Азербайджанская музыка
Азербайджанская музыка (азерб.: Azərbaycan musiqisi) — дасягненне музычнай культуры азербайджанскага народа — вынік шматвяковага гістарычнага працэсу фарміравання і развіцця своеасаблівых, глыбока рэалістычных традыцый. Гэтыя традыцыі аж да пачатку XX стагоддзя насілі вусны характар, з аднаго боку, ідучы каранямі ў народную бытавую творчасць, а з другога, набываючы рысы прафесійнага мастацтва, асабліва выразныя ў мугамате і творчасці ашуга.
Народная музыка
[правіць | правіць зыходнік]
Значную частку народнай музыкі складаюць сямейна-бытавыя песні — вясельныя і жалобна-пахавальныя (йуг, ага, марсія). Народная музыка Азербайджана адрозніваецца разнастайнасцю жанраў — гэта песня, танец, творчасць ашуга, мугам. І ў песнях, і ў танцах знайшлі сваё адлюстраванне тып тэмпераменту іх стваральнікаў. Жаночыя танцы — стрыманыя, пластычныя, лірычныя (Вагзалы, Узундэрэ), мужчынскія — жывыя, поўныя адвагі, сілы (Газахі, Гайтагы, Ханчобаны). Асноўная частка народных танцаў — сольныя, але сустракаюцца таксама парныя і групавыя (халай, ялы, ёрду- ёрду, джанго).
У азербайджанскай народнай музыцы ёсць 7 асноўных ладоў: Раст, Шура, Сегях (асабліва распаўсюджаныя), Шуштэр, Баяты-Шыраз, Чаргях і Хумаюн, кожны з якіх адрозніваецца асаблівым вобразна-эмацыйным характарам і характэрнымі папеўкамі[1]. Семантыка ладу Раст мае важнае значэнне для мужных і гераічных танцаў. У жаночых танцах часцей прымяняюцца Сегях, Шура.
Адной з асаблівасцяў ладоў-інтанацыйнага сістэмы азербайджанскай музыкі — наяўнасць мікратонавай музыкі (у актаве 17 прыступак).
Згодна з Энцыклапедыі Іраніка, прыкметны ўплыў на развіццё азербайджанскіх музычных традыцый і тэрміналогіі аказалі іранскія музычныя элементы, у сваю чаргу азербайджанскія музычныя элементы сустракаюцца ў іранскай музыкі, асабліва ў танцавальных рытмах. Азербайджанская музыка спаўняецца і ў іншых рэгіёнах Каўказа, галоўным чынам сярод армян, перанялі мугамную сістэму і такія музычныя інструменты, як кяманча і тар[2]. У танцах і музыцы лакцы і лезгін таксама прыкметныя ўплыву азербайджанскай музычнай культуры[3].
Паводле гісторыка XIX стагоддзя Мікалая Дубровіна, на армянскіх вяселлях гучалі таксама азербайджанскія песні[4][5].
Адзначаецца, што лезгінскія і табасаранскія спевакі-імправізатары, у прыватнасці, складалі песні і сюжэты, запазычаныя ў ашуга Азербайджана, і карысталіся іх формай вершаскладання[6].
Зноскі
- ↑ АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ МУЗЫКА Архівавана 29 мая 2019., Музыкальный энциклопедический словарь (руск.)
- ↑ Encycclopaedia Iranica Архівавана 3 лютага 2011. (англ.)
- ↑ А.
- ↑ У Дубровіна татарскія
- ↑ Н.
- ↑ История Дагестана. — М.: Наука, 1967. — Т. 1. — С. 279. (руск.)
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Выдающиеся музыкальные деятели Азербайджана Архівавана 22 сакавіка 2011. (руск.)
- Tarıyel Məmmədov. Azərbaycan xalq-professional musiqisi: Aşıq sənəti.Bakı: "Musiqi Dünyası" elektron nəşriyyatı, 2003. (азерб.)
- Zemfira Səfərova. Azərbaycan musiqi elmi (XIII-XX əsrlər). Bakı: "Azərnəşr", 2006. (азерб.)
- Azərbaycanın səs xəzinəsi (kataloq). Səs yaddaşımız. Bakı, 2011. (азерб.)
- Muğam Ensiklopediyası (азерб.) (руск.)