Прагляд зыходнага тэксту старонкі Валадар Пярсцёнкаў

{{Выданне
| Назва          = Валадар Пярсцёнкаў
| Подпіс           = Вокладкі трох тамоў «Валадара Пярсцёнкаў»
| Арыгінал выпуску  = [[1954]] і [[1955]] гг.
| Афармленне        = [[Цім і Грэг Хільдэбранты]], [[Паўліна Бейнс]], [[Джон Хоу]], [[Тэд Несміт]], [[Алан Лі]], [[Доната Джанкола]], [[Маргрэтэ II]] і інш.
}}
'''«Валада́р Пярсцё́нкаў»'''<ref>{{Крыніцы/Валадар Пярсцёнкаў. Брацтва Пярсцёнка}}</ref> ({{lang-en|The Lord of the Rings}}) — раман англійскага пісьменніка [[Джон Рональд Руэл Толкін|Дж. Р. Р. Толкіна]], самы вядомы твор жанру [[фэнтэзі]], працяг кнігі «[[Хобіт, або Туды і назад|Хобіт]]». «Валадар Пярсцёнкаў» быў напісаны як адна кніга, але з-за аб’ёму пры першым выданні яго падзялілі на тры часткі: «Брацтва Пярсцёнка», «Дзве вежы» і «Вяртанне караля». У выглядзе [[Трылогія|трылогіі]] ён публікуецца і дагэтуль, хоць часта ў адной папяровай кнізе.

«Валадар Пярсцёнкаў» з’яўляецца адной з самых вядомых і папулярных кніг [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]]. Ён перакладзены сама мала на 38 моў свету, у тым ліку на беларускую (аматарскі пераклад). Гэта кніга зрабіла велізарны ўплыў на літаратуру ў жанры [[фэнтэзі]], на [[Настольная ролевая гульня|настольныя]] і [[Камп'ютарная ролевая гульня|камп’ютарныя гульні]], на кінематограф і наогул на сусветную культуру. Вялікім поспехам карысталася і [[Валадар пярсцёнкаў (кінатрылогія)|экранізацыя]] кнігі, створаная рэжысёрам [[Пітэр Джэксан|Пітэрам Джэксанам]].

== Кніга ==
«Валадар Пярсцёнкаў» складаецца з '''шасці кніг''', але для зручнага выдання, зрабілі '''тры тамы''' па дзве кнігі.

: Першы том — '''[[Брацтва Пярсцёнка]] ([[Валадар Пярсцёнкаў#«Брацтва Пярсцёнка»|↓]])'''
: Другі том — '''[[Дзве вежы]] ([[Валадар Пярсцёнкаў#«Дзве вежы»|↓]])'''
: Трэці том — '''[[Вяртанне караля]] ([[Валадар Пярсцёнкаў#«Вяртанне караля»|↓]])'''

=== Гісторыя стварэння ===
Першапачаткова Толкін не збіраўся пісаць працяг да «[[Хобіт, або Вандроўка туды і назад|Хобіта]]» (раман «Валадар Пярсцёнкаў» фактычна з’яўляецца такім працягам). Аднак 15 лістапада 1937 падчас абеду са Стэнлі Анвінам, уладальнікам выдавецтва, якое апублікавала «Хобіта», Толкін атрымаў прапанову прадставіць для разгляду іншыя творы. Рэцэнзент выдавецтва адхіліў дасланы «[[Сільмарыліян]]», хоць адазваўся аб ім станоўча. Падбадзёраны гэтым Толкін пачаў пісаць працяг «Хобіта» і ўжо 16 снежня 1937 ў лісце да выдаўца паведаміў аб першай главе новай кнігі.

Мэтай Толкіна было стварыць англійскі [[эпас]]. Толкін быў [[Оксфардскі ўніверсітэт|оксфардскім]] філолагам, добра знаёмым з сярэдневяковымі [[міф]]амі [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропы]], такімі як «[[Сага аб Хервер]]», «[[Сага аб Вельсунгах]]», «[[Беавульф]]», а таксама з іншымі старажытнаскандынаўскімі, старажытнаанглійскімі і сярэдневяковымі англійскімі тэкстамі. «Валадар Пярсцёнкаў» быў натхнёны і іншымі літаратурнымі крыніцамі, напрыклад, [[Брытанскі міф|легендамі Артураўскага цыкла]] і карэла-фінскім эпасам «[[Калевала]]». На думку Толкіна, англасаксам востра не хапала эпасу падобных маштабаў, артураўскі міф ён лічыў несправядлівай заменай з-за яго відавочных кельцкіх, а не англасаксонскіх каранёў.

Стварэнне англійскага эпасу часта абмяркоўвалася на сустрэчах Толкіна з [[Інклінгі|Інклінгамі]] (літаратурная дыскусійная група ў Оксфардскім універсітэце, на штотыднёвых сустрэчах гэтай групы абмяркоўваліся [[Ісландскія міфалогія|ісландскія міфы]] і ўласныя неапублікаваныя складанні). Толкін пагадзіўся з адным з членаў гэтай групы, [[Клайв Стэйплз Льюс|Клайвам Льюсам]], што ў адсутнасць англійскага эпасу неабходна яго стварыць самім.

Паралельна з гэтымі дыскусіямі ў снежні [[1937]] Толкін пачаў «новага ''Хобіта''». Пасля некалькіх няўдалых спробаў гісторыя пачала набіраць абароты, з простага працягу «Хобіта» ператварыўшыся хутчэй у працяг неапублікаванага «Сільмарыліяна». Задума першай главы ўзнік адразу ў гатовым выглядзе, хоць прычыны знікнення [[Більба Торбінс|Більба]], ідэя пра важнасць [[Пярсцёнак Усеўладдзя|Пярсцёнка Усеўладдзя]] і назва рамана праясніліся толькі да вясны [[1938]]. Спачатку Толкін хацеў напісаць яшчэ адзін апавяданне, у якім Більба, патраціўшы ўсе свае скарбы, кінуўся ў новыя прыгоды, але, успомніўшы пярсцёнак і яго сілу, вырашыў замест гэтага напісаць пра яго. Спачатку галоўным героем быў Більба, але потым аўтар вырашыў, што гісторыя занадта сур’ёзная для такога камічнага і вясёлага персанажа. Толкін разглядаў магчымасць адправіць у падарожжа сына Більба, але ўзнікалі пытанні: дзе была яго жонка? Як Більба адпусціў сына ў гэтак небяспечнае падарожжа? У выніку Толкін вырашыў працягнуць традыцыю [[Старажытнагрэчаская міфалогія|старажытнагрэчаскіх легенд]], у якіх [[артэфакт]], які валодае [[Магія|магічнай]] сілай, атрымлівае пляменнік галоўнага героя. Так паўстаў хобіт [[Фрода Торбінс]].
З’яўляючыся [[Перфекцыянізм, псіхалогія|перфекцыяністам]], Толкін пісаў павольна. Яго [[Літаратура|літаратурная]] праца часта перарывалася акадэмічнымі абавязкамі, у прыватнасці, Толкін павінен быў экзаменаваць студэнтаў (нават першая фраза «Хобіта» — {{lang-en|«In a hole in the ground there lived a Hobbit»}} — была напісана на чыстай старонцы экзаменацыйнай працы аднаго са студэнтаў). На працягу большай часткі [[1943]] Толкін не працаваў над тэкстам, але працягнуў працу ў красавіку [[1944]]. Раздзелы з рамана Толкін пасылаў свайму сыну [[Толкін, Крыстафер|Крыстаферу]], які служыў у [[Афрыка|Афрыцы]] ў англійскіх [[Ваенна-паветраныя сілы|ВПС]], і Клайв Льюсу. У [[1948]] у гісторыя была завершана, але да [[1949]] працягвалася рэдагаванне ранніх частак «Валадара Пярсцёнкаў».

=== Сюжэт ===

==== «Брацтва Пярсцёнка» ====

===== Першая кніга =====
Падзеі першай кнігі развіваюцца ў [[Трэцяя Эпоха Серадзем’я|III эпосе]] па года-злічэнню [[Серадзем’е|Серадзем’я]] — света, у якім адбываецца большасць гісторый [[Джон Рональд Руэл Толкін|Дж. Р. Р. Толкіна]]. [[Пярсцёнак Усяўладдзя]], які лічыўся згубленым на працягу двух тысяч гадоў, быў знойдзены ў [[Шыр (Серадзем’е)|Шыры]] — краіне [[Народ Хобітаў|«малога» народа]] — [[Народ Хобітаў|Хобітаў]]. Дзядзя [[Фрода Торбінс]]а, [[Більба Торбінс|Більба]], аддаў яму [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] перад уходам у падарожжа. Сямнаццаць гадоў, пасля гэтага, [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] ляжаў без справы. Але [[Горлум]], папярэдні ўладальнік [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнка]] выдаў [[Хобіты (Серадзем’е)|Хобітаў]]. Дзевяць [[Назгул]]аў — дапаможнікаў [[Саўран]]а — цёмнага ўладара, які і выкаваў [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]], выйшла на пошукі [[Фрода Торбінс|Фрода]], які ўжо адправіўся ў [[Раздол]], горад [[Эльфы (Серадзем’е)|Эльфаў]], каб там схаваць [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]]. [[Хобіты (Серадзем’е)|Хобіты]] знайшлі сабе ў дапамогу [[Арагорн]]а — нязбыўшагася караля [[Гондар]]а. [[Назгул]]ы напалі на чатырох [[Хобіты (Серадзем’е)|Хобітаў]], якія і выконвалі гэту місію, і ранілі [[Фрода Торбінс|насіцеля Пярсцёнка]], [[Фрода Торбінс|Фрода]]. [[Гларфіндэл]] — [[Эльфы (Серадзем’е)|эльф]] з [[Раздол]]а прыбыў на дапамогу, і адвёз [[Хобіты (Серадзем’е)|хобіта]] ў [[Раздол]]. [[Назгул]]аў на пераправе праз раку накрыла хваля, і на час усе звесткі аб іх існаванні, зніклі…

===== Другая кніга =====
… [[Фрода Торбінс|Фрода]] прачнуўся цэлым і непашкоджаным, акрамя невялікай раны на плячы, ад удару [[Моргульскі меч|Моргульскім мячом]], мячом [[Кароль-чараўнік|Караля-чараўніка]] — галоўнага [[Назгул]]а. Ён думаў, што падарожжа закончана, і можна вяртацца дахаты. Але на сходзе ў [[Элранд]]а — галоўнага [[Эльфы (Серадзем’е)|эльфа]] ў [[Раздол]]е, было вырашана, што [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] нельга пакідаць там, а трэба знішчыць у вулкане [[Арадруін]], дзе ён і быў выкаваны. Новая місія ўскладзена на плечы [[Фрода Торбінс|Фрода]], якому выбраны спадарожнікі: [[Хобіты (Серадзем’е)|Хобіты]] — [[Сэм Гэмджы|Сэм]], [[Мэры]] і [[Піпін]]; адзін [[Гномы (Серадзем’е)|гном]] — [[Гімлі]]; адзін [[Эльфы (Серадзем’е)|эльф]] — [[Легалас]]; два [[Людзі (Серадзем’е)|чалавекі]] — [[Арагорн]] і [[Борамір]]; і [[Мая (Серадзем'е)|Мая]]<ref>[[Мая (Серадзем'е)|Мая]] па іншаму для простых людзей — ''[[чараўнік]]''.</ref>, які ўвесь час ім дапамагаў — [[Гандальф|Гандальф Шэры]]. Па дарозе, ім трэба было прайсці праз гару [[Карадрас]], але [[Саруман Белы]] — [[Мая (Серадзем'е)|Мая]], здрадзіўшы дабру, не прапусціў [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва]]<ref>[[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва Пярсцёнка]] — так назваў [[Элранд]] дзевяцерых ахоўнікаў [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнка]].</ref>. Ім трэба было прайсці праз копі [[Морыя|Морыі]], старажытныя шахты Гномаў, але на [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва]] напалі [[Оркі (Серадзем’е)|гобліны]], і галоўнае, [[Балрагі|Балраг]] — старажытная вогненая «пачвара». [[Балрагі|Балраг]] падае ў пропасць, і цягне за сабой [[Гандальф]]а. У [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтве Пярсцёнка]] застаецца восем членаў. Яны прыходзяць у яшчэ адно пасяленне [[Эльфы (Серадзем’е)|эльфаў]], [[Лорыен (лес)|Латлорыен]] (скарочана Лорыен), дзе іх сустракае [[Галадрыель]]. Далей [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва]] адпраўляецца на лодках па [[Андуін]]у (Вялікай Рацэ). У адзін дзень, на іх з берагу нападаюць [[Оркі (Серадзем’е)|гобліны]], і зверху даносіцца крык [[Назгул]]а. [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва]] адбіваецца, і прыпыняецца на заходнім беразе, каб пранесці лодкі па берагу, праз вадаспад [[Рэрас]]. Але [[Саруман Белы|Саруманавы]] [[Урук-хаі|ўрук-хаі]] ([[Оркі (Серадзем’е)|оркі]]) [[Ізенгард]]а нападаюць у саюзе з [[Народ Мордара|Мордарскімі]], [[Саўран]]аўскімі [[Оркі (Серадзем’е)|гоблінамі]] на [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва]], і [[Фрода Торбінс|Фрода]] з [[Сэм Гэмджы|Сэмам]] уцякаюць, пераплываючы на ўсходні бераг…

==== «Дзве вежы» ====

===== Трэцяя кніга =====
… [[Борамір]]а забіваюць. [[Мэры]] і [[Піпін]]а крадуць [[урук-хаі]] і нясуць у [[Ізенгард]]. А [[Арагорн]], [[Легалас]] і [[Гімлі]] адпраўляюцца на дапамогу ўкрадзеным [[Хобіты (Серадзем’е)|хобіты]]. [[Брацтва Пярсцёнка, удзельнікі|Брацтва Пярсцёнка]] распалася… [[Арагорн]], [[Легалас]] і [[Гімлі]] бягуць па землям [[Рохан]]а даганяючы [[Оркі (Серадзем’е)|оркаў]]. Толькі дзякуючы добраму зроку [[Легалас]]а (бо ён [[Эльфы (Серадзем’е)|эльф]]) яны яшчэ могуць не губляць надзею на тое, што дагоняць варожы атрад. Але вось аднойчы яны сустрэлі [[Рохан]]скую армію [[Эамер]]а, які ім расказвае аб нападзенні на [[Урук-хаі|урук-хаяў]] мінулай ноччу… [[Арагорн]] з сябрамі губляе ўсялякую надзею на тое, што пры гэтай бітве [[Мэры]] і [[Піпін]] выжылі… Яны прыходзяць на тое месца, дзе ўжо ўскладзены курган — вогнішча з трупаў [[Оркі (Серадзем’е)|оркаў]]. Але [[Арагорн]] — следапыт, ён знаходзіць сляды [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітаў]] і ў хуткім часе высвятляецца, што [[Хобіты (Серадзем’е)|хобіты]] ўцяклі ў лес [[Фангорн]]. Там зайшоўшы ў сярэдзіну яны сустракаюць [[Гандальф Шэры/Белы|Гандальфа]]! Ён жывы, толькі цяпер ён не Шэры, а Белы. У гэты час Мэры з Піпінам сустракаюць у лесе галоўнага энта [[Дрэвабарод]]а, і ўстрайваюць сход [[Энты|энтаў]] — [[Энт-мут]], на якім праз некалькі дзён вырашаецца атакаваць [[Ізенгард]]. У гэты ж момант з [[Ізенгард]]а выпраўляецца дзесяці-тысячная армія [[Урук-хаі|урук-хаяў]] і асадных машын на [[Хельмава Падзь|Хельмаву Падзь]], дзе ў дадзены момант укрыліся арміі [[Рохан]]а, а таксама кароль [[Тэадэн]] з [[Арагорн]]ам, [[Легалас]]ам і [[Гімлі]]. Яны бы не перамаглі, калі б [[Гандальф Шэры/Белы|Гандальф]] не прывёў яшчэ адну армію [[Рохан]]а — [[Аркенбранд]]а. [[Хуорн]]ы — зацвярдзелыя дрэвы з [[Фангорн]]а, дабіваюць астаткі [[Урук-хаі|урук-хаяў]]… [[Гандальф Шэры/Белы|Гандальф]] з сябрамі адпраўляюцца на разваліны [[Ізенгард]]а, каб паразмаўляць са здраднікам [[Саруман Белы|Саруманам Белым]]…

===== Чацвёртая кніга =====
… У гэты час [[Фрода Торбінс|Фрода]] з [[Сэм Гэмджы|Сэмам]] ідуць з [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнкам]] па каменным пагоркам [[Эмін Майл]]а, дзе сустракаюць [[Горлум]]а — істоту, якая калісьці была [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітам]], але потым знайшоўшы [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] пражыла пяць сот гадоў і пераўтварылася ў пачвару. Менавіта дзядзя [[Фрода Торбінс|Фрода]] — [[Більба Торбінс]] у свой час адабраў [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] у [[Горлум]]а. [[Фрода Торбінс|Фрода]] бярэ яго сабе ў праваднікі, бо [[Горлум]] (па іншаму ''Смеагорл'') ведае дарогу да [[Чорныя вароты|Чорных варотаў]] — галоўнага і амаль адзінага ўваходу на землі [[Мордар (Серадзем'е)|Мордара]] з Захаду і Поўначы. Але на месцы высвятляецца, што прайсці там не атрымаецца. Тады [[Горлум]] вядзе [[Фрода Торбінс|Фрода]] з [[Сэм Гэмджы|Сэмам]] праз [[Ітыліэн]] да перавалу праз горы [[Кірыт Унгал]]. Па дарозе яны сустракаюць [[Фарамір]]а — военачальніка следапытаў [[Гондар]]а. Спачатку [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітаў]] з [[Горлум]]ам прымаюць за шпіёнаў, але потым яны становяцца лепшымі сябрамі. [[Фарамір]] адпускае іх у дарогу на [[Мінас-Моргул]], ведаючы, што яго бацька [[Дэнетар]] (намеснік трона [[Гондар]]а) будзе не задаволены такой аддачай моцнай зброі — [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнка]], «глупым» [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітам]]. [[Фрода Торбінс|Фрода]], [[Сэм Гэмджы|Сэм]] і [[Горлум]] прыходзяць да перавала, і ў пячоры сустракаюць вялікую павучыху [[Шэлаб]], старую знаёмую [[Горлум]]а. [[Горлум]] уцякае, а [[Фрода Торбінс|Фроду]] раніць [[Шэлаб]], і [[Сэм Гэмджы]] думае, што той памёр. [[Фрода Торбінс|Фрода]] забіраюць [[Оркі (Серадзем’е)|оркі]] ў [[Кірыт Унгал]], і [[Сэм Гэмджы|Сэм]] ідзе за імі…

==== «Вяртанне караля» ====

===== Пятая кніга =====
… [[Гандальф Шэры/Белы|Гандальф]] і [[Піпін]] прыязджаюць у [[Мінас-Цірыт]] — сталіцу [[Гондар]]а. [[Піпін]] становіцца ахоўнікам [[Белая вежа (Серадзем'е)|Белай Вежы]] пад кіраўніцтвам [[Дэнетар]]а. [[Дэнетар]] не хоча прасіць дапамогі ў [[Тэадэн]]а, бо з ім верагодна пойдзе і [[Арагорн]] — законны правіцель [[Гондар]]а, але [[Гандальф]] супраць яго волі вызывае праз сігнальныя вагні [[Рохан]]. [[Тэадэн]] збірае свае арміі, а [[Арагорн]], [[Легалас]] і [[Гімлі]] ідуць праз шляхі мёртвых — праз горы, дзе жывуць [[Армія праклятых (Серадзем'е)|мёртвыя]] абяццаўшыя мінуламу каралю [[Гондар]]а прыйсці ў патрэбны час на дапамогу, але не здзейсніўшыя сваё абяццане. Яны ідуць за [[Арагорн]]ам у надзеі на тое, што ён іх вызваліць з гэтага свету. Яны захопліваюць порт, забраны піратамі, і збіраюць з гэтых зямель [[Народ Гондара|Гондарскую армію]]. У гэты час на [[Пеленорскае поле|Пеленорскім полі]] пачынаецца [[Пеленорская бітва|бітва]] за [[Мінас-Цірыт]]. Пры трагічных абставінах памірае [[Дэнетар]]. [[Фарамір]]а раняць стрэламі. [[Народ Рохана|Армія Рохана]] прыходзіць у момант: [[Тэадэн]] рухае свае войскі наперад, але тут прыходзяць [[Народ Харада|Харадрымы]] з мумакіламі. Усе губляюць надзею. Але ў гэты час прыплываюць караблі піратаў: усе чакаюць папаўнення [[Народ Мордара|армій Мордара]], але ўзамен адтуль выходзіць [[Арагорн]] з новымі [[Народ Гондара|Гондарцамі]]. [[Эовін]] (не без дапамогі [[Мэры]]) забівае галоўнага [[Назгул]]а [[Кароль-чарадзей|Караля-чарадзея]]. Бітва выйграна. У [[Мінас-Цірыт|Мінас-Тырыце]] збіраюць сход, аб нападзенні на [[Чорныя вароты]], каб звярнуць на сябе ўвагу [[Саўран]]а, і даць шанц [[Фрода Торбінс|Фрода]] дайсці да [[Арадруін]]а…

===== Шостая кніга =====
… [[Сэм Гэмджы|Сэм]] пранікае ў [[Кірыт Унгал]] за [[Фрода Торбінс|Фрода]], якога туды нясуць [[Оркі (Серадзем’е)|оркі]]. Там [[Оркі (Серадзем’е)|оркі]] не падзялілі рэчы [[Фрода Торбінс|Фрода]], і такім чынам практычна ўсіх пазабівалі. Цяжкім чынам [[Сэм Гэмджы|Сэм]] адбівае [[Фрода Торбінс|Фрода]], які як высветлілася быў жывы. Яны працягваюць сваё падарожжа ў кірунку [[Арадруін]]а. Ім даводзіцца пераапранцца ў адзёжу [[Оркі (Серадзем’е)|оркаў]], каб іх не спаймалі. У адным месцы ім даводзіцца прайсці некаторы шлях круком разам з адным атрадам [[Оркі (Серадзем’е)|оркаў]]. Ім шанцавала выбіцца са строя. [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] станавіўся ўсё цяжэй і цяжэй, і ў хуткім часе [[Фрода Торбінс|Фрода]] не можа ісці сам. [[Сэм Гэмджы|Сэм]] яму дапамагае, і вось яны ўжо амаль дабраліся да вогненнай шчыліны. Там яны сустракаюць [[Горлум]]а! [[Горлум]] стараецца адабраць у іх [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]]. У гэты час ля [[Чорныя вароты|Чорных варотаў]] пачынаецца апошняя бітва за [[Серадзем’е]]. Шанцаў на перамогу даволі мала. Супраць застаўшыхся [[Назгул]]аў б’юцца Арлы (галоўны з іх [[Гваіхір]])… [[Горлум]] нападае на [[Фрода Торбінс|Фрода]], і [[Фрода Торбінс|Фрода]] апранае [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]]. [[Саўран]] тут жа пасылае сваіх слугаў да гары. [[Горлум]] адкусвае палец з [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнкам]], і ад радасці таго, чаго ён чакаў ужо каля васьмідзесяці гадоў ён падае з абрыва прама ў лаву! [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]] знішчаны! [[Барад-дур]] — замак [[Саўран]]а разбураецца, усе [[Народ Мордара|арміі Мордара]] разбягаюцца… На [[Кармаленскае поле|Кармаленскім полі]] адзначаюць перамогу. [[Гандальф Шэры/Белы|Гандальф]] з арламі выратоўвае [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітаў]] з вывяргаючагася вулкана, якія цяпер сталі героямі [[Серадзем’е|Серадзем’я]]. [[Арагорн]]а карануюць каралём [[Гондар]]а, і з цягам часу [[Фрода Торбінс|Фрода]], [[Сэм]], [[Мэры]] і [[Піпін]] вяртаюцца дадому ў [[Шыр (Серадзем’е)|Шыр]]. Як высветлілася, [[Саруман Белы|Сарумана Белага]] выпусцілі з [[Ізенгард]]а, і ён цяпер стаў наводзіць свае парадкі ў краіне [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітаў]]! Але не дарэмна чацвёрка вядомых па ўсяму [[Серадзем’е|Серадзем’ю]] [[Хобіты (Серадзем’е)|хобітаў]] прайшла папярэднія выпрабаванні. Яны з лёгкасцю справіліся. [[Саруман Белы|Сарумана]] забівае яго асабісты слуга [[Грыма]] (які раней быў слугой [[Тэадэн]]а). Такім чынам у [[Шыр (Серадзем’е)|Шыры]] ўсталёўваецца мір, і ў хуткім часе [[Фрода Торбінс|Фрода]] з [[Більба Торбінс|Більба]] паплылі за мора з [[Шэрая гавань|Шэрай гавані]] ў [[Валінор]].

=== Вытокі творчасці ===
Вытокі творчасці [[Джон Рональд Руэл Толкін|Толкіна]] бяруцца са [[Скандынаўская міфалогія|Скандынаўскай міфалогіі]].

=== Іншыя кнігі па [[Серадзем’е|Серадзем’ю]] ===
* [[Хобіт]] (The Hobbit, [[1937]])
* Прыгоды Тома Бамбадзіла (The Adventures of Tom Bombadil, [[1962]])
* [[Сільмарыліян]] (The Silmarillion, [[1977]])
* Няскончаныя паданні (Unfinished Tales, [[1980]])
* Гісторыя Серадзем’я (The History of Middle-Earth, [[1983]]—[[1996]])
* Дзеці Хурына (The Children of Húrin, [[2007]])

== Фільм ==
[[Валадар пярсцёнкаў (кінатрылогія)|Экранізацыю]] зняў [[Пітэр Джэксан]], даволі моцна змяніўшы сцэнарый і сюжэт<ref>'''Сцэнарый''' пісаў '''ён''' са сваёй '''жонкай'''.</ref>. У [[2001]] — «[[Валадар пярсцёнкаў: Брацтва пярсцёнка|Брацтва пярсцёнка]]»; [[2002]] — «[[Валадар пярсцёнкаў: Дзве вежы|Дзве вежы]]»; [[2003]] — «[[Валадар пярсцёнкаў: Вяртанне караля|Вяртанне караля]]».

=== Сюжэт ===

==== «Брацтва Пярсцёнка» ====
Адрозненні фільмаў ад кнігі даволі вялікія (хаця ўсе імёны і факты захаваліся нязменнымі), таму што каб зняць усю кнігу ў дакладнасцях, агульная даўжыня фільма складала бы не 9 (12 — рэжысёрская версія) гадзін, а ў шмат разоў больш. Гэта верагодна быў бы серыял.

Такім чынам у Першым фільме, [[Пітэр Джэксан]] прыняў шмат момантаў з пачатку кнігі і іншых месцаў: Паход у [[Заскоч'е]], [[Фрэдагар Пузікс]], фермер [[Мэгат]], [[Стары лес]], [[Том Бамбадзіл]], сполахі на небе (над [[Аман Сул]]ам), [[Гларфіндэл]], ваўкі каля варотаў [[Морыя|Морыі]], паход да [[Латлорыен|Лорыена]] і інш. Таксама ён змяніў канцоўку фільма, узяўшы за канец, пачатак Трэцяй кнігі — забойства [[Борамір]]а…

==== «Дзве вежы» ====
… Тут былі прыняты наступныя рэчы: прывядзенне ў [[Хельмава Падзь|Хельмаву Падзь]] восйскаў [[Аркенбранд]]а, '''не''' выгнанне [[Эамер]]а, [[Хуорны]], размова з [[Саруман Белы|Саруманам]] (голас Сарумана) і інш. Таксама, [[Фарамір]] не так моцна спакушаўся забраць [[Пярсцёнак Усяўладдзя|Пярсцёнак]], і фільм на гэты раз заканчваецца наадварот, калі яшчэ [[Фрода Торбінс|Фрода]] не дайшоў і блізка да пячораў [[Шэлаб]]…

==== «Вяртанне караля» ====
… У трэцім фільме ўсё пачынаецца з таго, што [[Фрода Торбінс|Фрода]] яшчэ толькі ідзе ў бок перавала [[Кірыт Унгал]]. У фільме дадалі выгнанне [[Сэм Гэмджы|Сэма]]. Потым назіраюцца іншыя змены: войскі [[Мордар (Серадзем'е)|Мордара]] ўрываюцца ў [[Мінас-Цірыт]], прывіды ([[Армія праклятых (Серадзем'е)|Армія праклятых]]) прыходзіць прама на [[Пеленорская бітва|Пеленорскую бітву]], Фрода зпіхвае [[Горлум]]а з края [[Арадруін|вулкана]], да [[Чорныя вароты|Чорных варотаў]] прыйшлі занадта малыя арміі [[Людзі Серадзем'е|людзей]], у [[Шыр (Серадзем’е)|Шыры]] ўсё ў парадку (няма [[Саруман Белы|Сарумана]]).

== Беларускія пераклады ==
«Валадар Пярсцёнкаў» перакладзены на беларускую мову [[Дзмітрый Магілёўцаў|Дзмітрыем Магілёўцавым]] і [[Крысціна Курчанкова|Крысцінай Курчанковай]] у 2008—2009 гадах. У 2023 годзе выйшаў новы пераклад «Валадар пярсцёнкаў: Брацтва Пярсцёнка», зроблены [[Ігар Кулікоў|Ігарам Куліковым]].

=== Выданні ===
;У перакладзе Магілёўцава і Курчанковай:

* Уладар Пярсцёнкаў. Звяз Пярсцёнка / Дж. Р. Р. Толкін ; пераклад з англійскай [Д. Магілёўцава, К. Курчанковай]. — Менск [Мінск], 2008. — 418, [1] с. : іл. ; 21 см. — Пераклад выд.: The lord of the rings. The fellowship of the ring / J. R. R. Tolkien. HarperCollinsPublishers, 1992. — 500 экз.
* Уладар пярсцёнкаў. Дзве вежы / Дж. Р. Р. Толкін ; пераклад з англійскай [Д. Магілеўцава, К. Курчанковай]. — Менск [Мінск : б. в.], 2008. — 20 см. — Пераклад выд.: The lord of the rings. The two towers / J. R. R. Tolkien. HarperCollins, 1992
* Уладар Пярсцёнкаў. Вяртанне караля : [раман] / Дж. Р. Р. Толкін ; пераклад з англійскай [Д. Магілёўцава, К. Курчанковай]. — Менск [Мінск], 2009. — 303, [2] с. : іл. ; 20 см. — Пераклад выд.: The lord of the rings. The return of the king / J. R. R. Tolkien. HarperCollins, 1992. — 500 экз.

;У перакладзе Кулікова:

* {{Крыніцы/Валадар Пярсцёнкаў. Брацтва Пярсцёнка}}

== Камп’ютарныя гульні ==
Існуе шмат камп’ютарных гульняў па Валадару Пярсцёнкаў:

=== Стратэгіі ===
* [[The Battle for Middle-Earth|The Lord of the Rings: The Battle for Middle-Earth]]
* [[The Lord of the Rings: War of the Ring]]
* [[The Lord of the Rings: Tactics]]

=== [[Экшан (жанр відэагульняў)|Экшан]] ===
* [[The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring]]
* [[The Lord of the Rings: The Two Towers]]
* [[The Lord of the Rings: The Return of the King]]
* [[The Lord of the Rings: Online]]
* [[The Lord of the Rings: Conquest]]
{{Няма крыніц|дата=20.05.2024}}

== Крыніцы ==
{{reflist}}

== Спасылкі ==
* [http://www.kulichki.com/tolkien/arhiv/ukr/transl/bel_lotr_1.html «Валадар Пярсцёнкаў» на тарашкевіцы.]
* [http://aboutweapons.com.ua/category/the-lord-of-the-rings  Зброя з кінафільма «Валадар Пярсцёнкаў»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110222163450/http://aboutweapons.com.ua/category/the-lord-of-the-rings |date=22 лютага 2011 }}

{{Кнігі пра Серадзем’е}}
{{Свет Серадзем’я}}
{{Фэнтэзі}}

[[Катэгорыя:Кнігі ў жанры фэнтэзі]]
[[Катэгорыя:Трылогіі]]
[[Катэгорыя:Творы 1954 года]]
[[Катэгорыя:Творы 1955 года]]
[[Катэгорыя:Раманы на англійскай мове]]
[[Катэгорыя:Кнігі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Серадзем’е]]
[[Катэгорыя:Легендарыум Толкіна]]