Эпідэндравыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Epidendroideae)
Эпідэндравыя

Epidendrum cinnabarinum
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Epidendroideae Lindl.

Тыпавы род
Epidendrum L., 1763, nom. cons.
Роды
Арэал
выява

  Арэал Эпідэндравых


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
NCBI  158332
IPNI  330966-2

Эпідэндравыя (Epidendroideae) — падсямейства сямейства Архідныя (Orchidaceae). Шматгадовыя эпіфітныя, радзей наземныя, вельмі рэдка ліянападобныя сапрафітныя травы. Распаўсюджаны ў трапічных, субтрапічных і ўмераных абласцях усіх мацерыкоў, у тым ліку ў барэальных раёнах Паўночнага паўшар’я. Тыпавы род — Epidendrum L.

Гісторыя апісання[правіць | правіць зыходнік]

Пасля Карла Лінея[3], А. Жусье  (руск.) (бел. (Jussieu, 1789), Д. Ліндлі (Lindley, 1826), Г. Райхенбаха  (руск.) (бел. (Reichenbach f., 1874), Дж. Бентама (Bentham, 1881), Э. Пфіцэра (Pfitzer, 1889) і Р. Шлехтэра (Schlechter, 1927) спроба стварэння новай сістэмы сямейства Orchidaceae была прадпрынятая ў 1960 годзе Л. Гараі (Garay, 1960). Аўтар дадзенай сістэмы лічыць, што ўсе сістэмы Orchidaceae, прапанаваныя ў мінулым, былі заснаваныя на прагрэсіўнай дыферэнцыяцыі архідных у лінейнай паслядоўнасці, якая прадугледжвае монафілетычнасць іх паходжання. Л. Гараі выказвае здагадку, што сямейства Orchidaceae мае поліфілетычнае паходжанне і прызнае існаванне ў межах сямейства пяці падсямействаў — Apostasioideae, Neottioideae, Cypripedioideae, Ophrydoideae, Kserosphaeroideae, якія знаходзяцца на аднолькавым выдаленні ад зыходнай (анцэстральнай) групы. Пазней назва падсемейства Kerosphaeroideae была Л. Гараи (Garay, 1972) зменена на Epidendroideae, а таксама прызнана мэтазгоднасць вылучэння ў межах сямейства груп дзвюх- і аднатычынкавых архідэй — Diandrae і Monandrae. Вылучэнне падсямействаў было зроблена Л. Гараі на падставе вывучэння эвалюцыі калонкі і шэрагу іншых прыкмет (марфалагічнага тыпу, экалагічнай прымеркаванасці). На думку Л. Гараі (Garay, 1972), асноўнае адрозненне паміж яго сістэмай і сістэмамі папярэднікаў складаецца ў прызнанні ім пэўных эвалюцыйных ліній, прадстаўленых натуральнымі сістэматычнымі адзінкамі, тады як у сістэмах іншых аўтараў філагенетычныя лініі нярэдка былі раз’яднаныя ў выпадковыя ўмоўныя катэгорыі.

Некаторыя сучасныя аўтары аддаюць перавагу падзелу сямейства на тры больш выразна акрэсленыя падсямействы (часам іх нават узводзяць у ранг сямействаў) — Apostasioideae, Cypripedioideae (дзвюхтычынкавыя) і ўласна архідныя (аднатычынкавыя) з падраздзяленнем апошняга падсямейства (сямейства) на больш дробныя таксанамічных адзінкі. Прыхільнікам такога пункту гледжання З’яўляецца П. Вярмёлен (Vermeulen, 1965, 1966). У межах парадку Orchidales гэты аўтар вылучае сямейства Apostasiaceae, Cypripediaceae і Orchidaceae. Апошняе ўключае падсямейства Orchidoideae і Epidendroideae. Падсямейства Epidendroideae, у сваю чаргу, аб’ядноўвае, згодна з сістэмай П. Вярмёлена, дзве групы трыб — Neottianthae і Epidendranthae.

Найноўшую сістэму сямейства Orchidaceae распрацаваў амерыканскі навуковец Р. Дрэслер (Dressler, 1981). Ён падзяляе архідныя на шэсць падсямействаў: Apostasioideae, Cypripedioideae, Orchidoideae, Spiranthoideae, Epidendroideae і Vandoideae.

Асноўнай прыкметай, вызначальнай прыналежнасць трыбы да таго ці іншага падсямейства ў сістэме Р. Дрэслера, як і ў працах многіх яго папярэднікаў, з’яўляецца будова калонкі і характар размяшчэння пылавіка і лычыка. Найбольшую колькасць трыб уключае падсямейства Epidendroideae. Паколькі сістэма Р. Дрэслера распрацавана да падтрыб, што значна палягчае вызначэнне месца тых ці іншых родаў у сямействе архідных, яна найбольш зручная для карыстання. Па вызначэнні самога аўтара, галоўнай асаблівасцю, якая адрознівае яго сістэму ад іншых сістэм, з’яўляецца вычляненне архідэй з палініямі больш ці менш мяккай кансістэнцыі ў асобны таксон[4].

Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Сцябло сімпадыяльна нарастаючае, травяністае, прямое, ніцае, рэдка ліянападобнае, нарастаючае монападыальна. Звычайна некалькі або 1 міжвузелле больш ці менш моцна патаўшчаецца, утвараючы падземны сакавіты клубень або надземны запасальны орган, так званую псеўдабульбу, або туберыдый; нярэдка сцябло відазмяняецца да паўзучага карэнішча, на якім утвараюцца авальныя або сферычныя псеўдабульбы складаюцца з 1 міжвузелля і нясучыя 1-2 апікальна размешчаных лісты.

Карані шматлікія, размешчаныя ў вузлах парасткаў, паветраныя карані часта пакрытыя веламенам.

Лісты канвалютныя або дуплікатныя, часцей кандуплікатныя, радзей плікатныя. Большай часткай двухшэрагова чарапіцава размешчаныя, зрэдку мясістыя сукулентныя, цыліндрычныя або чачавіцападобныя, вельмі рэдка лісце адсутнічае (асімілюючую функцыю выконвае зялёнае сцябло).

Суквецце верхавіннае або бакавое. Часцей малакветкавая, прамая або ніцая, друзлая гронка, але нярэдка гронка густая, шматкветкавая або рэдукаваная да 1-2 кветак.

Кветкі разнастайнай афарбоўкі, ад дробных да буйных, спіральна размешчаныя, рэзка зігаморфныя, большай часткай рэсупінатныя. Лісточкі калякветніка свабодныя або розным чынам зрастаюцца паміж сабой; бакавыя лісточкі вонкавага круга, зрастаючыся пад губой сваімі бакамі, нярэдка ўтвараюць падабенства шырокага шпорца, так званы ментум.Губа разнастайнай формы, звычайна нясе на сваёй паверхні розныя вырасты.Пылавік прамы толькі на пачатковай стадыі свайго развіцця, пазней ён згінаецца над калонкай, утвараючы на яе верхавіне падабенства лёгка здымальнага вечка або каўпачка, так званы аперкулум. Палініі звычайна шчыльныя, воскападобныя, у ліку 2, 4, 6 або 8, пласціністыя або булавападобныя. Дзюбка звычайна невялікая, у выглядзе простай пласцінкі якая аддзяляе пылавік ад лычыка. Калонка скарочаная або выцягнутая, часам па баках крылатая або з буйнымі апікальнымі вырастамі, так званымі стэлідыямі. Рыльца большай часткай у выглядзе ўвагнутай ямкі, суцэльнае, радзей лопасцевае. Завязь 1-гнёздавая, вельмі рэдка 3-гнёздавая.

Плод — сухі скрыначка, вельмі рэдка плод сакавіты ягадападобны. Насенне дробнае, вельмі шматлікае, верацёнападобнае.

Храмасомы пераважна дробныя, радзей буйныя, у ліку 16-20, 24-32, 36-44, 48, 50, 54-58, 64, 68, 72, 108, 144, 150[5].

Паходжанне і эвалюцыя[правіць | правіць зыходнік]

Бурнае эвалюцыйнае развіццё Epidendroideae пачалося ў раннім кайназоі, прыкладна 55-60 мільёнаў гадоў таму, або раней[6].

Сістэматыка[правіць | правіць зыходнік]

Погляды сістэматыкаў на структуру падсямейства не выстаяліся.

Па сістэме амерыканскага батаніка Роберта Дрэслера[7] падсямейства Эпідэндравыя падзяляецца на 12 трыб, якія ўключаюць каля 90-100 родаў і больш за 10000 відаў:

Па сістэме прапанаванай у 2005 годзе, падсямейства ўключае 16 трыб[8].

Паводле адной з апошніх публікацый падсямейства 2006 года падсямейства Эпідэндравыя падзяляецца на 12 трыб іншага складу[9]:

Назву трыбы маюць Некаторыя роды
Arethuseae Coelogyne, Calopogon …
Collabieae
Calypsoeae Calypso
Epidendreae Leptotes, Laelia, Isabelia, Epidendrum, Encyclia, Cattleya …
Gastrodieae
Neottieae Listera
Malaxideae
Podochileae
Triphoreae
Tropidieae
Sobralieae
Xerorchideae Адзіны род Xerorchis

Па даных Germplasm Resources Information Network (GRIN) падсямейства складаецца з сямі трыб, якія аб’ядноўваюць больш за 600 родаў[10].

У сувязі са з’яўленнем новых метадаў філагенетычных даследаванняў структура подсемейства пастаянна пераглядаецца.

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
  3. ↑ «Species plantarum» Linnaeus, 1753
  4. ↑ Т. М. Черевченко, Г. П. Кушнир. «Орхидеи в культуре»
  5. ↑ Аверьянов Л. В. Определитель орхидных Вьетнама. 1994.
  6. ↑ Santiago R. Ramírez et al. Dating the origin of the Orchidaceae from a fossil orchid with its pollinator // Nature. 2007. V. 448. P. 1042—1045.
  7. ↑ Robert L. Dressler. Phylogeny and Classification of the Orchid Family. Cambridge University Press, 1993.
  8. ↑ Alec M. Pridgeon, Phillip Cribb, Mark W. Chase (Hrsg.): Genera Orchidacearum. Epidendroideae (Part one). 2. Auflage. 4/1, Oxford University Press, New York und Oxford 2005, ISBN 0-19-850712-7
  9. ↑ Alec Pridgeon, Philip J Cribb, Mark W Chase and Finn Rasmussen. Genera Orchidacearum: Volume 4: Epidendroideae (Part 1) (Hardcover). Oxford University Press. 2006 г.
  10. ↑ Epidendroideae: інфармацыя на сайце GRIN(англ.) (Праверана 10 ліпеня 2009)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Эпідэндравыя&oldid=4544376"