Іржаўныя грыбы

Іржаўныя грыбы
Puccinia coronata
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Грыбы Падцарства:  Вышэйшыя грыбы Аддзел:  Базідыяльныя грыбы Пададзел:  Pucciniomycotina Клас:  Pucciniomycetes Парадак:  Пукцыніевыя
Міжнародная навуковая назва
Pucciniales Clem. & Shear, 1931
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   936313 NCBI   5258 EOL   6877107 MB   501535 FW   212612

Іржаўныя грыбы (Pucciniales ці Uredinales) — парадак ці клас базідыяльных грыбоў.

Апісанне

Міцэлій міжклетачны з гаўсторыямі, праз якія грыб паглынае пажыўныя рэчывы з клетак расліны-гаспадара, у большасці відаў мясцовы (на месцы пападання споры); зрэдку дыфузны (працінае ўсю расліну). Міцэлій і споры маюць кроплі алею аранжавага ці іржавага колеру (адсюль назва). Цыкл развіцця іржаўных грыбоў — чаргаванне гаплоіднай і дыплоіднай стадый. Маюць 5 тыпаў споранашэння. Адны віды маюць усе тыпы споранашэння (поўны цыкл развіцця), другія — толькі некаторыя (няпоўны цыкл). Пры развіцці на адной расліне ўсіх тыпаў споранашэння грыбы называюць аднагаспадаровымі, калі гаплоідная і дыплоідная стадыі на розных расліных — рознагаспадаровымі.

Таксанамія

Выдзелена звыш 14 сямействаў, 7000 відаў. Пашыраны ўсюды. На Беларусі каля 400 відаў з 14 родаў: гімнаспарангій (Gymnosporangium), пукцынія (Puccinia), траншэлія (Tranzschelia), ураміцес (Uromyces), ахрапсора (Ochropsora), калеаспорый (Coleosporium), кранарцый (Cronartium), мелапсорый і інш.

Асаблівасці біялогіі

Аблігатныя паразіты вышэйшых травяністых раслін, пераважна злакавых і бабовых. Маюць вялікую колькасць спецыялізаваных форм.

Узбуджальнікі іржы раслін. Іржаўныя грыбы ўтвараюць на пашкоджаных раслінах дробныя падушачкі споранашэння пераважна карычневага колеру, падобнага на колер іржавага жалеза, таму хвароба атрымала сваю назву.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1998. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2
• Біялогія: вучэб. дапам. для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / пад рэд. В. М. Ціхамірава; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — 199 с.: іл. ISBN 978-985-03-1340-9
• Kirk P. M., Cannon P. F., Minter D. W., Stalpers J. A. et al. Ainsworth & Bisby's Dictionary of the Fungi. — CAB International, 2008. — P. 577—580. — ISBN 978-0-85199-826-8.