Прагляд зыходнага тэксту старонкі Маларыта (рака)

{{Рака
 |Назва                     = Маларыта
  |Нацыянальная назва       = 
 |Выява                     = 
  |Шырыня выявы             = 
  |Подпіс выявы             = 
 |Даўжыня                   = 30,5
 |Плошча вадазбору          = 602
 |Расход вады               = 2,5
  |Месца вымярэння          = 
 |Выток                     = [[Беларуская града]]
  |Месцазнаходжанне вытока  = 
  |Вышыня вытока            = 
  |Каардынаты вытока        =
 |Вусце                     = Рыта
  |Месцазнаходжанне вусця   = 
  |Вышыня вусця             = 
  |Каардынаты вусця         =
 |Ухіл ракі                 = 
 |Басейн                    = Рыта/Мухавец/Заходні Буг/Нараў/Вісла
 |Карта                     = 
  |Подпіс карты             = 
 |Краіна                    = Беларусь
  |Рэгіён                   = Брэсцкая вобласць
   |Раён                    = Маларыцкі раён
 |Пазіцыйная карта          = 
 |Пазіцыйная карта 1        = 
 |Катэгорыя на Вікісховішчы = 
}}
'''Маларыта''', '''Малая Рыта''' — [[рака]] ў [[Маларыцкі раён|Маларыцкім раёне]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], левы [[прыток]] ракі [[Рыта]] (басейн [[Вісла|Віслы]]).

== Назва ==
Назва Малая Рыта (> Маларыта) ад назвы ракі [[Рыта]] (або Вялікая Рыта), у якую ўцякае. На Вялікай Рыце — вёска [[Велікарыта]], на Малой Рыце — горад [[Маларыта]].

Назва Рыта старабалцкага паходжання.

Узыходзіць да індаеўрапейскага ''*rī-ti'' «цячы», якое ад гнязда *''rei- / *rī- / *roi-'' «цячы», адкуль, напрыклад, лацінскае ''*rei-ṷo-s'' «ручай» (> ''rīvum'') або кельцкае ''*rei-no-s'' «плынь» (> рака Рэйн)<ref>J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 330—331.</ref><ref>H. Krahe. Unsere ältesten Flussnamen. Wiesbaden, 1964. C. 96.</ref>.

У балцкіх мовах гэтага паходжання корань ''*rei-t-'', ад якога латышскае ''riest, rietēt'' «цячы, каціцца, плысці», літоўскае ''rytas'' «раніца» (як узыход-выцяканне сонца)<ref>K. Karulis. Latviešu etimoloģijas vārdnīca. Rīga, 1992, 2001. С. 754—755.</ref>.

Гідранімічныя аналагі — назвы літоўскай ракі ''Ryt-upis'' «Цякучая (або Ранішняя) рака» (каля [[Марыямпале]]), латышскай ''Rīta-strauts'' «Цякучая (або Ранішняя) плынь»<ref>''A. Vanagas.'' Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 279.</ref>.

Назва Рыта значыць «Плыткая (рака)».
[[Файл:Балота Маляціна і ўрочышча Гліннае ля Маларыты.jpg|alt=Балота Малеціна і ўрочышча Гліннае ля Маларыты|міні|Балота Малеціна і ўрочышча Гліннае ля Маларыты]]
Балцкага паходжання найімаверней і назва балота Малеціна на правабярэжжы Малой Рыты, адразу на ўсходзе ад горада Маларыта. Адпаведнікі — тапонімы [[Маляцічы (Шчучынскі раён)|Маляцічы]] пад Шчучынам, ''Molėtai'' на ўсходзе Літвы, ад літоўскага ''molis'' «гліна». Побач з Малецінскім балотам вядомае і ўрочышча з назвай-«перакладам» Гліннае (да нядаўна там была і аднайменная вёска). Так жа сама на Пасожжы недалёка адна ад адной рэкі з назвамі-«перакладамі» [[Молінка]] і [[Гліна (прыток Ліпы)|Гліна]]. Гэта ўсё назоўныя сляды колішняга пераходнага перыяду білінгвізму, які для розных рэгіёнаў быў ранейшы ці пазнейшы.

== Гідраграфія ==
Даўжыня 30,5 км. Плошча [[вадазбор]]у 602 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 2,5 м³/с. Сярэдні [[Ухіл ракі|нахіл воднай паверхні]] 0,2 ‰.

Пачынаецца за 2 км на поўнач ад аграгарадка [[Арэхава (Маларыцкі раён)|Арэхава]] ад аўтадарогі Арэхава — [[Олтуш]] і з’яўляецца працягам канала [[Сярэдні Роў]] (раней выцякала з [[Арэхаўскае (возера, Маларыцкі раён)|Арэхаўскага]] возера, але у выніку [[Меліярацыя|меліярацыйных]] работ выток ракі быў засыпаны). Вусце за 2 км на паўночны ўсход ад вёскі [[Замшаны (Маларыцкі раён)|Замшаны]]. Цячэ па [[Брэсцкае Палессе|Брэсцкім Палессі]].

[[Даліна]] ракі невыразная. Схілы даліны спадзістыя, парэзаныя сеткай меліярацыйных каналаў, пад лесам і разараныя. [[Абалона (геаграфія)|Абалона]] двухбаковая, нізкая, асушаная, шырынёй 1—1,5 км. Рэчышча на ўсім працягу каналізаванае, шырыня яго 6—8 м. [[Бераг]]і выраўнаваныя, вышынёй да 2 м. Рака прымае сцёк з меліярацыйных каналаў.

На рацэ горад [[Маларыта]]. У басейне ракі возера [[Дворышчанскае]]{{sfn|Блакітная|1994}}.

== Гл. таксама ==
* [[Верхняя Рыта]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/Блакітная}}
* Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1—2. — Л., 1971
* Природа Белоруссии: Попул. энцикл./ БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл.ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил.

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Басейн Мухаўца]]
[[Катэгорыя:Рэкі Маларыцкага раёна]]