Прагляд зыходнага тэксту старонкі Балканскі паўвостраў

{{Паўвостраў
| Назва = Балканскі паўвостраў
| Карта =Balkan topo en.jpg
| Месца = 
 |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 50|lat_sec = 
 |lon_dir = E|lon_deg = 22|lon_min = 50|lon_sec = 
 |region        = 
 |CoordScale    = 600000
| Акваторыі = Міжземнае мора/Чорнае мора/Эгейскае мора/Адрыятычнае мора/Іанічнае мора/Мармуровае мора
| Плошча = 505 тыс.
| Вышыня =
| Краіна = Албанія/Балгарыя/Боснія і Герцагавіна/Грэцыя/Косава/Румынія/Паўночная Македонія/Сербія/Славенія/Турцыя/Харватыя/Чарнагорыя
| Пазіцыйная карта = Еўропа
| Сцяг =
| Вобласць =
| Насельніцтва =
| Год =
| Выява =
| Памер =
| Подпіс =
}}
'''Балка́нскі паўво́страў''' (ад [[турэцкая мова|тур.]] слова «гара») размешчаны на паўднёвым усходзе [[Еўропа|Еўропы]]. Плошча каля 505 тыс. км². Абмываецца [[Міжземнае мора|Міжземным]], [[Адрыятычнае мора|Адрыятычным]], [[Іанічнае мора|Іанічным]], [[Мармуровае мора|Мармуровым]], [[Эгейскае мора|Эгейскім]] і [[Чорнае мора|Чорным]] марамі з паўднёвага захаду, поўдня і паўднёвага ўсходу. Найбольш зрэзаныя берагі [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнага]] і [[Эгейскае мора|Эгейскага]] мораў; берагі [[Чорнае мора|Чорнага]] мора парэзаныя мала. Шмат астравоў каля ўзбярэжжаў, агульнай плошчай 21,5 тыс. км ²). Рэльеф пераважна гарысты ([[Балканскія горы|Старая-Планіна]], [[Радопы]], [[Дынарскае нагор’е]], [[Пінд]]).

Паўночнай мяжой паўвострава лічыцца ўмоўная лінія, праведзеная па рэках [[Дунай]], [[Сава (рака)|Сава]] і [[Купа (рака)|Купа]], а ад вытока апошняй да заліва [[Кварнер]].

Дзяржавы, якія звычайна ў XX—XXI стагоддзях прылічваюцца да Балканскага рэгіёна, гэта [[Албанія]], [[Балгарыя]], [[Грэцыя]], [[Румынія]], дзяржавы, якія ўваходзілі ў колішнюю Югаславію: [[Сербія]], [[Чарнагорыя]], [[Славенія]], [[Харватыя]], [[Боснія і Герцагавіна]], [[Паўночная Македонія]], [[Славенія]], а таксама [[Турцыя]] (еўрапейская частка). Часам з разгляду выключаюць Турцыю і Румынію, або дадаюць Венгрыю{{sfn|Johnsen|1995}}.

Грэцыя, Румынія і Балгарыя з’яўляюцца членамі [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскага Саюза]]. Турцыя, Грэцыя, Балгарыя і Румынія ўваходзяць у [[НАТА]].

Па тэрыторыі Балканскага паўвострава праходзяць важныя транспартныя магістралі, якія злучаюць Заходнюю Еўропу з Паўднёва-Заходняй Азіяй ([[Малая Азія]] і [[Блізкі Усход]]).

З’яўляецца радзімай шматлікіх старажытных культур і цывілізацый.

== Геапалітыка ==
Геаграфія Балканаў адыграла крытычна важную ролю ў эвалюцыі яго этнічных і нацыянальных супольнасцей, а таксама ў культурным развіцці гэтага рэгіёна. Пераважную частку плошчы Балканаў займаюць горы, што не толькі падзяліла прыдатныя для жыцця землі на дробныя часткі, але і стварыла раздробленасць у культурным і палітычным развіцці. Спачатку ізаляцыя і дробны падзел рэгіёна процідзейнічалі ўзнікненню якой-небудзь адзінай этнічнай ці нацыянальнай супольнасці. Як вынік, існаванне ў рэгіёне раздробленых этнічных супольнасцей у спалучэнні з геаграфічнай раздробленасцю не дало тут узнікнуць адзінаму вялікаму дзяржаўнаму ўтварэнню; замест гэтага ўзніклі некалькі драбнейшых дзяржаў, якія спаборнічалі між сабою.<ref name="ftnJels-19653">Charles Jelavich and Barbara Jelavich, The Balkans, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall, 1965, p. 3. Цыт. у (Johnsen 1995).</ref>

З іншага боку, існаванне спрыяльных умоў для доступу ў рэгіён звонку (у т. л., існаванне працяглых берагавых ліній на Адрыятычным, Эгейскім і Чорным морах) і размяшчэнне паміж урадлівымі раўнінамі Еўропы (на поўначы і захадзе) і Малой Азіяй і Міжземнамор’ем (на ўсходзе і поўдні) робіць Балканы своеасаблівым скрыжаваннем шляхоў паміж Еўропай, Азіяй і Афрыкай. Праз Балканы праходзяць тры вялікія міграцыйныя (ці заваёўныя) шляхі: першы — на захад уздоўж паўночнага ўзбярэжжа Чорнага мора і далей уздоўж Дуная ў Цэнтральную Еўропу або на паўднёвы ўсход праз сучасную Балгарыю ў [[Стамбул]] ([[Канстанцінопаль]]); другі — з Цэнтральнай Еўропы Дунаем у [[рака Ніс|Ніс]] і далей або [[Вардар|Вардарам]] праз [[цясніна Скоп'е|цясніну Скоп’е]] ў [[Салонікі]], або [[Марыца|Марыцай]] у Сафію і потым у Канстанцінопаль; трэці — з Італіі праз Адрыятычнае мора, далей праз Албанію і Паўночную Грэцыю ў Канстанцінопаль.<ref name="ftnkern8jel3">Robert J. Kerner, ed., Yugoslavia, Berkeley: University of California Press, 1949, p. 8, and Jelavich and Jelavich, The Balkans, p. 3. Цыт. у (Johnsen 1995).</ref>

== Найбуйнейшыя гарады ==
* [[Стамбул]] = 16.767.000 (Турцыя)
* [[Афіны]] = 3.700.000 (Грэцыя)
* [[Бухарэст]] = 2.306.800 (Румынія)
* [[Бялград]] = 2.136.124 (Сербія)
* [[Сафія]] = 1 870 321 (Балгарыя)
* [[Заграб]] = 779.145 (Харватыя)
* [[Кішынёў]] = 709.900 (Малдова)
* [[Прышціна]] = 500.000 (Сербія)
* [[Сараева]] = 481.500 (Боснія і Герцагавіна)
* [[Скоп’е]] = 452.500 (Паўночная Македонія)
* [[Салонікі]] = 361.200 (Грэцыя)
* [[Тырана]] = 353.400 (Албанія)
* [[Плоўдзіў]] = 338.200 (Балгарыя)
* [[Ясы]] = 320.000 (Румынія)
* [[Клуж-Напока|Клуж]] = 316.400 (Румынія)
* [[Тымішаара]] = 316.100 (Румынія)
* [[Варна]] = 312.300 (Балгарыя)
* [[Канстанца]] = 309.000 (Румынія)
* [[Краёва]] = 301.100 (Румынія)
* [[Галац]] = 297.100 (Румынія)
* [[Брашоў]] = 282.500 (Румынія)
* [[Баня-Лука]] = 270.000 (Боснія і Герцагавіна)
* [[Ніш]] = 262.500 (Сербія)
* [[Любляна]] = 258.000 (Славенія)
* [[Плаешці]] = 231.300 (Румынія)
* [[Нові-Сад]] = 299.294 (Сербія)
* [[Брэіла]] = 215.800 (Румынія)
* [[Крагуевац]] = 211.000 (Сербія)
* [[Ціраспаль]] = 209.800 (Малдова)
* [[Арадзя]] = 205.500 (Румынія)
* [[Нікасія]] = 197.600 (Кіпр)
* [[Бургас (Балгарыя)|Бургас]] = 192.000 (Балгарыя)

== Гл. таксама ==

* [[Заходнія Балканы]]
{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/Джонсен 1995}}

{{Краіны Балканскага паўвострава}}
{{Рэгіёны}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Балканы| ]]
[[Катэгорыя:Паўвостравы Еўропы]]