Трэці закон Ньютана

Трэ́ці зако́н Нью́тана - закон, які колькасна вызначае характар узаемадзеяння між дзвюма целамі (матэрыяльнымі пунктамі). Ён сцвярджае, што любое ўздзеянне выклікае роўнае да сябе па велічыні процідзеянне. Кожнай сіле F адпавядае сіла процідзеяння Fʼ (сіла рэакцыі), роўная па велічыні, але процілегла накіраваная. Закон гэты абвяшчае, што калі цела А ўздзейнічае з нейкай сілай на цела У, дык цела У таксама ўздзейнічае на цела А з роўнай па велічыні і процілеглым па кірунку сілай. Іншымі словамі, стоячы на падлозе, вы дзейнічаеце на падлогу з сілай, прапарцыйнай масе вашага цела. Згодна з трэцяга закону Ньютана падлога ў гэты ж час уздзейнічае на вас з абсалютна такі ж па велічыні сілай, але накіраванай не ўніз, а строга ўверх. Гэты закон эксперыментальна праверыць няцяжка: вы ўвесь час адчуваеце, як зямля цісне на вашыя падэшвы. Трэці закон Ньютана падкрэслівае, што прычынай паскарэння зʼяўляецца ўзаемнае дзеянне цел адзін на аднаго. Таму сілы, якія дзейнічаюць на якія ўзаемадзейнічаюць цела, зʼяўляюцца характарыстыкамі аднаго і таго ж узаемадзеяння.

Сучасная фармулёўка:

Тыя сілы, з якімі целы ўздзейнічаюць адно на другое, маюць агульнае паходжанне, роўныя па модулі, процілеглыя ў кірунку і накіраванымі ўздоўж адной прамой.

$\mathbf {F} _{1,2}=-\mathbf {F} _{2,1}$

З трэцяга закона Ньютана вынікае, што сума ўсіх унутраных сіл, што дзейнічаюць у механічнай сістэме, роўная да нуля. Сапраўды калі абазначыць як $\mathbf {F} _{i,j}$ сілу, з якой "I"-ы элемент дзейнічае на "j"-ы, то сума ўнутраных сіл (сіл, з якімі адны элементы сістэмы ўздейнічаюць на іншыя) складае:

$\sum \mathbf {F} _{int}=\sum _{i=1}^{n}\sum _{j=1}^{n}\mathbf {F} _{i,j}=0$,

дзе n – колькасць элементаў сістэмы. Сапраўды,

$\mathbf {F} _{i,i}=0$ (бо цела не можа ўздзейнічаць само на сябе);

$\mathbf {F} _{i,j}+\mathbf {F} _{j,i}=0$ (згодна трэцяму закону Ньютана).

Прыклад

Калі яблык падае з дрэва, гэта Зямля ўздзейнічае на яблык сілай свайго гравітацыйнага прыцягнення (з прычыны чаго яблык роўнапаскоранага накіроўваецца да паверхні Зямлі), але пры гэтым і яблык прыцягвае да сябе Зямлю з роўнай сілай. А тое, што нам здаецца, што гэта менавіта яблык падае на Зямлю, а не наадварот, гэта ўжо следства другога закона Ньютана. Маса яблыка ў параўнанні з масай Зямлі нізкая да несупастаўнасці, таму менавіта яго паскарэнне прыкметна для вока назіральніка. Маса жа Зямлі, у параўнанні з масай яблыка, велізарная, таму яе паскарэнне практычна незаўважна. (У выпадку падзення яблыка цэнтр Зямлі ссоўваецца ўверх на адлегласць менш радыусу атамнага ядра.)