Перайсці да зместу

Вясёлкавы сцяг (ЛГБТ)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Сцяг ЛГБТ
Плошча Харві Мілка, Кастра, Сан-Францыска
Нацыянальны марш роўнасці. Вашынгтон, 11 кастрычніка 2009
Вясёлкавы дэкор станцыі Бадзёр манрэальскага метро ў гей-квартале Лё Віляж
Вясёлкавы парасон на гей-прайдзе ў Трэвілья, Італія. 3 ліпеня 2010
Вясёлкавы сцяг на будынку пасольства Вялікабрытаніі ў Беларусі, які прывёў да дыпламатычнага скандалу
Артыкул пра сімвал ЛГБТ-руху. Пра сцяг з колерамі вясёлкі наогул гл. Вясёлкавы сцяг.

Вясёлкавы сцяг (таксама вядомы як Прайд-сцяг (англ.: Pride flag)[1][2], Сцяг свабоды (англ.: Freedom flag)[3]) — інтэрнацыянальны сімвал супольнасці лесбіянак, геяў, бісексуалаў і трансгендарных людзей (скар. ЛГБТ-супольнасць), а таксама руху ў падтрымку правоў чалавека ў дачыненні да іх[4]. Традыцыйна сцяг складаецца з шасці падоўжных палос, колеры якіх (за выключэннем блакітнага колеру) ідуць у адпаведнасці з прыродным парадкам вясёлкі зверху ўніз: чырвоны, аранжавы, жоўты, зялёны, сіні і фіялетавы[5]. Сцяг выкарыстоўваецца ў шэсцях гей-прайдаў і іншых грамадскіх акцыях, вывешваецца ў гей-кварталах, на будынках ЛГБТ-арганізацый, «Gay-friendly» устаноў і гэтак далей.

Сцяг закліканы адлюстроўваць адзінства ў разнастайнасці, прыгажосць і радасць ЛГБТ-супольнасці[6].

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Вясёлкавы сцяг быў распрацаваны Гілбертам Бэйкерам адмыслова для гей-прайда ў Сан-Францыска 1978 года (англ.: San Francisco Gay Freedom Day). Гэты год стаў для мясцовага ЛГБТ-супольнасці гістарычным — упершыню ў Каліфорніі адкрыты гей Харві Мілк быў выбраны на палітычную пасаду (у якасці члена гарадскога наглядальнага савета). У той жа час кансерватарамі штата была разгорнута кампанія, накіраваная на ўнясенне дыскрымінуючых паправак у заканадаўства («Ініцыятыва Брыгса»).[7] Гілберт Бэйкер адгукнуўся на заклік актывістаў гей-руху стварыць яркі сімвал, які б увасабляў і кансалідаваў ЛГБТ-супольнасць. Сцяг з’яўляецца ўвасабленнем канцэпцыі «гей-прайда» і адкрытасці. Аўтар вясёлкавага сцяга мастак Гілберт Бэйкер так апісаў яго значэнне:

Першапачатковая ідэя вясёлкавага сцяга — вызваленне. Магчымасць вырвацца на свабоду, выйдучы за рамкі, створаныя страхам і імкненнем «адпавядаць нормам», права заявіць пра сваю сексуальнасць без сораму і боязі адплаты з боку тых, хто дыктуе «этычныя законы».

Любая рэвалюцыя пачынаецца са слова «не». Не несправядлівасці, не гвалту, не дыскрымінацыі, не прыгнёту, не рабству, не існаванню пад прыгнётам пастаяннага страху. Так — каханню. Дзёрзкія колеры нашага сцяга падтрымлівалі гэту ідэю на працягу трыццаці гадоў.

Вясёлкавы сцяг жывы таму, што прадстаўляе ўсіх нас ва ўсёй нашай разнастайнасці і прыгажосці… Кожны сцяг сімвалізуе ідэю. Вясёлкавы сцяг — гэта разумны сэнс і храбрыя дзеянні[8].

Мастак асабліва адзначае: «Калі я задумаўся пра стварэнне сцяга для гей-руху, не было ніякага іншага міжнароднага сімвала для нас, акрамя ружовага трохвугольніка, якім нацысты ідэнтыфікавалі геяў у канцэнтрацыйных лагерах. Хоць ружовы трохвугольнік па-ранейшаму быў магутным сімвалам, але ён усё ж быў нам навязаны»[6][9].

Гілберт Бэйкер з валанцёрамі ўручную размалявалі і сшылі два велізарныя палотны з мусліну. Сцяг упершыню быў прадэманстраваны 25 чэрвеня 1978 года ў час гей-прайда, які сабраў рэкордныя 250 тысяч удзельнікаў. Гэта дата пасля стала адзначацца як Дзень вясёлкавага сцяга. Першапачаткова арганізатары намерваліся вывесіць палотны на флагштоках, размешчаных на плошчы перад муніцыпалітэтам Сан-Францыска, на якой павінна было скончыцца шэсце гей-прайда. Аднак яны не змаглі атрымаць на гэта дазволу. Тады актывісты рана раніцай 25 чэрвеня паднялі сцягі на флагштоках у паўночна-заходняй частцы раёна Сівік Сентер Сан-Францыска (фота і карта) на плошчы Аб’яднаных нацый (англ.: United Nations Plaza), праз якую праходзіў шлях калоны гей-прайда[10][11].

Я, вядома, заўсёды буду памятаць 25 чэрвеня 1978 года, калі Харві ехаў пад гіганцкім вясёлкавым сцягам. Гэта быў неверагодна радасны момант. Тады ўсё адчувалі, што мы сабраліся змяніць свет.

— Гілберт Бэйкер[6]

Выказваецца здагадка, што Бэйкер пры стварэнні сцяга быў натхнёны «сцягам рас» руху афраамерыканцаў за грамадзянскія правы, які абвясціў прападобны Джэсі Джэксан: «Наш сцяг з’яўляецца чырвоным, белым і сінім, але наша нацыя вясёлкавая — чырвоная, жоўтая, карычневая, чорная і белая — і мы ўсё важныя ў вачах Бога»[12]. Паводле іншай версіі вясёлка была запазычана ад хіпі, з чыім раёнам цесна суседнічаў сан-францыскі гей-квартал Кастра[13]. Некаторыя крыніцы паказваюць на магчымую сувязь з папулярнай у той час песняй Джудзі Гарленд «Over the Rainbow»[14], якая атрымала прызнанне ў якасці гей-гімна[15][16][17].

Першапачаткова па задуме мастака сцяг складаўся з васьмі палос. Бэйкер прысвоіў пэўнае значэнне кожнаму колеру[18][19]:

насычаны ружовы — сексуальнасць
чырвоны — жыццё
аранжавы — здароўе
жоўты — сонечнае святло
зялёны — прырода
бірузовы — магія/мастацтва
індыга — спакой/гармонія
фіялетавы — сіла духу/духоўны пачатак

Ёсць некалькі здагадак, чаму ў далейшым са сцяга былі прыбраны ружовая, а затым бірузовая паласа, і пры гэтым індыга быў заменены на сіні. Адзначаецца, што пасля забойства 27 лістапада 1978 года палітыка і адкрытага гея Харві Мілка з наступнымі выступленнямі пратэсту папулярнасць сцяга рэзка ўзрасла. Па афіцыйнай версіі, змены былі ўнесены з прычыны эканамічных і тэхнічных складанасцей масавай вытворчасці[4]. Іншыя крыніцы адзначаюць, што адна з крам, каб задаволіць узрослы попыт, стала прадаваць са складаў лішкі сцягоў арганізацыі «Rainbow Girls», якія не мелі ружовай паласы. Выдаленне бірузовай паласы, паводле адной з версій, адбылося пры падрыхтоўцы да сан-францыскага гей-прайда 1979 года, калі ў выніку дызайнерскага рашэння сцяг «расшчапілі», каб зрабіць брамленне шэсця з двух бакоў вуліцы, але для гэтага ён павінен быў мець цотную колькасць палос[20].

Шасціколерны сцяг распаўсюдзіўся з Сан-Францыска ў іншыя гарады і стаў шырока вядомым сімвалам ЛГБТ-супольнасці ва ўсім свеце. У 1985 годзе Міжнародная асацыяцыя лесбіянак і геяў афіцыйна прыняла гэты варыянт[12]. Пасля сам матыў вясёлкі стаў самастойным сімвалам ЛГБТ-супольнасці[4], ён стаў выкарыстоўвацца на адзенні, парасонах, ювелірных аздабленнях, сувенірах, лагатыпах ЛГБТ-арганізацый і да т.п.

Існуюць разнастайныя варыяцыі вясёлкавага сцяга. Часам да яго дадаюць чорную паласу ў якасці напаміну пра ахвяр СНІДа. ЛГБТ-актывіст Леанард Мэтловіч, які сам памёр ад ВІЧ-інфекцыі, завяшчаў выдаліць і спаліць чорныя палосы, калі будуць знойдзены лекі ад хваробы[18]. Некаторыя актывісты (сярод якіх і Гілберт Бэйкер) прапануюць вярнуць сцягу дзве прыбраныя палосы[4][21]. Часта мае месца даданне на поле сцяга розных знакавых сімвалаў ЛГБТ-супольнасці (ружовы ці чорны трохвугольнікі, лямбда, гендарныя знакі). Існуюць вясёлкавыя варыяцыі нацыянальных і рэгіянальных сцягоў[4][22][23].

Прайд-сцяг Канады Прайд-сцяг Іспаніі Прайд-сцяг ЗША («Новая слава») Прайд-сцяг Санкт-Пецярбурга

Вясёлкавы сцяг перыядычна становіцца мішэнню так званых «войнаў сцягоў». Так, у 2011 годзе ўлады Мінска не дазволілі яго на першым у Беларусі санкцыянаваным пікеце ў абарону правоў ЛГБТ, матываваўшы забарону адсутнасцю ў яго рэгістрацыі[24]. Падобныя скандалы адбываліся ў шматлікіх краінах свету, шэраг з іх мелі як следства гучныя судовыя працэсы[19][25][26][27]. Некаторыя рэлігійныя групы, паказваючы на біблейскую сімволіку, вінаваціць ЛГБТ-супольнасць у «крадзяжы вясёлкі»[28].

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Is West Hollywood losing its mojo? Архівавана 28 лютага 2023. // CNN (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  2. ↑ Melbourne Suburb in Pride Flag Fight Архівавана 13 красавіка 2011 года.. // The Advocate (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  3. ↑ Gay and lesbian freedom flag allowed to fly in Soho. // The Guardian (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  4. ↑ а б в г д Symbols Архівавана 27 сакавіка 2013 года.. // An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  5. ↑ Гей-прайд. // Энцыклапедыя Брытаніка (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  6. ↑ а б в Тридцать лет с флагом Архівавана 18 кастрычніка 2011.. // GayNews.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  7. ↑ Baker, Gilbert, and John O’Brien. «The Prideful Story of Our Rainbow Flag.» Міжнародная асацыяцыя лесбіянак і геяў (англ.) (Праверана 3 красавіка 2011)
  8. ↑ Создатель главного ЛГБТ-символа: «Первоначальная идея радужного флага — освобождение». // Gay.ru, 6 мая 2008 (Праверана 1 красавіка 2011)
  9. ↑ Gilbert Baker: «I love going to cities around the world and seeing the rainbow flag». // The Independent (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  10. ↑ C. Whitefeather Daniels. Queer Iwo Jima. // Rebel Without Applause — Tales From The Castro Renaissance Архівавана 4 сакавіка 2015. — Fog City Press, 1999. — 140 p. — ISBN 1-929156-00-6 (англ.) (Праверана 6 красавіка 2011)
  11. ↑ 1978 Gay Freedom Day Parade на YouTube (Праверана 6 красавіка 2011)
  12. ↑ а б Alyson Publications «Alyson Almanac Архівавана 10 лютага 2012 года.», Alyson Books, 1993, ISBN 1-55583-242-3 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  13. ↑ Helene Goupil, Josh Krist. Arsenal Pulp Press/Josh Krist, 2005. ISBN 1-55152-188-1, p. 33 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  14. ↑ The National Museum & Archive of Lesbian and Gay History (1996). The Gay Almanac. New York City, Berkeley Books. ISBN 0-425-15300-2 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  15. ↑ Luca Prono. «Garland, Judy» в «Encyclopedia of gay and lesbian popular culture». Greenwood Publishing Group, 2008, ISBN 978-0-313-33599-0 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  16. ↑ Alison Bing, Dominique Channell «Lonely Planet San Francisco City Guide», Lonely Planet, 2008, ISBN 978-1-74104-676-2, p. 37 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  17. ↑ Michael Robert Gorman «The empress is a man: stories from the life of José Sarria», Routledge, 1998, ISBN 978-0-7890-0259-4, p. 256 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  18. ↑ а б Witt, Lynn, Sherry Thomas & Eric Marcus (1995). Out in All Directions: The Almanac of Gay and Lesbian America. New York, Warner Books. ISBN 0-446-67237-8 (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  19. ↑ а б Rainbow flag Архівавана 6 ліпеня 2015.. // An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  20. ↑ Unsung Heroes of the Gay World: Vexillographer Gilbert Baker: The Gay Betsy Ross Архівавана 21 ліпеня 2009 года.. // UK Gay News (англ.) (Праверана 2 красавіка 2011)
  21. ↑ Радужному флагу 25 лет: гей-символу будут возвращены два цвета Архівавана 17 сакавіка 2011.. // Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  22. ↑ У петербургского ЛГБТ-движения появился свой радужный флаг Архівавана 5 сакавіка 2016. // GayNews.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  23. ↑ В ЮАР придумали новый гей-флаг // Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  24. ↑ Геям впервые разрешили пикет в центре Минска. // Lenta.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  25. ↑ В австралийском городе запретили гей-флаг. // Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  26. ↑ Канада. Городские власти запретили вывешивать радужные флаги. // Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  27. ↑ Лондонский городской совет против гей-флагов в Сохо Архівавана 18 красавіка 2008.. // Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)
  28. ↑ США. «Защитники семейных ценностей» хотят отобрать у геев радужный флаг.// Gay.ru (Праверана 2 красавіка 2011)

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Вясёлкавы_сцяг_(ЛГБТ)&oldid=4876846"