Ларыса Пятроўна Марозава

Ларыса Пятроўна Марозава (да 1920, Маладзечна — студзень 1948, лагер Эльген, УПУППЛ; Псеўданімы: Леся Беларуска, Эриния) — уяўная беларуская паэтэса.

Гісторыя містыфікацыі

Ад пачатку Ларыса Марозава была ненаўмыснай містыфікацыяй літаратуразнаўкі Валянціны Коўтун, але неўзабаве пачала «самастойнае жыццё». Паводле некаторых выданняў, Ларыса Марозава атрымала педагагічную адукацыю, працавала настаўніцай у Маладзечне. У 1938 годзе быццам выйшла замуж за афіцэра НКУС Аляксея Марозава і ў дзень вяселля яе ўпершыню затрымалі і даставілі ў НКУС, а ў канцы ліпеня 1938 года мужа арыштавалі і расстралялі, самую яе арыштавалі праз паўгода — у студзені 1939 года. Паводле тых жа выданняў, быццам «за належнасць да нацыяналістычнай арганізацыі» Марозаву асудзілі на 10 гадоў лагераў, а зняволенне яна адбывала ў Магадане і ў лагеры Эльген, дзе працавала ў асноўным на лесапавале. Уяўная Марозава працягвала пісаць у лагеры вершы рускай мовай пад псеўданімам Эриния (старажытнагрэчаская багіня помсты і адплаты), псеўданімам Леся Беларуска быццам падпісвала толькі беларускія вершы; таксама збірала лагерны фальклор, шмат яе рукапісаў канфіскавалі падчас вобыскаў. Загінула ўяўная Марозава ў зняволенні, быццам за некалькі дзён да вызвалення, калі даведалася, што мужа расстралялі яшчэ ў 1938 годзе.

Знайшоўся нават сулагернік Марозавай, украінскі рускамоўны паэт Васіль Малагуша, паводле яго, паэтка ў пачатку студзеня 1948 года выйшла з барака і не вярнулася, а раніцай яе знайшлі замерзлай у сумёце. Малагуша напісаў успаміны пра Марозаву, якія разам з яе 21 вершам выдалі ў кнізе Алены Кобец-Філімонавай «Карэльскія Курапаты 1937—1938. Рэха ГУЛАГа». Рукапісны зборнік твораў Марозавай пад назвай «Я голас ваш» Васіль Малагуша ў 1997 годзе перадаў у часопіс «Полымя», дзе яго часткова апублікавалі. Пра лёс Марозавай пісаў кнігу беларускі гісторык і пісьменнік Анатоль Валахановіч. Таксама некаторыя выданні сцвярджалі, што Марозаву згадвала Яўгенія Гінзбург, таксама зняволеная Эльгена, але ў даступных тэкстах Гінзбург такіх згадак не знойдзена.

Яшчэ да адкрыцця ўяўнасці Марозавай праз прызнанне Валянціны Коўтун, літаратуразнаўцы заўважалі супярэчнасці ў «біяграфіі» паэткі, а сапраўднасць яе творчасці ставілі пад сумненне, пакуль няма іх прафесійнага даследавання.

Творы пад імем Ларысы Марозавай

• Малітва да Калымы: Вершы // Полымя. 1997, № 2;
• Мой свет: Вершы // Полымя. 1999, № 3;
• В лагерном бараке: (верш) // Труд. 30.08.2007.
• Малітва да Калымы: лісты з «Эльгена»: [вершы] / Леся Беларуска. — Мн: «Лімарыус», 2009.

Літаратура

• Галубовіч Л. Сястра наша Леся… // ЛіМ. 22.2.2008, № 8 (4451);
• Дорская С. Справа Лесі Беларускі раскрытая: [пра прэзентацыю кнігі Валянціны Коўтун «Леся Беларуска. Малітва да Калымы», Мінск] // Літаратура і мастацтва. — 2009. — 21 жніўня (№ 31). — С. 4;
• Капа Н. Справа Лесі Беларускі: [пра трагічны лёс рэпрэсіраванай паэтэсы Л. П. Марозавай] // Літаратура і мастацтва. — 2008. — 9 мая (№ 19). — С. 14;
• Коўтун В. Малітва Лесі Беларускі: [пра лёс паэтэсы: гутарка з пісьменніцай Валянцінай Коўтун] // Звязда. — 2009. — 30 крас.;
• Краса і сіла: Анталогія беларускай паэзіі XX стагоддзя / Склад. М. Скобла; Навук. рэд. А. Пашкевіч. -Мн.: Лімарыус, 2003;
• Локун В. Малітва, звернутая да людзей // Маладосць. — 2010. — № 4. — С. 128—131.
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 2 / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003.;
• Писательница Елена Кобец-Филимонова считает необходимым увековечить память талантливой поэтессы Леси Белоруски // БелаПАН / Культура, 29.10.2007. 22:03

Спасылкі

• Некаторыя вершы Л. П. Марозавай Архівавана 9 сакавіка 2005. — Эл. версія на старонцы Міжнароднага жаночага фонду св. Еўфрасiннi Полацкай
• В. Коўтун: «Лесю Беларуску выводзілі з-пад майго кантролю» // «Радыё Свабода»: Вольная студыя — 06.08.2009, 12:11.