Перайсці да зместу

Сеткавы грамадзянін

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Тэрмін сеткавы грамадзянін (сецянін, англ.: netizen) — спалучэнне словаў Інтэрнэт і грамадзянін, кшталту «грамадзянін у сеціве»[1][2][3]. Ён апісвае асобу[4], якая актыўна ўключана ў анлайн-супольнасці або інтэрнэт увогуле[5][6]. Гэты тэрмін звычайна мае на ўвазе цікавасць і актыўны ўдзел у паляпшэнні інтэрнэту праз стварэнне інтэлектуальных і сацыяльных рэсурсаў[4] або навакольных палітычных структур, асабліва ў адносінах да адкрытага доступу, сеткавай нейтральнасці і свабоды слова[7]. Сеткавыя грамадзяне таксама называюцца «кіберграмадзяне», што мае падобнае значэнне. Гэты тэрмін шырока прыняты з сярэдзіны 1990-х для апісання тых, хто «пасяліўся» на прасторах інтэрнэту[8]. Піянер Інтэрнэту і літаратар Майкл Ф. Хаўбен (Michael F. Hauben) праславіўся папулярызацыяй гэтага тэрміна[4][9][10][11][12].

Цытата Майкла і Ронды Хаўбен

[правіць | правіць зыходнік]

Хаўбен так апісвае агульныя адрозненні паміж інтэрнэт-карыстальнікамі:[13][14][15]

« Мае першапачатковыя даследаванні тычыліся паходжання і развіцця глабальнага дыскусійнага форума Usenet  (англ.)... Я хацеў даследаваць большае Сеціва, яго сутнасць і яго значнасць. Менавіта тады ў працэсе маіх даследаванняў высветліліся раней адсутныя дэталі, якія дапамаглі мне распазнаць з’яўленне сеткавых грамадзян. Ёсць людзі анлайн, якія актыўна ўкладваюцца ў развіццё сеціва. Гэтыя людзі разумеюць каштоўнасць калектыўнай працы і супольнасныя аспекты публічнай камунікацыі. Гэта тыя людзі, хто дыскутуе і абмяркоўвае тэмы ў канструктыўнай манеры, хто піша адказы па электроннай пошце і дапамагае пачаткоўцам, хто падтрымлівае старонкі FAQ і іншыя рэпазіторыі з публічнай інфармацыяй, а таксама спісы рассылкі і г.д. Гэта тыя людзі, хто актыўна абмяркоўвае прыроду і ролю новага сродку камунікацыі. Гэта людзі, якія дзейнічаюць як грамадзяне сеціва.
Michael F. Hauben
»

На кітайскай мове тэрмін wǎngmín (网民, літаральна «сеткавыя людзі») і wǎngyǒu (网友, літаральна «сеткавы сябра») звычайна выкарыстоўваюцца ў сэнсе «Інтэрнэт-карыстальнікі». А англійскае слова netizen выкарыстоўваецца англамоўнымі медыя кантынентальнага Кітая для перакладу абодвух тэрмінаў. Гэта тлумачыць частае выкарыстанне гэтага англійскага слова ў паведамленнях медыя пра Кітай, нашмат часцейшае, чым у іншых кантэкстах[16][17].

Прэмія сеткавага грамадзяніна

[правіць | правіць зыходнік]

Міжнародная некамерцыйная арганізацыя «Рэпарцёры без меж» ў знак прызнання прысуджае штогадовую Прэмію сеткавага грамадзяніна карыстальнікам інтэрнэту, блогерам, кібердысідэнтам або групам, якія спрыялі прасоўванню свабоды выказвання ў інтэрнэце[18][19][20]. Арганізацыя выкарыстоўвае гэты тэрмін пры апісанні палітычных рэпрэсій супраць кібердысідэнтаў, такіх як прававыя наступствы вядзення блога ў палітычна рэпрэсіўным асяроддзі.

  • Лічбавы грамадзянін — грамадзяне (ў фізічным сэнсе), якія выкарыстоўваюць інтэрнэт для таго, каб удзельнічаць у грамадстве, палітыцы і ўрадзе[21].
  • Інтэрнаўты — аператары або тэхнічна прасунутыя карыстальнікі інтэрнэту[22][23].
  • Нэтыкет — сацыяльныя пагадненні для анлайн-супольнасцей.
  • Кіберпрастора — новая тэрыторыя грамадства, якая заселена сеткавымі грамадзянамі.
  • Актыўнае грамадзянства — канцэпцыя, паводле якой грамадзяне маюць вызначаныя ролі і абавязкі перад грамадствам і навакольным асяроддзем і павінны прымаць актыўны ўдзел.
  • Піянеры Інтэрнэту — тыя, хто дапамагае падняць тэарэтычныя і тэхналагічныя асновы Інтэрнэту (замест паляпшэння яго зместу, карысці і палітычных аспектаў).
  1. Seese, Michael. Scrappy Information Security. p. 130. ISBN 978-1600051326. Праверана 5 June 2015.
  2. The Expanding Commonwealth of Learning: Printing and the Net. columbia.edu. Праверана 5 June 2015.
  3. The Netizens and Community Networks - Presented at the Hypernetwork '95 Beppu Bay Conference (24 лістапада 1995). Праверана 6 June 2015.
  4. а б в What Does it Mean to be a Netizen? (1 верасня 1996). Праверана 6 June 2015.
  5. netizen, Dictionary.com
  6. The Net and Netizens by Michael Hauben, Columbia University.
  7. What is netizen? definition
  8. Thompson, Steven John. Global Issues and Ethical Considerations in Human Enhancement Technologies. p. 4. ISBN 978-1466660106. Праверана 6 June 2015.
  9. Michael F. Hauben. c250.columbia.edu. Праверана 6 June 2015.
  10. Internet PIONEER Michael Hauben. edu-cyberpg.com. Праверана 6 June 2015.
  11. Death of a Netizen. Heise Online (27 ліпеня 2001). Праверана 6 June 2015.
  12. Michael Hauben, Netizen, dies. The Register (30 чэрвеня 2001). Праверана 6 June 2015.
  13. What is a Netizen? (1 верасня 1996). Праверана 6 June 2015.
  14. The need for a Netizens Association (1 сакавіка 1996). Праверана 8 July 2015.
  15. What is a Netizen?. first monday (1 лістапада 1995). Праверана 8 July 2015.
  16. Brian Fung, «'Netizen': Why Is This Goofy-Sounding Word So Important in China?»
  17. Matt Schiavenza, «Enough with the word „Netizen“», The Atlantic, 25 September 2013
  18. World Day Against Cyber-Censorship: new “Enemies of the Internet” list(недаступная спасылка). rsf.org (11 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2015. Праверана 6 June 2015.
  19. Netizen Prize 2012: nominees(недаступная спасылка) (27 лютага 2012). Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2015. Праверана 6 June 2015.
  20. Reporters Without Borders award Raif Badawi the Netizen Prize for 2014(недаступная спасылка). gmablog.org (5 лістапада 2014). Архівавана з першакрыніцы 15 лютага 2019. Праверана 6 June 2015.
  21. Mossberger, Karen. "Digital Citizenship - The Internet, Society and Participation" by Karen Mossberger, Caroline J. Tolbert, and Ramona S. McNeal. 23 November 2011. ISBN 978-0819456069
  22. A Brief History of the Internet Архівавана 4 чэрвеня 2007. from the Internet Society
  23. Oxford Dictionaries - internaut(недаступная спасылка). oxforddictionaries.com. Архівавана з першакрыніцы 13 чэрвеня 2015. Праверана 6 June 2015.