Прагляд зыходнага тэксту старонкі Каштоўны абклад

''Гэты артыкул пра кніжныя абклады. Артыкул пра абклады ікон гл.: '''[[Абклад іконы]]'''.''
[[Файл:Codex_Aureus_Sankt_Emmeram.jpg|міні|250px|Інкруставаная каштоўнымі камянямі крышка [[Залаты кодэкс Святога Эмера|Залатога Кодэкса Святога Эмерама]], 870]]
[[Файл:Musée_Picardie_Médiéval_01.jpg|міні|250пкс|Панэль са слановай косці, напэўна, ад абклада кнігі, са сцэнай з жыцця [[Святы Рэмігій|Святога Рэмігія]] і хрышчэннем [[Хлодвіг I|Хлодвіга]], [[Рэймс]], канец IX стагоддзя,]]
[[Файл:Binding_Crucifixion_Louvre_OA7285.jpg|міні|250пкс|Тыповы абклад з {{нп3|Ліможская эмаль|ліможскай эмалі|ru|Лиможская эмаль}}, каля 1200]]

'''Каштоўны абклад''' — раскошны {{нп3|Кніжны абклад|абклад кнігі|uk|Книжкова обкладинка}} з выкарыстаннем [[Металаапрацоўка|металічных дэталяў]] з золата або срэбра, каштоўных камянёў, [[Слановая косць|слановай косці]], магчыма, у дадатак да больш звычайных {{нп3|Пераплёт|пераплётных|ru|Переплёт}} матэрыялаў для вокладак, такіх, як [[Скура (матэрыял)|скура]], [[аксаміт]] ці іншая тканіна. Фактычна пераплетная тэхніка такая ж, як і для іншых сярэднявечных кніг з [[фоліа]], зробленых, як правіла, з [[Вялень (матэрыял)|вяленю]], сшытых разам і прывязаных да драўляных покрыўных дошак. Металічная рама каштоўнага абклада фіксуецца, звычайна на цвікі, да гэтых дошак. Каштоўныя абклады пачалі выкарыстоўваць яшчэ ў [[Позняя Антычнасць|позняй антычнасці]], хоць такія раннія прыклады і не захаваліся і нават {{нп3|Ранняе Сярэдневякоўе|раннесярэднявечныя|ru|Раннее Средневековье}} прыклады вельмі рэдкія. Каштоўныя абклады былі менш выкарыстаныя ў канцы Сярэдневякоўя, але ў невялікай колькасці па-ранейшаму вырабляюцца на Захадзе і па гэты дзень, і ў большай колькасці на тэрыторыях, дзе пераважае [[Праваслаўная царква|праваслаўе]]. Абклады выкарыстоўваліся галоўным чынам для вялікіх [[Ілюмінаваны рукапіс|манускрыптаў]], асабліва [[Апракас|Евангелляў]], прызначаных для алтара і выкарыстання ў царкоўных службах, а не для вывучэння ў бібліятэцы.

У пераважнай большасці гэтыя абклады былі пазней знішчаны, а іх золата і каштоўнасці знятыя марадзёрамі або гаспадарамі, якія мелі грашовую патрэбу. Некаторыя захаваліся без упрыгажэнняў, а многія яшчэ і асобна ад рукапісаў ці прымацаваныя да іншага манускрыпта<ref>Глядзі, напрыклад, {{нп3|Евангелле з Ліндау|||Lindau Gospels}}; паколькі зняцце і ўстаноўка абкладу адносна прастыя, такія перамяшчэнні паміж кнігамі, верагодна, былі дастаткова звычайнымі ва ўсе перыяды. У апошнія 200 гадоў многія арт-дылеры лічылі кнігу і абклад рознымі аб’ектамі і аддавалі перавагу іх раздзяленню</ref>. Некаторыя захаваліся ў буйных бібліятэках, напрыклад у {{нп3|Бібліятэка і музей Моргана|бібліятэцы Моргана|ru|Библиотека и музей Моргана}} ў [[Нью-Ёрк]]у, {{нп3|Бібліятэка Джона Райландса|бібліятэцы Джона Райландса|ru|Библиотека Джона Райландса}} ў [[Манчэстэр]]ы, [[Брытанская бібліятэка|Брытанскай бібліятэцы]] ў [[Лондан]]е і [[Нацыянальная бібліятэка Францыі|Нацыянальнай бібліятэцы Францыі]] ў [[Парыж]]ы. Паколькі разьбяныя рэльефы са слановай косці, як правіла, было немагчыма перапрацаваць у нешта іншае, то яны захаваліся ў значна большай колькасці, даючы больш поўнае ўяўленне аб колькасці каштоўных абкладаў, якія калі-небудзь існавалі. Іншыя прыклады зафіксаваны ў дакументальных крыніцах, але хоць самі рукапісы захаваліся, іх абкладам пашанцавала меней. [[Келская кніга]] страціла свой абклад пасля рабавання, а лёс згубленага без вестак абклада [[Евангелле з Ліндзісфарна|Ліндзісфарнскага Евангелля]] не зафіксаваны.

Ва Усходняй Праваслаўнай Царквы каштоўныя абклады працягваюць рабіць, у асноўным для богаслужбовых Евангелляў, да сённяшняга дня, і існуюць у самых розных мастацкіх стылях. У некаторых абкладах выкарыстоўваюць каштоўныя камяні і жэмчуг, яны, як правіла, маюць пакрыццё з [[аксаміт]]у або іншай тканіны, да якой каштоўныя камяні прышытыя ці прымацаваныя іншым спосабам. Часцей за ўсё каштоўныя абклады ствараліся для ўласных кніг знатных людзей, асабліва малітоўнікі і [[Часаслоў|часасловы]] жаночага дваранства, якія таксама маглі ўключаць [[Вышыўка|вышыўку]].

== Тэхніка і вытворчасць ==

Тэхніка вырабу ювелірных пераплетаў развівалася на працягу гісторыі тэхналогіі і метадаў, якія выкарыстоўваліся ў стварэнні кніг. У чацвёртым стагоддзі хрысціянскай эры, рукапісы на скрутках [[папірус]]у альбо [[Вялень (матэрыял)|вяленю]] ўпершыню сталі рабіцца плоскімі і ператварыліся ў кнігі з разрэзаных старонак, звязаных адна з адной праз зробленыя адтуліны на палях. Пачынаючы з V стагоддзя, кнігі сшываліся такім чынам пры дапамозе скураных рамянёў, каб звязаць лісты больш трывала, а каб кніга даўжэй захоўвалася, стос старонак афармлялі дошкамі, размешчанымі зверху і знізу для таго, каб іх трымаць. Гэтыя раменьчыкі сталі працягваць скрозь дошкі, якія цалкам пакрывалі скурай<ref>{{cite book|last=Johnson|first=Pauline|title=Creative Bookbinding|url=https://archive.org/details/isbn_9780486263076|year=1990|publisher=Dover Publications|location=New York|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780486263076/page/8 8]}}</ref>.

Дошкі прадастаўлялі магчымасць для дэкаратыўнага ўпрыгожвання, з металічнымі карпусамі, устаўленымі ў дрэва для ўстаноўкі каштоўных камянёў і ювелірных прадметаў<ref>{{cite book|last=Johnson|first=Pauline|title=Creative Bookbinding|url=https://archive.org/details/isbn_9780486263076|year=1990|publisher=Dover Publications|location=New York|pages=[https://archive.org/details/isbn_9780486263076/page/11 11]}}</ref>. Матэрыял пакрыцця выкладваўся ўручную і выразаўся па краі абадка, каб паказаць каштоўнасці. Упрыгожаныя манускрыпты, як правіла, з’яўляліся Евангеллямі ці іншымі рэлігійнымі кнігамі, зробленымі для выкарыстання ў царкве. У Сярэднія стагоддзі, адказнасць за стварэнне ўпрыгожаных кніг была ўскладзена не на пераплётчыкаў, на майстроў па метале, якія працавалі з лістамі золата, срэбра або медзі, каб стварыць ювелірныя і [[Эмаль|эмаляваныя]] панэлі, якія потым прыбіваліся да драўляных дошак<ref name="Marks 1998 56">{{cite book|last=Marks|first=P.J.M.|title=The British Library Guide to Bookbinding: History and Techniques|year=1998|publisher=University of Toronto Press|location=Toronto|pages=56}}</ref>.

=== Іншыя формы ===
Металічная {{нп3|кніжная фурнітура||de|Buchbeschlag}} таксама ўключала металічныя зашпількі, якія трымалі кнігу закрытай, пакуль ёю не карысталіся, і ізаляваныя металічныя элементы, што ўпрыгожвалі вокладку са скуры ці тканіны, якія былі вельмі распаўсюджаныя ў большай бібліятэк у Познім Сярэдневякоўі. Дэкарытыўныя кніжныя зашпількі або папружкі рабіліся з каштоўнымі камянямі або з выкарыстаннем {{нп3|Металапластыка|металапластыкі|ru|Металлопластика}} з XII стагоддзя, у прыватнасці ў Галандыі і Германіі<ref name="Foot">{{кніга|аўтар=Foot Miriam M., Robert C. Akers|частка=Bookbinding|загаловак=Oxford Art Online|access-date=27 February 2012 }}</ref>. У Шатландыі і Ірландыі з IX стагоддзя або раней кнігі, якія лічыліся [[рэліквія]]мі прападобных лідараў, захоўваліся ва ўпрыгожаных металічных [[Рэлікварый|рэлікварыях]], званых [[кумдах]]і, і пасля такога афармлення, верагодна, ужо не выкарыстоўваліся як кнігі. Іх нават бралі ў бой у якасці своеасаблівага {{нп3|Штандарт (сцяг)|штандарту|ru|Штандарт (знамя)}}, які насіўся на шыі салдата як ахоўны амулет. Ювелірныя футляры або скрыні таксама выкарыстоўваліся для захавання невялікіх хатніх выданняў [[Каран]]у на працягу гэтага перыяду часу<ref name="Marks 1998 56"/>.

== Гісторыя ==
[[File:Embroidered bookbinding England 16th century.jpg|thumb|250px|left|Адноўлены абклад XVI стагоддзя з аксамітам, расшытым жэмчугам для [[Лізавета I|Лізаветы I]] на том царкоўнай гісторыі.]]
[[File:Вокладка Лаўрышаўскага Евангелля.jpeg|250px|thumb|right|Абклад [[Лаўрышаўскае евангелле|Лаўрышаўскага Евангелля]]. [[XIV стагоддзе]]]]

Каштоўныя абклады былі раскошай, даступнай толькі багатай эліце, і замаўляліся заможнымі прыватнымі калекцыянерамі, вышэйшым духавенствам, каралеўскай уладай і шляхтай, а таксама часта замаўляліся для прэзентацыі ўладара ці шляхціца<ref name="Foot"/>. Самыя раннія згадкі пра іх вядомы з ліста [[Еранім Стрыдонскі|Ераніма Стрыдонскага]] 384 года, дзе ён піша пра «багатых хрысціянак, чые кнігі напісаны золатам на [[Пурпурныя пергаментныя рукапісы|пурпурным пергаменце]], і апрануты каштоўнымі камянямі…»<ref name="Needham, 21">Needham, 21</ref>. З як мінімум VI стагоддзя яны з’яўляюцца на мазаіках і іншых выявах, такіх як ікона [[Спас Уседзяржыцель|Хрыста Пантакратара]] Vi стагоддзя з [[Манастыр Святой Кацярыны|Манастыра Святой Кацярыны]] і знакамітая мазаіка [[Юстыніян I|Юстыніяна I]] ў базіліцы [[Сан-Вітале]] ў [[Равена|Равене]]. Панэлі са слановай косці, якія часта змяшчаліся ў цэнтры абкладаў, былі адаптаваныя са стылю {{нп3|Консульскія дыпціхі|консульскіх дыпціхаў|ru|Консульские диптихи}}, і пераважная колькасць захаваных дыпціхаў — гэта асобнікі, паўторна выкарыстаныя на каштоўных абкладах Сярэдневякоўя<ref name="Needham, 21"/>. Некаторыя вокладкі былі створаны, каб утрымліваць [[Рэліквія|рэліквіі]] святых, і гэтыя вялікія кнігі мелі часам бачныя падвесы з залатых шнуроў і насіліся ў публічных працэсіях [[Спіс візантыйскіх імператараў|візантыйскіх імператараў]]<ref>{{cite book|last=Diehl|first=Edith|title=Bookbinding: Its Background and Technique Vol. 1|year=1980|publisher=Dover Publications|location=New York|pages=19}}</ref>. Асабліва ў [[Кельцкая царква|кельцкім хрысціянстве]] ў Ірландыі і Вялікабрытаніі, асобныя кнігі, што належалі манаскім святым, сталі разглядацца як рэліквіі і атрымалі каштоўны абклад або былі змешчаныя ў [[кумдах]].

Каштоўныя камяні і золата не толькі ствараюць уражанне багацця, хоць, безумоўна, гэта адно з іх прызначэнняў, але таксама служаць прадвесцем каштоўнай прыроды {{нп3|Нябесны Ерусалім|Нябеснага горада|ru|Небесный Иерусалим}} ў рэлігійных кантэкстах, а пэўныя тыпы каштоўных камянёў, як лічылі, маюць фактычныя магутныя ўласцівасці ў розных «навуковых», медыцынскіх і магічных адносінах, як выкладзена ў папулярных {{нп3|Лапідарнасць (тэкст)|лапідарных кнігах||Lapidary (text)}}<ref>Metz, 26-30</ref>. Для некаторых богаслужбовых кніг з каштоўнымі абкладамі тэксталагічны аналіз паказаў адсутнасць істотных частак нармальнага тэкставага апарата «рабочай» версіі іх тэксту, сярод іх [[Келская кніга]] і {{нп3|Залаты Кодэкс Эхтэрнаха|||Codex Aureus of Echternach}}. Яны маглі выкарыстоўвацца на службах, але ў манастыры, па сутнасці, былі часткай ўбрання царквы, а не бібліятэкі, напрыклад, запісы з {{нп3|Келскае абацтва|Келскага абацтва|ru|Келлское аббатство}} паказваюць, што Келская кніга захоўвалася ў [[Рызніца|рызніцы]].

[[Візантыя|Візантыйскія]] і заходнія сярэднявечныя каштоўныя абклады часта маюць стылістычную неаднароднасць. Акрамя таго, што яны ствараліся ў розны час і часам у розных краінах, некаторыя элементы маглі выдаляцца або перастаўляцца з адных тамоў на другія, або аднаўляцца з новых дэталяў з цягам часу<ref>{{cite book|last=Prideaux|first=Sarah Teverbian|title=An Historical Sketch of Bookbinding|year=1893|publisher=Lawrence and Bullen|location=London|pages=179|url=https://books.google.com/books?id=1VlAAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=An+Historical+Sketch+of+Bookbinding&hl=en&sa=X&ei=WHZqT8r-CMbZgQeo7dGrBg&ved=0CD0Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false|author2=Edward Gordon Duff }}</ref>. Напрыклад, сучасны абклад {{нп3|Евангелле з Ліндау|Евангелля з Ліндау||Lindau Gospels}} паходзіць з розных частак Паўднёвай Германіі, з ніжняй або задняй вокладкай, створанай у VIII стагоддзі (раней, чым кніга, якую яна цяпер упрыгожвае), і верхняй або пярэдняй вокладкай, зробленай у IX стагоддзі. Абедзве часткі ўключаюць пазалочаны метал, арнаментаваны каштоўнымі камянямі. Невядома, калі яны былі прымацаваныя да гэтай кнігі.<ref>Needham, 24-29</ref>.
[[File:Абклад Евангелля. Ляхавічы.jpg|250px|thumb|right|Абклад Евангелля. [[Ляхавічы]]. [[XIX стагоддзе]]]]
Па-за манастыроў гільдыі пераплётчыкаў часта былі абмежаваныя заканадаўчымі абмежаваннямі на прымяненне каштоўных камянёў. Хоць гэта істотна не паўплывала на рамяство дэкарыравання кніг, яны санкцыянавалі колькасць каштоўнасцяў, дазволеных у залежнасці ад пасады або рангу камісіянера працы<ref>{{cite book|last=Diehl|first=Edith|title=Bookbinding: Its Background and Technique Vol. 1|year=1980|publisher=Dover Publications|location=New York|pages=52}}</ref>. Наўрад ці якія-небудзь раннесярэднявечныя каштоўныя аклады захаваліся пасля [[Цюдараўская секулярызацыя|роспуску манастыроў]] і [[Рэфармацыя ў Англіі|Рэфармацыі]], калі царкоўныя бібліятэкі ў Англіі былі расфарміраваны, а каштоўныя абклады былі знятыя з кніг у адпаведнасці з законам, каб «пазбавіць і заплаціць у каралеўскую казну усё золата і срэбра, знойдзенае на Папскіх кнігах адданасці». Супастаўныя бясчынствы былі не так шырока распаўсюджаныя падчас кантынентальнай [[Рэфармацыя|пратэстанцкай Рэфармацыі]], але большасць ацалелых абкладаў засталося з каталіцкіх абласцей сярод асобнікаў, што перажылі пазнейшыя войны і рэвалюцыі<ref>{{cite book|last=Prideaux|first=Sarah Teverbian|title=An Historical Sketch of Bookbinding|year=1893|publisher=Lawrence and Bullen|location=London|pages=2|url=https://books.google.com/books?id=1VlAAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=An+Historical+Sketch+of+Bookbinding&hl=en&sa=X&ei=WHZqT8r-CMbZgQeo7dGrBg&ved=0CD0Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false|author2=Edward Gordon Duff }}</ref>.
[[File:Евангелле з друкарні Мамонічаў. Жабінка.jpg|250px|thumb|left|Евангелле з [[друкарня Мамонічаў|друкарні Мамонічаў]]. [[Жабінка]]. [[1838]]]]
На Беларусі каштоўныя абклады ўжывалі для такіх [[Евангелле|Евангелляў]], як [[Аршанскае Евангелле|Аршанскае]] (XIII стагоддзе, касцяны, захоўваецца на [[Украіна|Украіне]]), [[Лаўрышаўскае Евангелле|Лаўрышаўскае]] (XIV стагоддзе, сярэбраны, у [[Кракаў|Кракаве]]). Выяўлены металічны абклад Евангелля з [[Ляхавічы|Ляхавіч]] (XVIII стагоддзе), пазалочаны металічны абклад Евангелля з [[Жабінкаўскі раён|Жабінкаўскага раёна]] (1838), скураны абклад [[Статуты Вялікага Княства Літоўскага|Статута ВКЛ]] (XVII стагоддзе, усе зберагаюцца ў [[Музей старажытнабеларускай культуры|Музеі старажытнабеларускай культуры ІМЭФ]] [[НАН Беларусі]]). Вядомыя калекцыя драўляных абкладаў XVIII стагоддзя з [[Ляхавіцкі раён|Ляхавіцкага]], [[Маларыцкі раён|Маларыцкага]] і [[Камянецкі раён|Камянецкага]] раёнаў, металічны абклад, аздоблены гравіраванай і чаканенай выявай [[Мікалай Цудатворац|святога Міколы]] ([[Бярозаўскі раён]]) і інш.

[[Выява:Гессэ І. Малюнак абклада Слуцкага Евангелля. 1866.jpg|250px|thumb|left|[[Тамаш Гесэ|Т. Гесэ]]. Малюнак абклада [[Слуцкае Евангелле|Слуцкага Евангелля]]. 1866]]

Нягледзячы на камерцыялізацыю кніжнай прадукцыі за конт друкаванага станка, мастацкія традыцыі ювелірнай пераплётнай справы працягнуліся ў Англіі, хоць і радзей, і часта ў больш простых канструкцыях<ref>{{cite book|last=Davenport|first=Cyril|title=Cantor Lectures on Decorative Bookbinding|year=1898|publisher=William Trounce|location=London|pages=8|url=https://books.google.com/books?id=WrnPAAAAMAAJ&printsec=frontcover&dq=cantor+lectures+on+decorative+bookbinding&hl=en&sa=X&ei=PXpqT60Wh-qCB6q9sLoG&ved=0CE4Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Раскошныя абклады былі ўпадабаныя {{нп3|Суды Англіі і Уэльса|Англійскім судом|uk|Суди Англії та Уельсу}}, што відаць з запісу на асабістай бібліятэцы [[Лізавета I|каралевы Лізаветы I]], якая аддавала перавагу аксамітным вокладкам. Падчас наведвання {{нп3|Каралеўская бібліятэка (Вялікабрытанія)|Каралеўскай бібліятэкі||Royal Librarian (United Kingdom)}} ў 1598 годзе {{нп3|Паўль Хенцнер|||Paul Hentzner}} адзначаў на кнігах «вокладкі з аксаміту розных колераў, хоць пераважна чырвонага, з зашпількамі са срэбра і золата, часам з жэмчугам і каштоўнымі камянямі, замацаванымі на абкладах»<ref name="Marks 1998 57">{{cite book|last=Marks|first=P.J.M.|title=The British Library Guide to Bookbinding: History and Techniques|year=1998|publisher=University of Toronto Press|location=Toronto|pages=57}}</ref>. На працягу XVI і XVII стагоддзяў, стыль развіваўся і аклады звычайна рабіліся з выкарыстаннем аксаміту, атласу, шоўку, і палатна, аформленых рэдка каштоўнымі камянямі, а часцей вышыўкай, металічнымі ніткамі, жэмчугам і бліскаўкамі<ref>{{cite book|last=Marks|first=P.J.M.|title=The British Library Guide to Bookbinding: History and Techniques|year=1998|publisher=University of Toronto Press|location=Toronto|pages=59}}</ref>.

== Адраджэнне ==

Пасля таго, як ювелірны пераплёт перажыў свой рэнесанс, практыка заняпала, пакуль не адбылося яе адраджэнне на рубяжы XX стагоддзя ў Англіі. Вялікі ўплыў на аднаўленне гэтага стылю зрабілі Фрэнсіс Сангорскі і Джордж Саткліф з пераплётнай фірмы {{нп3|Sangorski & Sutcliffe|||Sangorski & Sutcliffe}}. Іх абклады выкарыстоўвалі не вялікія неапрацаваныя камяні як у Сярэдневякоўі, а паўкаштоўныя камяні {{нп3|Кабашон|кабашоны|ru|Кабошон}}, устаноўленыя ў прыгожа аформленыя абклады з устаўкамі скуры розных колераў і пазалочанай фурнітурай. Майстэрства гэтых пераплётаў было непераўзыйдзеным; толькі іх канкурэнт {{нп3|Роберт Рыўер|Рыўер||Robert Riviere}} рабіў абклады падобнай якасці. Адзін з самых вядомых гэтых абкладаў гэта «Вялікі Амар» ({{lang-en|The Great Omar}}, 1909), створаны для выдання {{нп3|Рубаі Амара Хаяма|Рубаёў Амара Хаяма|uk|Рубаї Омара Хайяма}} ў перакладзе {{нп3|Эдвард Фіцджэральд (паэт)|Фіцджэральда|ru|Фицджеральд, Эдвард (поэт)}}, які меў залатую фурнітуру, устаўкі рознакаляровай скуры і 1050 каштоўных камянёў, з якіх былі выкладзены выявы трох залатых паўлінаў<ref>{{cite book|last=Middleton|first=Bernard|title=A History of English Craft Bookbinding Technique|year=1996|publisher=The British Library|location=London|pages=125–126|edition=4th}}</ref>. Ён затануў разам з «[[Тытанік]]ам» у 1912 годзе. На сёння захавалася толькі трэцяя рэпрадукцыя гэтага абкладу, паколькі другая, створаная па дызайне Саткліфа яго пляменнікам Стэнлі Брэем, была пашкоджана падчас [[Бліц|нямецкіх бамбардзіровак]] Вялікабрытаніі. Другая спроба Брэя па аднаўленні дызайну абклада захоўваецца ў [[Брытанская бібліятэка|Брытанскай бібліятэцы]] з 1989 года<ref name="Marks 1998 57"/>.

Сярод іншых пераплётных кампаній, якія працавалі ў гэтым стылі, {{нп3|Роберт Рыўер|Rivière||Robert Riviere}} і {{нп3|Джозеф Заенсдорф|Zaehnsdorf||Joseph Zaehnsdorf}}. Самая вялікая калекцыя гэтых шэдэўраў належала Фібі Бойл: больш за 100 каштоўных абкладаў былі прададзеныя ў 1923 годзе. Каштоўныя абклады часам з’яўляюцца на аўкцыёнах, але літаратуры аб іх на дзіва мала з улікам іх выбітнай якасці.

У 1998 годзе Роб Шэферд з Shepherds Bookbinders<ref>[http://www.bookbinding.co.uk/ Shepherds Bookbinders]</ref> купіў Zaehnsdorf і Sangorski & Sutcliffe. У цяперашні час абклады з каштоўнымі камянямі рэдкая практыка, а малыя і вялікія пераплётныя кампаніі шукаюць новыя мастацкія формы і становяцца менш жыццяздольнымі ў сучасным грамадстве.[19] прывязак, якія існуюць на сённяшні дзень знаходзяцца ў прыватных калекцыях і могуць быць знойдзены ў бібліятэках і музеях па ўсім свеце<ref>{{cite journal|last=Severs|first=John|title=A Model, Modern Artisan|journal=Printweek|date=27 March 2009|pages=22–23}}</ref>. Абклады, ацалелыя да сёнешняга часу, цяпер знаходзяцца ў бібліятэках і музеях па ўсім свеце.

{{зноскі}}

== Літаратура ==

* Metz, Peter (trans. Ilse Schrier and Peter Gorge), ''The Golden Gospels of Echternach'', 1957, Frederick A. Praeger, LOC 57-5327
* {{Cite book |author=Paul Needham|title=Twelve Centuries of Bookbindings 400–1600 |year=1979 |publisher=Pierpoint Morgan Library/Oxford University Press |isbn=978-0-192-11580-5}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Пераплётная справа]]
[[Катэгорыя:Ілюмінаваныя рукапісы]]
[[Катэгорыя:Сярэдневяковае мастацтва]]