Прагляд зыходнага тэксту старонкі Лідыйцы

{{Этнічная група|
   group     = <center>Лідыйцы {{вымер}}</center>
 | image     = [[Выява:Xerxes I tomb Lydian soldier circa 470 BCE cleaned up.jpg|250px]]
 | caption   = <div style="background-color:#fee8ab">Выява лідыйскага салдата на магільне<small> 
 | poptime   = 
 | popplace  =  [[Лідыя]] 
 | langs     = [[лідыйская мова]]
 | rels      = [[політэізм]]
 | related   = [[карыйцы]], [[лікійцы]]
}}

'''Лідыйцы''', або '''меоны''' {{вымер}} — зніклы народ, які размаўляў на [[лідыйская мова|лідыйскай мове]] лувійскай падгрупы [[анаталійскія мовы|анаталійскай групы]] (або галіны) [[індаеўрапейскія мовы |індаеўрапейскіх моў]]. Лідыйцамі іх называлі [[асірыйцы]] і [[Эліны|грэкі]], а саманазвай было «меоны», яшчэ адной саманазвай было «сфардэны». У [[Хеты|хецкіх]] летапісах краіна называлася [[Маса, дзяржава|Маса]], навукоўцы бачаць у гэтым больш старажытную форму назвы Меоніі (Всемирная история том 3, стар. 87). Паводле [[Ксанф Лідыйскі|Ксанфа Лідыйскага]] першым царом меонаў быў Атый, у якога было два сыны: Лід і Тарэб. Яны падзяліліся на лідыйцаў і тарэбаў.

У гістарычны перыяд лідыйцы пражывалі ў вобласці [[Лідыя]] на захадзе Анатоліі. [[Роберт Беекес|Р. Беекес]] меркаваў, што ў перыяд Траянскай вайны лідыйцы, вядомыя ў Гамера як меоны, жылі далёка на поўначы, на паўночным захадзе Анатоліі<ref>[http://www.knaw.nl/publicaties/pdf/20021051.pdf R. Beekes. The Origin of the Etruscans] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20101226194736/http://www.knaw.nl/publicaties/pdf/20021051.pdf |date=26 снежня 2010 }}</ref>, у вобласці Маса, лакалізацыя якой да цяперашняга часу з'яўляецца прадметам спрэчак.

У шырэйшым сэнсе тэрмін «лідыйцы» ўключаў усё насельніцтва Лідыі ў антычны перыяд, уключаючы [[заходнеанаталійская цывілізацыя|аўтахтонныя дахецкія народы]]. Так, старажытнагрэчаскія аўтары ўключаюць у склад лідыйцаў і [[этрускі|этрускаў]], чыё паходжанне з Малой Азіі паводле сучасных даных уяўляецца цалкам верагодным, аднак [[этруская мова|мова якіх]] не мае нічога агульнага з [[лідыйская мова|лідыйскай]]. У любым выпадку, лідыйцы — нашчадкі адной з [[сіра-хецкія дзяржавы|постхецкіх дзяржаў]] — былі ў Лідыі дамінуючым народам аж да заваявання Лідыі персамі.

Рост магутнасці лідыйцаў пачаўся разам са знішчэннем царства [[фрыгійцы|фрыгійцаў]] у 7 ст. да н.э. Пад уладай дынастыі Мермнадаў, якая пачалася ў 680 г. да н.э. з кіравання [[Гіг]]а, лідыйцы распаўсюдзілі сваё панаванне ад усходняга іанійскага ўзбярэжжа і да ракі [[Кызылырмак|Галіс]]. Сталіцай лідыйцаў быў горад [[Сарды]]. У 630 г. на лідыйцаў напалі [[кімерыйцы]], якім удалося захапіць Сарды каля 652 г. да н.э. Гіг памёр падчас абарончай кампаніі.

Напачатку 6 ст. да н.э. у гады кіравання цара Аліята лідыйскае царства дасягае кульмінацыі ў сваім развіцці. Вайна супраць [[мідыйцы|мідыйцаў]] была спынена з-за сонечнага зацьмення ўлетку 585 г. да н.э. (у апошні час гісторыкі аспрэчваюць гэту дату). Пасля гэтай вайны рака [[Кызылырмак|Галіс]] стала мяжой паміж лідыйцамі і мідыйцамі. На захадзе Аліят заваяваў вобласці аж да [[Лікія|Лікіі]]. Да гэтага моманту па сваёй моцы Лідыя магла параўнацца з Мідыяй, [[Вавілон]]ам і [[Старажытны Егіпет|Егіптам]].

Спадчыннік Аліята, цар [[Крэз, цар Лідыі|Крэз]], у 547 годзе да н.э. перайшоў Галіс і напаў на персаў, якія захапілі да таго часу Мідыю. Як паведамляе [[Герадот]] (''I, 53''), які прысвяціў лідыйцам нямала месца ў «Гісторыі», [[дэльфійскі аракул]] паабяцаў Крэзу, што ён знішчыць вялікае царства — якім у выніку апынулася сама Лідыя. У 546 г. да н.э. персы захапілі Лідыю і ператварылі яе ў сваю сатрапію.

У антычных крыніцах лідыйцам прыпісваецца чаканка першых манет. Першыя выяўленыя ў Лідыі манеты адносяцца да 7 ст. да н.э.

== Гл. таксама ==
* [[Лідыйскі алфавіт]]
* [[Лідыйская мова]]
* [[Лідыя]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

[[Катэгорыя:Народы старажытнай Малой Азіі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Турцыі]]