Аляксандр Антонавіч Крывіцкі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
др - {{ізаляваны артыкул}} |
Няма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 2: | Радок 2: | ||
== Біяграфія == |
== Біяграфія == |
||
У сакавіку 1944 г. ён быў прызван у рады [[Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]]. Удзельнічаў у баях у [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]]. Пасля дэмабілізацыі ў 1947 г. паступіў на філалагічны факультэт [[Магілёўскі педагагічны інстытут|Магілёўскага педінстытута]], які скончыў у 1951 г. Настаўнічаў у [[Карэлічы|Карэлічах]]. З 1952 |
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і, якая займалася таксама і рамяством (выконвалі цяслярскія работы, ладавалі бондарскае начынне). У сакавіку 1944 г. ён быў прызван у рады [[Чырвоная Армія|Чырвонай Арміі]]. Ваяўваў у войсках 2-га Украінска фронта. <ref>Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.5</ref> Удзельнічаў у баях у [[Аўстрыя|Аўстрыі]], [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]]. Пасля дэмабілізацыі ў 1947 г. паступіў на філалагічны факультэт [[Магілёўскі педагагічны інстытут|Магілёўскага педінстытута]], які скончыў у 1951 г. Настаўнічаў у [[Карэлічы|Карэлічах]]. З 1952 па 2007 гады – навуковы супрацоўнік [[Інстытут мовазнаўства НАНБ|Інстытута мовазнаўства]] [[АН БССР]]. У 1959 г. паспяхова абараніў кандыдатскую дысертацыю "Формы асабовых і зваротнага займеннікаў сучаснай беларускай мовы ў іх гісторыі".<ref>Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.6</ref> У 1971 годзе А.А.Крывіцкі стаў лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі СССР. У 2001 годзе ўзнагароджаны медалём Францыска Скарыны. |
||
== Навуковая дзейнасць == |
== Навуковая дзейнасць == |
||
Пачаў вывучэнне беларускіх народных гаворак яшчэ ў студэнцкія гады ў Магілёўскім педінстытуце. Усе гады вучобы быў старастам дыялекталагічнага гуртка. У сектары дыялекталогіі інстытута мовазнаўства ён працягваў ездзіць у дыялекталагічныя экспедыцыі, складаў карты для |
Пачаў вывучэнне беларускіх народных гаворак яшчэ ў студэнцкія гады ў Магілёўскім педінстытуце. Усе гады вучобы быў старастам дыялекталагічнага гуртка. У сектары дыялекталогіі інстытута мовазнаўства ён працягваў ездзіць у дыялекталагічныя экспедыцыі, складаў карты для “Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы”. |
||
Арганізатар даследвання лексікі беларускіх народных гаворак. Па яго ініцыятыве Інстытут мовазнаўства АН Беларусі падрыхтаваў і выдаў лексіграфічныя зборнікі: “З народнага слоўніка”, “Народная лексіка”, “Жывое слова” і інш. |
Арганізатар даследвання лексікі беларускіх народных гаворак. Па яго ініцыятыве Інстытут мовазнаўства АН Беларусі падрыхтаваў і выдаў лексіграфічныя зборнікі: “З народнага слоўніка”, “Народная лексіка”, “Жывое слова” і інш. |
||
| Радок 12: | Радок 12: | ||
Брашуру “У рытме з развіццём мовы” аўтар прысвяціў стану беларускай моўнай культуры ў розныя перыяды нацыянальнай гісторыі, ролі мовазнаўства ў нацыянальным моўным развіцці народа. А.А. Крывіцкі асвятліў асноўныя набыткі лінгвістыкі на Беларусі у пасляваенны час у галіне лексікаграфіі, правапісу, даследвання розных праблем і пытянняў, актуальных аспектаў граматыкі, марфалогіі, фанетыкі, анамастыкі, вывучэння старабеларускай пісьмовай мовы 15-18 ст.ст., развіцця славістыкі ў Беларусі. |
Брашуру “У рытме з развіццём мовы” аўтар прысвяціў стану беларускай моўнай культуры ў розныя перыяды нацыянальнай гісторыі, ролі мовазнаўства ў нацыянальным моўным развіцці народа. А.А. Крывіцкі асвятліў асноўныя набыткі лінгвістыкі на Беларусі у пасляваенны час у галіне лексікаграфіі, правапісу, даследвання розных праблем і пытянняў, актуальных аспектаў граматыкі, марфалогіі, фанетыкі, анамастыкі, вывучэння старабеларускай пісьмовай мовы 15-18 ст.ст., развіцця славістыкі ў Беларусі. |
||
Лагічным завяршэннем у асэнсаванні шляхооў развіцця беларускай дыялекталагічнай навукі на працягу усёй гісторыі яе функцыянавання стала асабістая манаграфія А.А.Крывіцкага "Дыялекталогія беларускай мовы" (2003).<ref>Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.8</ref> У манаграфіі Крывіцкі даў характарыстыку мовазабеспечвальных сродкаў дыялектнай гаворкі як комплексу асаблівасцей двухузроўневага тыпу - уласнадыялектных, ці этнагенетычных, і культурна-гістарычных, або фактаў маўлення; паказаў асаблівасці кожнай са структурных сістэм сродкаў маўлення ў іх тэрытарыяльным пашырэнні, а таксама раскрыў спецыфіку іх развіцця. |
|||
Займаўся Аляксандр Крывіцкі таксама і лексікаграфіяй. Галоўным набыткам у гэтай галіне з'явіліся "Тураўскі слоўнік" (Т.1-2, 1982; Т.3 - 1984; Т.4 - 1985; Т.5 - 1987), даведнікі дыялектнай лексікі "Жывёльны свет. Тэматычны слоўнік" (1999), "Раслінны свет. Тэматычны слоўнік" (2000), "Чалавек. Тэматычны слоўнік" (2006). <ref>Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.8</ref> |
|||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Версія ад 11:52, 29 чэрвеня 2015
Аляксандр Антонавіч Крывіцкі (нар. 15 жніўня 1927 года, вёска Залессе, Мсціслаўскі раён) — беларускі мовазнавец.
Біяграфія
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і, якая займалася таксама і рамяством (выконвалі цяслярскія работы, ладавалі бондарскае начынне). У сакавіку 1944 г. ён быў прызван у рады Чырвонай Арміі. Ваяўваў у войсках 2-га Украінска фронта. [1] Удзельнічаў у баях у Аўстрыі, Венгрыі, Чэхаславакіі. Пасля дэмабілізацыі ў 1947 г. паступіў на філалагічны факультэт Магілёўскага педінстытута, які скончыў у 1951 г. Настаўнічаў у Карэлічах. З 1952 па 2007 гады – навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства АН БССР. У 1959 г. паспяхова абараніў кандыдатскую дысертацыю "Формы асабовых і зваротнага займеннікаў сучаснай беларускай мовы ў іх гісторыі".[2] У 1971 годзе А.А.Крывіцкі стаў лаўрэатам Дзяржаўнай прэміі СССР. У 2001 годзе ўзнагароджаны медалём Францыска Скарыны.
Навуковая дзейнасць
Пачаў вывучэнне беларускіх народных гаворак яшчэ ў студэнцкія гады ў Магілёўскім педінстытуце. Усе гады вучобы быў старастам дыялекталагічнага гуртка. У сектары дыялекталогіі інстытута мовазнаўства ён працягваў ездзіць у дыялекталагічныя экспедыцыі, складаў карты для “Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы”.
Арганізатар даследвання лексікі беларускіх народных гаворак. Па яго ініцыятыве Інстытут мовазнаўства АН Беларусі падрыхтаваў і выдаў лексіграфічныя зборнікі: “З народнага слоўніка”, “Народная лексіка”, “Жывое слова” і інш.
У шэрагу прац А.А. Крывіцкі раскрыў узаемаадносіны і ўзаемадзеянне літаратурнай і дыялектнай разнавіднасцей нацыянальнай мовы сярод іншых славянскіх моў.
Брашуру “У рытме з развіццём мовы” аўтар прысвяціў стану беларускай моўнай культуры ў розныя перыяды нацыянальнай гісторыі, ролі мовазнаўства ў нацыянальным моўным развіцці народа. А.А. Крывіцкі асвятліў асноўныя набыткі лінгвістыкі на Беларусі у пасляваенны час у галіне лексікаграфіі, правапісу, даследвання розных праблем і пытянняў, актуальных аспектаў граматыкі, марфалогіі, фанетыкі, анамастыкі, вывучэння старабеларускай пісьмовай мовы 15-18 ст.ст., развіцця славістыкі ў Беларусі.
Лагічным завяршэннем у асэнсаванні шляхооў развіцця беларускай дыялекталагічнай навукі на працягу усёй гісторыі яе функцыянавання стала асабістая манаграфія А.А.Крывіцкага "Дыялекталогія беларускай мовы" (2003).[3] У манаграфіі Крывіцкі даў характарыстыку мовазабеспечвальных сродкаў дыялектнай гаворкі як комплексу асаблівасцей двухузроўневага тыпу - уласнадыялектных, ці этнагенетычных, і культурна-гістарычных, або фактаў маўлення; паказаў асаблівасці кожнай са структурных сістэм сродкаў маўлення ў іх тэрытарыяльным пашырэнні, а таксама раскрыў спецыфіку іх развіцця.
Займаўся Аляксандр Крывіцкі таксама і лексікаграфіяй. Галоўным набыткам у гэтай галіне з'явіліся "Тураўскі слоўнік" (Т.1-2, 1982; Т.3 - 1984; Т.4 - 1985; Т.5 - 1987), даведнікі дыялектнай лексікі "Жывёльны свет. Тэматычны слоўнік" (1999), "Раслінны свет. Тэматычны слоўнік" (2000), "Чалавек. Тэматычны слоўнік" (2006). [4]
Літаратура
- Крывіцкі А.А. // БелСЭ. У 12 т. Т. 6.—Мн.,1972.—С. 132.
- Крывіцкі А.А. // Беларуская мова: Энцыкл.—Мн., 1994.—С. 272-273.
- Крывіцкі А.А. // Энцыкл. літ. і мастацтва Беларусі. У 5 т. Т. 3.—Мн., 1986.—С. 133.
- ↑ Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.5
- ↑ Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.6
- ↑ Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.8
- ↑ Нацыянальныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік да 80-годдзя А.А.Крывіцкага. — Мн.: ВТАА "Права і эканоміка", 2008. — С.8