Прагляд зыходнага тэксту старонкі Каронныя землі

[[Файл:British Isles.svg|thumb|[[Востраў Мэн]] размяшчаецца ў Ірландскім моры паміж Вялікабрытаніяй і Ірландыяй, а бейлівікі Джэрсі і Гернсі знаходзяцца ў [[Ла-Манш]]е на захад ад паўвострава [[Нармандыя|Катантэн (Нармандыя)]]]]

'''Каронныя землі''', або '''каронныя ўладанні''' ({{lang-en|Crown Dependencies}}) — уладанні [[Вялікабрытанія|брытанскай]] [[:en:The Crown|кароны]], якія не ўваходзяць у склад Злучанага Каралеўства, але не з’яўляюцца пры гэтым [[Брытанскія заморскія тэрыторыі|заморскімі тэрыторыямі]]. Каронныя землі ніколі не мелі статусу калоній. У іх лік уваходзяць: [[бейлівік]]і [[востраў Джэрсі|Джэрсі]] і [[Гернсі]] ([[Нармандскія астравы]]), а таксама [[востраў Мэн]] у Ірландскім моры. Агульная плошча — 766 км², насельніцтва — 245 269 чал. (2011).

Кожная каронная тэрыторыя мае ўласныя [[Аўтамабільны код|нумарныя знакі]] (GBG — Гернсі, GBA — Олдэрні, GBJ — Джэрсі, GBM — Мэн), [[Нацыянальны дамен верхняга ўзроўню|даменнае імя]] ([[.gg]] — Гернсі, [[.je]] — Джэрсі, [[.im]] — Мэн), а таксама код Alpha3 па [[ISO 3166-1]] (GGY — Гернсі, JEY — Джэрсі, IMN — Мэн), зарэзерваваныя спачатку для [[Сусветны паштовы саюз|Сусветнага паштовага саюза]], а затым афіцыйна прызнаныя Міжнароднай арганізацыяй па стандартызацыі [[29 сакавіка]] [[2006]] года.

{{нп3|Пошта вострава Мэн||en|Isle of Man Post Office}} выпускае ўласныя [[Паштовая марка|паштовыя маркі]], атрымліваючы істотны даход ад продажу спецыяльных выпускаў калекцыянерам.

Гернсі, Джэрсі і Мэн выпускаюць банкноты і чаканяць манету. Гэтыя банкноты звяртаюцца на тэрыторыі абодвух бейлівікаў нароўні з англійскімі фунтамі і шатландскімі банкнотамі. Яны не з’яўляюцца афіцыйным [[Законны плацёжны сродак|плацёжным сродкам]] у Вялікабрытаніі, аднак часта іх усё адно прымаюць.

== Палітычны статус ==
Ніводная з каронных земляў не ўваходзіць у склад Злучанага Каралеўства — кожная з іх з’яўляецца самастойна кіраванай тэрыторыяй. Не ўваходзяць каронныя землі і ў [[Еўрапейскі саюз]]. Усе тры каронныя землі з’яўляюцца членамі [[Брытанска-Ірландскі Савет|Брытанска-Ірландскага Савета]]. З 2005 года на чале ўрада кожнай з каронных земляў стаіць [[галоўны міністр]]. Каронныя землі не з’яўляюцца незалежнымі дзяржавамі, заканадаўчая ўлада на гэтых тэрыторыях належыць выключна [[Парламент Вялікабрытаніі|брытанскаму парламенту]]. Брытанскі [[манарх]] у кожным з уладанняў прадстаўлены [[лейтэнант-губернатар]]ам (цяпер гэта галоўным чынам цырыманіяльная пасада).

Каронныя землі разам са Злучаным Каралеўствам складаюць [[Брытанскія астравы]]. З пункту гледжання брытанскага заканадаўства пра грамадзянства іх разглядаюць як частку Злучанага Каралеўства. Аднак яны маюць права самастойна вырашаць пытанні забеспячэння жыллём і працаўладкавання (у гэтым дачыненні жыхары Вялікабрытаніі разглядаюцца тут нароўні з замежнымі грамадзянамі).

У каронных землях ёсць некалькі палітычных партый, аднак большасць кандыдатаў балатуюцца як незалежныя.

{| class="standard"
! №
! Назва
! Адміністрацыйны падзел
! Назва парламента
! Афіцыйная мова
! Сталіца
! Рэгіён
! Насельніцтва,<br />чал. (2011)
! Плошча,<br />км²
|-
| 1
| [[Бейлівік]] [[Гернсі]]
| [[Прыход]]ы
| [[Штаты Гернсі]]
| [[Англійская]], [[французская]]
| [[Сент-Пітэр-Порт]]
| Праліў [[Ла-Манш]]
| align="right" | 62 915<ref>[http://www.gov.gg/CHttpHandler.ashx?id=66455&p=0 Насельніцтва Гернсі (2011 год)]</ref>
| align="right" | 78
|-
| 2
| [[Бейлівік]] [[востраў Джэрсі|Джэрсі]]
| [[Прыход]]ы
| [[Штаты Джэрсі]]
| [[Англійская]], [[французская]]
| [[Сент-Хельер]]
| Праліў [[Ла-Манш]]
| align="right" | 97 857<ref>{{cite web|url=http://www.gov.je/SiteCollectionDocuments/Government%20and%20administration/R%20CensusBulletin1%2020111208%20SU.pdf|title=Jersey Census 2011 Bulletin no 1|publisher=States of Jersey|date=December 2011|access-date=27 чэрвеня 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120918003705/http://www.gov.je/SiteCollectionDocuments/Government%20and%20administration/R%20CensusBulletin1%2020111208%20SU.pdf|archivedate=18 верасня 2012|url-status=dead}}</ref>
| align="right" | 116
|-
| 3
| [[Востраў Мэн]]
| [[Раёны]]
| [[Тынвальд]]
| [[Англійская]], [[мэнская]]
| [[Дуглас (востраў Мэн)|Дуглас]]
| [[Ірландскае мора]]
| align="right" | 84 497<ref>[https://www.gov.im/media/207882/census2011reportfinalresized_1_.pdf Насельніцтва вострава Мэн (2011 год)]</ref>
| align="right" | 572
|-class="shadow"
|
| Усяго
|
|
|
|
|
| align="right" | 245 269
| align="right" | 766
|}

=== Гернсі ===
{{main|Гернсі}}
[[Бейлівік]] (тэрыторыя пад юрысдыкцыяй бейліфа) [[Гернсі]] ({{lang-en|The Bailiwick of Guernsey}}) уключае астравы Гернсі, [[Сарк]], [[Олдэрні]] і [[Херм]]. Мясцовы парламент завецца ''[[Штаты Гернсі]]'' ({{lang-en|States Guernsey}} ці ''States of Deliberation'').

Некаторыя з астравоў надзелены адноснай аўтаноміяй. Востраў [[Сарк]] уяўляе сабой рэшткі феадальнага ўладання, ён кіруецца ''[[Сіньёр Сарка|Кіраўніком]]'' ({{lang-en|Seigneur of Sark}}), мае парламент (''Галоўныя палаты'', {{lang-en|Chief Pleas}}). На востраве Олдэрні таксама ёсць парламент (''Штаты'') і выбарны прэзідэнт.

=== Джэрсі ===
{{main|Джэрсі}}
Бейлівік Джэрсі складаецца з вострава Джэрсі і малых незаселеных астраўкоў вакол яго.

Мясцовы парламент называецца ''[[Штаты Джэрсі]]'' ({{lang-en|States of Jersey}}). Паводле Закона аб штатах [[2005]] года ў Джэрсі з’явілася пасада галоўнага міністра, скасаваны паўнамоцтвы бейліфа заяўляць асобую думку з нагоды пастаноў штатаў, а таксама права вета лейтэнант-губернатара (які прадстаўляе каралеву). Акрамя таго, новы закон прадугледжвае, што ніводны акт брытанскага Парламента ці каралеўскі ўказ, які тычыцца Джэрсі, не будзе ўжывацца без абмеркавання штатамі.

=== Востраў Мэн ===
{{main|Востраў Мэн}}
Парламент вострава Мэн — ''[[Тынвальд]]'' ({{lang-en|Tynwald}}) прэтэндуе на званне найстарэйшага з цяпер дзеючых — першы раз ён быў скліканы ў [[979]] годзе (ісландскі [[Альтынг]] з’явіўся ў [[930]] годзе, аднак не склікаўся ў 1799—1844 гадах). Тынвальд складаецца з ''Палаты каманераў'' ({{lang-en|The House of Keys}}), якая абіраецца ўсенародна, і ''Заканадаўчага савета'' ({{lang-en|Legislative Council}}), які абіраецца шляхам ускоснага галасавання; палаты могуць засядаць паасобку ці сумесна. Законы, якія выдаюцца парламентам, называюцца ''актамі тынвальда''. На востраве фарміруецца савет міністраў, які ўзначальваецца галоўным міністрам.

== Гл. таксама ==
* [[Калоніі Вялікабрытаніі]]
* [[Гісторыя Вялікабрытаніі]]
* [[Брытанскія заморскія тэрыторыі]]

{{зноскі}}

{{Злучанае Каралеўства}}

[[Катэгорыя:Тэрыторыі, залежныя ад Вялікабрытаніі]]
[[Катэгорыя:Каронныя землі Вялікабрытаніі| ]]