Аперацыя «Таненберг»

20 кастрычніка 1939, расстрэл палякаў у заходняй Польшчы

Апера́цыя «Та́ненберг» (ням.: Unternehmen «Tannenberg») — кодавая назва нямецкай аперацыі па масавым знішчэнні палякаў у перыяд Другой сусветнай вайны (частка Плана «Ост»).

Спісы палякаў (ням.: Sonderfahndungsbuch Polen), падрыхтаваныя немцамі яшчэ да пачатку вайны, налічвалі больш за 61 000 прадстаўнікоў польскай эліты: актывістаў, інтэлігенцыі, навукоўцаў, акцёраў, дзяржаўных дзеячаў і інш., якія павінны былі быць знішчаны. Члены нацыянальнай нямецкай меншасці, якія пражывалі ў Польшчы, дапамагалі ў падрыхтоўцы спісаў.

План быў створаны ў маі 1939 года. Пасля загаду Адольфа Гітлера для выканання аперацыі «Таненберг» было створана адмысловае падраздзяленне ў Галоўным упраўленні імперскай бяспекі (ням.: Reichssicherheitshauptamt). Яно камандавала мноствам айнзацгруп (ням.: Einsatzgruppen der Sicherheitspolizei und des SD), сфарміраваных з гестапа, крымінальнай паліцыі (ням.: Kripo) і чыноўнікаў SD, якія тэарэтычна былі падпарадкаваны камандаванню Вермахта. Іх задача заключалася ў тым, каб арыштаваць усіх людзей, пералічаных у спісах.

Спачатку, у жніўні 1939 года, у Германіі былі арыштаваны і забіты прыкладна 2000 актывістаў арганізацый польскай меншасці. Другая частка аперацыі пачалася 1 верасня 1939 і скончылася ў кастрычніку, стаўшы прычынай прынамсі 20 000 ахвяр, забітых у 760 масавых расстрэлах, здзейсненых адмысловымі адзінкамі або айнзацгрупамі пры дапамозе рэгулярных часцей Вермахта.

Акрамя таго, адмысловае фарміраванне было створана на базе нямецкай меншасці ў Польшчы (ням.: Selbstschutz), члены якога навучаліся перад вайной у Германіі дыверсійнай і партызанскай барацьбе. Фарміраванне набыло благую рэпутацыю за масавы гвалт і па гэтай прычыне было распушчана нацысцкімі ўладамі пасля поўнай акупацыі Польшчы.

Літаратура

• Monografia obozu KL Stutthof. — Państwowe Muzeum Stutthof w Sztutowie, 2000. Архівавана 29 ліпеня 2009.
• Andrzej Leszek Szcześniak. Plan zagłady Słowian - Generalplan OST. — Radom, POLWEN, 2001. — ISBN 83-88822-03-9.
• Alfred Spiess, Heiner Lichtenstein: Unternehmen Tannenberg. Der Anlass zum Zweiten Weltkrieg. Korrigierte und erweiterte Ausgabe. (Ullstein-Buch ; Nr. 33118 : Zeitgeschichte) Ullstein, Frankfurt/M ; Berlin 1989, ISBN 3-548-33118-1.

Спасылкі

• Verbatim transcript of Part I of the book «The German New Order in Poland» published for the Polish Ministry of Information by Hutchinson & Co., London, in late 1941. The period covered by the book is September, 1939 to June, 1941 Архівавана 1 лютага 2009. (англ.)
• Hitlers Vorbereitungen zum Angriff und zur Vernichtung der Polen in Pommern und der Freien Stadt Danzig (ням.)
• La Station de Radiodiffusion de Gleiwitz (Gliwice) — L'Opération TANNENBERG (фр.)
• Unternehmen Tannenberg — August 1939: Wie der SD den Überfall auf Polen vorbereitete (III) bei wissen.spiegel.de PDF
• ZEIT ONLINE 45/1971 S. 56: Unternehmen Tannenberg — Polnische Dokumentation über die Einsatzgruppen, von Joseph Wulf Архівавана 19 студзеня 2012. PDF(недаступная спасылка)