Прагляд зыходнага тэксту старонкі Геаграфія Нарвегіі

{{Геаграфія краіны
| карта= Relief Map of Norway.png
| частка свету=[[Еўропа]]
| рэгіён=[[Скандынавія]]
| каардынаты=62°пн.ш. 10°з.д.
| месца=66
| плошча=385 186
| суша=95
| вада= 5
| берагавая лінія=58 133 (разам з астравамі)
| граніцы=2542<ref name="cia">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html Сусветная кніга фактаў]</ref> ([[Фінляндыя]] 727, [[Швецыя]] 1619, [[Расія]] 196)
| найвышэйшы пункт= гара [[Гальхёпіген]] 2469 м
| найніжэйшы пункт= [[Узровень мора]] 0 м
| рака= [[Глома]]
| возера= [[М’еса]]
}}
{{Скандынавія}}
'''[[Нарвегія]]''' займае заходнюю, горную частку [[Скандынаўскі паўвостраў|Скандынаўскага паўвострава]]. Гэты буйны масіў складзены пераважна [[граніт]]амі і [[гнейс]]амі характарызуецца перасечаным рэльефам. Паўвостраў асіметрычна падняты да захаду, у выніку заходнія, нарвежскія, схілы вельмі стромкія і кароткія. На поўначы знаходзіцца самая паўночная кантынентальная кропка [[Еўропа|Еўропы]] — мыс [[Нордкін]].

== Рэльеф ==
[[Файл:GaldhøpiggenFromFannaråki.jpg|міні|[[Гара Гальхёпіген]]]]

На поўдні ў межах Нарвегіі размешчана шырокае нагор’е. На поўначы ад мяжы Нарвегіі і [[Фінляндыя|Фінляндыі]] вышэй 1200 м уздымаюцца ўсяго некалькі вяршыняў, але па кірунку да поўдня вышыні гор паступова павялічваюцца, дасягаючы максімальных адзнак 2469 м ([[гара Гальхёпіген]]) у масіве [[Ютунхеймен]]. Іншыя ўзнятыя ўчасткі нагор’я толькі нешмат саступаюць па вышыні. Там нярэдка сустракаюца голыя [[скала|скалы]], пазбаўленыя глебава-расліннага покрыва. Вонкава паверхня шматлікіх гор больш нагадвае слабхвалістае плато, і такія ўчасткі носяць назву «віда».

Падчас вялікага ледавіковага перыяду ў гарах Нарвегіі было развіта злядненне, але сучасныя [[ледавік]]і невялікія. Самыя значныя з іх — у гарах [[Ютунхеймен]] і ў паўночнай частцы Нарвегіі. Звычайна снегавая лінія ў Нарвегіі знаходзіцца на вышынях 900—1500 м. Шматлікія асаблівасці рэльефу краіны сфармаваліся падчас [[ледніковы перыяд|ледніковага перыяду]]. Верагодна, тады было некалькі мацерыковых злядненняў, і кожнае з іх спрыяла развіццю [[Эрозія (геалогія)|эрозіі]], паглыбленню і выпростванню старажытных рачных далін і іх ператварэнню ў маляўнічыя, са стромкімі схіламі трогі U-падобнай формы, што глыбока праразаюць паверхню нагор’яў.
[[Файл:Nærøyfjorden frå Gudvangen.jpg|thumb|[[Нерэй-фіёрд]]]]

Пасля раставання мацерыковага ледавіка былі затопленыя нізоўі старажытных далін, дзе ўтварыліся [[фіёрд]]ы. Фіёрдавыя берагі дзівяць незвычайнай маляўнічасцю і маюць вельмі важнае гаспадарчае значэнне. Шматлікія фіёрды вельмі глыбокія. Напрыклад, [[Согне-фіёрд]], размешчаны ў 72 км на поўнач ад [[Берген]]а, у ніжняй частцы дасягае глыбіні 1308 м. Ланцуг прыбярэжных астравоў — т.зв. [[скергор]] абараняе фіёрды ад моцных заходніх вятроў, якія дзьмуць з [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]]. Некаторыя астравы ўяўляюць сабой аголеныя [[скала|скалы]], аб якія разбіваецца прыбой, іншыя дасягаюць значных памераў.

== Гідралогія ==
[[Файл:Sognefjord, Norway.jpg|міні|Согне-фіёрд]]
Большасць [[нарвежцы|нарвежцаў]] жывуць на берагах фіёрдаў. Найважнейшыя — [[Осла-фіёрд]], [[Хардангер-фіёрд]], [[Согне-фіёрд]], [[Нур-фіёрд]], [[Стур-фіёрд]] і [[Тронхеймс-фіёрд]].

На ўсходзе Нарвегіі знаходзяцца самыя вялікія рэкі, уключаючы [[Глома|Глому]] даўжынёй 591 км, [[Гёўла]], [[Отра]], [[Танаэльва|Танаэльв]]. На захадзе краіны рэкі кароткія і хуткія ([[Ранэльва|рака Ранэльва]]). У паўднёвай Нарвегіі шмат маляўнічых азёр. Найбуйнае ў краіне [[М’ёса|возера М’ёса]]. У канцы 19 ст. было збудавана некалькі невялікіх каналаў, якія злучаюць возера з марскімі партамі на паўднёвым узбярэжжы, але ў цяперашні час яны выкарыстоўваюцца мала. Гідраэнергарэсурсы рэк і азёр Нарвегіі ўносяць істотны ўклад у яе эканамічны патэнцыял.

== Клімат ==
[[Файл:Temp normal norway.jpg|180px|міні|злева|Карта сярэднегадавых тэмператур за перыяд 1961—1990]]
Нягледзячы на паўночнае становішча, Нарвегіі ўласцівы спрыяльны клімат з прахалодным [[лета]]м і адносна мяккай (для адпаведных шырот) [[зіма|зімой]] — вынікам уздзеяння [[Гальфстрым]]у. Сярэдняя гадавая колькасць [[ападкі|ападкаў]] вагаецца ад 3330 мм на захадзе, куды ў першую чаргу паступаюць вільготныя вятры, да 250 мм у некаторых адасобленых рачных далінах на ўсходзе краіны. Сярэдняя [[тэмпература]] студзеня каля 0 °C характэрная для паўднёвага і заходняга ўзбярэжжаў, тады як ва ўнутраных раёнах яна паніжаецца да −4 °C і меней. У ліпені сярэднія тэмпературы на ўзбярэжжа каля 14 °C, а ва ўнутраных раёнах — каля 16 °C.

== Глебы ==
Урадлівыя глебы пакрываюць усяго каля 4 % усёй тэрыторыі Нарвегіі і сканцэнтраваны пераважна ў наваколлях [[Осла]] і [[Тронхейм]]а.

== Жывёльны свет ==
[[Файл:Övre dividal anjajohka.jpg|thumb|Хваёвы лес]]
Паколькі большую частку краіны займаюць горы, плато і ледавікі, магчымасці для росту і развіцця раслін абмежаваныя. Вылучаюць пяць геабатанічных раёнаў: бязлесны прыбярэжны з лугамі і хмызнякамі, на ўсход ад яго лісцёвыя лясы, далей у глыб краіны і да поўначы — хваёвыя лясы, вышэй і яшчэ далей на поўнач пояс [[карлікавая бяроза|карлікавых бяроз]], верб і шматгадовай травы; нарэшце, на самых вялікіх вышынях — пояс травы, [[імхі|імхоў]] і [[лішайнікі|лішайнікаў]]. Хваёвыя лясы — адзін з найважных прыродных рэсурсаў Нарвегіі, яны даюць разнастайную экспартную прадукцыю.

== Расліннасць ==
[[Файл:Muskus.jpg|thumb|Аўцабык]]
У арктычным раёне звычайна сустракаюцца [[паўночны алень]], [[лемінг]], [[пясец]] і [[гага]]. У лясах да самога поўдні краіны водзяцца [[гарнастай]], [[заяц]], [[лось]], [[лісіца]], [[вавёрка]] і, у невялікай колькасці, [[воўк]] і [[буры мядзведзь]]. [[Алень высакародны|Высакародны алень]] распаўсюджаны ўздоўж паўднёвага ўзбярэжжа. Нацыянальны парк: [[Нацыянальны парк Бёргеф’ель|Бёргеф’ель]], [[Нацыянальны парк Юнкердаль|Юнкердаль]].

== Крыніцы ==
{{reflist}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

{{Еўропа паводле тэм|Геаграфія}}
{{Нарвегія ў тэмах}}

[[Катэгорыя:Геаграфія Нарвегіі| ]]