіталя ў Скоп'е.

Землетрасенне ў Скоп'і (макед.: Скопски земјотрес), сталіцы Сацыялістычнай Рэспублікі Македоніі. Магнітуда штуршка склала 6,9 па шкале Рыхтара адбылося 26 ліпеня 1963 года і разбурыла большую частку горада. У выніку землетрасення 1 070 чалавек загінулі, каля 3 000 атрымалі раненні, прыкладна 75 % жылых дамоў былі разбураны ці сур'ёзна пашкоджаны.

Вобласць узнікнення землятрасення знаходзілася на адной лініі разлому з Італьянскай і Французскай Рыўерай, дзе за некалькі дзён да землетрасення людзі адчувалі слабыя штуршкі. Інтэнсіўнасць скалынанняў у эпіцэнтры склала 9 балаў. Услед за першым штуршком рушыў услед афтэршок меншай сілы. Усяго за суткі было зарэгістравана 84 штуршкі.

Адразу пасля землетрасення каля васьмідзесяці краін скіравалі ў Югаславію ратаваннікаў, фінансавую і гуманітарную дапамогу. 14 кастрычніка таго ж года Генеральная Асамблея ААН прыняла рэзалюцыю № 1882, у якой адзначала, што «аднаўленне Скоп'я стала сапраўдным знакам сяброўства і братэрства народаў».

Сейсмічнае становішча ў рэгіёне

Поўдзень Македоніі, рэгіён ракі Вардар, вядомы як зона высокай сейсмічнай актыўнасці. У гісторыі Скоп'я да XX стагоддзя вядомыя два разбуральныя землетрасенні: у 518 годзе н. э. і ў 1555 годзе. І ўсё ж, пры планаванні горада і будаванні будынкаў дадзеныя пра сейсмічную небяспеку ніколі не ўлічваліся.

Землетрасенне

Штуршкі адбыліся раніцай 26 ліпеня і працягваліся 20 секундаў. Дакладны час найдужэйшага штуршка зафіксавалі гадзіны на будынку вакзала Скоп'я, якія спыніліся ў 5:17 раніцы. У агульнай складанасці былі разбураны ці моцна пашкоджаны каля 75 % жылых дамоў, амаль усе школы і лякарні, а таксама будынкі вакзала і паштамта, так што горад апынуўся адрэзаны ад навакольнага свету. Таксама былі знішчаны многія адміністрацыйныя будынкі, у тым ліку штаб-кватэра Цэнтральнага камітэта Кампартыі Македоніі, мэрыя і Нацыянальны банк. Прамысловым будынкам была нанесеная значна меншая шкода, бо яны знаходзіліся далёка ад эпіцэнтра, а іх канструкцыя дазволіла вытрымаць штуршкі.

Больш за ўсё пацярпелі пабудовы з цэглы, і іх абвальванне пацягнула больш за ўсё ахвяр.

Ратавальная аперацыя і аднаўленне

Адразу пасля землетрасення вайскоўцы, атрады грамадзянскай абароны і мясцовыя жыхары прыступілі да разбору завал. Амаль адразу пасля землетрасення пачалася міжнародная кампанія па ліквідацыі наступстваў землетрасення. У аднаўленні Скоп'я ўзялі ўдзел каля 80 краін, памер ахвяраванняў склаў суму, эквівалентную 37 000 000 дынараў, таксама былі сабраны рэчы на суму 121 000 000 дынараў. Для некалькіх дзясяткаў тысяч чалавек, якія страцілі жытло, у першыя дні былі адкрыты намётавыя мястэчкі, а цягам года пабудаваны часовыя драўляныя дамы. СССР зрабіў дапамогу да канца 1963 года на агульную суму больш 1 млрд дынараў, даслаў каля 500 вайскоўцаў для расчысткі завал.

Поўнамаштабнае аднаўленне горада праходзіла ў 1960-х гадах пад кіраўніцтвам японскага архітэктара Кэндзо Тангэ.

Знакавай падзеяй стала адкрыццё ў 1970 годзе ў Скоп'і Музея сучаснага мастацтва, значную частку калекцыі якога склалі творы мастацтва, падораныя іншымі краінамі пасля землетрасення. Сам будынак для музея быў спраектавана польскімі архітэктарамі і стала дарункам урада Польшчы. Адным з галоўных экспанатаў новага музея стала карціна Пабла Пікаса «Галава кабеты», падораная гораду мастаком.