Прагляд зыходнага тэксту старонкі Намібія

{{Дзяржава
 |Беларуская назва= Рэспубліка Намібія
 |Арыгінальная назва= Republic of Namibia {{ref-en}} <br />Republiek van Namibië {{ref-af}} <br />Republik Namibia {{ref-de}}
 |Родны склон= Намібіі
 |Герб= Coat of Arms of Namibia.svg
 |Дэвіз= Адзінства, Свабода, Правасуддзе
 |Арыгінальны дэвіз= Unity, Liberty, Justice
 |Назва гімна= Намібія, зямля адважных
 |Арыгінальная назва гімна= Namibia, Land of the Brave
<!--|Аўдыё=-->
 |Форма кіравання= [[рэспубліка]]
 |lat_dir =S |lat_deg =22 |lat_min =49 |lat_sec = 0
 |lon_dir =E |lon_deg =17 |lon_min =53 |lon_sec = 0
 |region                 = NA
 |CoordScale             =7000000
 |На карце= Location Namibia AU Africa.svg
 |Мова=[[Англійская мова|англійская]]
 |Дата незалежнасці= [[21 сакавіка]] [[1990]]
 |Незалежнасць ад= [[ПАР]]
 |Сталіца= [[Віндхук]]
 |Найбуйнейшы горад= [[Віндхук]]
 |Пасады кіраўнікоў= [[Спіс прэзідэнтаў Намібіі|Прэзідэнт]] <br /> [[Спіс прэм'ер-міністраў Намібіі|Прэм'ер-міністр]]
 |Кіраўнікі= [[Хіфікепунье Пахамба]]<br />[[Саара Куугангельва]]
 |Месца па тэрыторыі=33
 |Тэрыторыя= 825 418
 |Працэнт вады= ~0
 |Месца па насельніцтву=143
 |Насельніцтва= 2 661 971<ref>https://countrymeters.info/en/Namibia</ref>
 |Год ацэнкі= 2019
 |Шчыльнасць насельніцтва   = 3,2
 |ВУП=27 451 млн<ref>https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=40&pr.y=6&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=728&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=</ref>
 |Год разліку ВУП=2017
 |Месца па ВУП=
 |ВУП на душу насельніцтва=11 838
 |Валюта= [[Намібійскі долар]]
 |Дамен= [[.na]]
 |Тэлефонны код             = 264
 |Часавы пояс= 1 красавіка 01:00:00 UTC+0100 (WAT) <br/>2 верасня 03:00:00 UTC+0200 (WAST)
<!--|Заўвагі=-->
}}

'''Намі́бія''' ({{lang-en|Namibia}}) — краіна ў паўднёвай [[Афрыка|Афрыцы]]. Мяжуе з [[Ангола]]й, [[Замбія]]й, [[Батсвана]]й, [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|ПАР]]. На захадзе абмываецца [[Атлантычны акіян|Атлантычным акіянам]]. Намібія атрымала незалежнасць толькі [[21 сакавіка]] [[1990]] года, пасля узброенай барацьбы з ПАР. Яе сталіцай і найбуйнейшым горадам з’яўляецца горада [[Віндхук]]. Намібія з’яўляецца дзяржавай-членам [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|Арганізацыі Аб’яднаных Нацый]] (ААН), [[Супольнасць па пытаннях развіцця поўдня Афрыкі|Супольнасці па пытаннях развіцця поўдня Афрыкі]] (САДК), [[Афрыканскі саюз|Афрыканскага саюза]] (АС), а таксама [[Садружнасць нацый|Садружнасці нацый]].

Большая частка тэрыторыі — пустыннае плато. Уздоўж берага цягнецца пустыня [[Наміб]], найстарэйшая і адна з самых засушлівых у свеце. Пустыні Наміб і [[Калахары]] зусім не безжыццёвыя, яны вызначаюцца [[Эндэмік|эндэмізмам]] флоры і багаццем фаўны.

Пустыня [[Наміб]] была заселеная са старажытных часоў. Прыкладна з XIV стагоддзя рэгіён стаў аб’ектам экспансіі народаў [[банту]]. Большая частка тэрыторыі ўвайшла ў нямецкі імперскі пратэктарат у [[1884]] годзе і заставалася нямецкай калоніяй да канца [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]]. У [[1920]] годзе [[Ліга Нацый]] даручыла краіну Паўднёвай Афрыцы, якая ўсталявала свае законы і з [[1948]] года праводзіла практыку [[апартэід]]у.

Намібія — унітарная рэспубліка, стабільная шматпартыйная прэзідэнцка-парламенцкая дэмакратыя. Адрозніваецца высокай палітычнай, эканамічнай і сацыяльнай стабільнасцю.

Намібія мае насельніцтва ў 2,6 млн чалавек. Большую частку насельніцтва складаюць банту (авамба, герэра і інш.) і кайсанскія народы (бушмены, нама). Пустынны клімат робіць Намібію адной з найменш шчыльна заселеных краін свету.

Аснову эканомікі Намібіі складаюць [[горназдабыўная прамысловасць]] (здабыча [[алмаз]]аў, [[Уран (хімічны элемент)|урану]] і каляровых металаў), [[жывёлагадоўля]] і рыбалоўства, [[турызм]]. Намібія мае на высокі па афрыканскіх мерках ВУП на душу насельніцтва. У 2013 годзе Bloomberg назваў эканоміку Намібіі лепшай рынкавай у Афрыцы і 13-й сярод эканомік краін, што развіваюцца.

== Этымалогія ==
Назва краіны паходзіць ад назвы пустыні Наміб, што ў перакладзе з мовы нама азначае «неабсяжнае месца». Да набыцця незалежнасці гэтая тэрыторыя была вядома спачатку як Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка, а пад юрысдыкцыяй [[Паўднёва-Афрыканскі Саюз|ПАС]] стала проста Паўднёва-Заходняй Афрыкай.

== Геаграфічнае становішча ==
{{асноўны|Геаграфія Намібіі}}
[[File:Рельеф Намибии.png|thumb|left|Суседзі і тапаграфія Намібіі]]
Намібія знаходзіцца на паўднёвым захадзе Афрыкі, што адлюстравалася ў яе каланіяльнай назве. На захадзе абмываецца Атлантычным акіянам, працягласць узбярэжжа складае 1572 км. Межы пераважна геаметрычныя — каланіяльная спадчына. На поўначы мяжуе з [[Ангола]]й, часткова па рэках [[Куненэ]] і [[Акаванга|Кубанга]], на паўночным усходзе [[паласа Капрыві]] дасягае ракі [[Замбезі]], за якой пачынаецца [[Замбія]]. На ўсходзе цягнецца пустынная мяжа з Батсванай і ПАР, паўднёвая мяжа з ПАР праходзіць па ніжнім цячэнні ракі [[Аранжавая]].

== Прырода ==
{{main|Геаграфія Намібіі}}
[[File:Namib Desert Namibia(2).jpg|thumb|Выдмы пустыні Наміб]]
У плане рэльефа тэрыторыю Намібіі можна падзяліць на вузкую берагавую нізіну і плато, што займае астатнюю частку тэрыторыі. Цэнтральнае [[плато]] Дамара вышынёй 1100 м — 1700 м — найбольш населеная зона краіны. Найвышэйшым пунктам Намібіі з’яўляецца [[гара Брандберг]] (2579 м). Геалагічная гісторыя паспрыяла багаццю краіны руднымі карыснымі выкапнямі (уранам, жалезнымі рудамі, паліметалічнымі рудамі) і алмазамі.

[[Клімат]] краіны, у асноўным, [[трапічны клімат|трапічны]], пераважна вельмі сухі. Надзвычайна сухія ўмовы характэрныя для узбярэжнай паласы — гэта так званы клімат берагавых пустынь гаруа, сфармаваны халодным Бенгельскім цячэннем, якое да таго ж робіць яго халаднейшым за клімат аналагічных шырот ў Паўночнай Афрыцы. Сярэдняя тэмпература самага цёплага месяца ([[студзень|студзеня]]) вагаецца ад +18&nbsp;°C на ўзбярэжжы да +27&nbsp;°C у пустыні Калахары, а самага халоднага месяца ад +12&nbsp;°C да +16&nbsp;°C. Ападкі выпадаюць нерэгулярна, іх колькасць вагаецца ад 10—50 мм на ўзбярэжжы да 500—700 мм на паўночным усходзе краіны.

Усе найбольш важныя [[рака|рэкі]] Намібіі — тыя, што не перасыхаюць — памежныя: [[Аранжавая]], [[Акаванга|Кубанга]], [[Куненэ]]. Рэкі [[Экума]], [[Фіш (Намібія)|Фіш]], напаўняюцца вадой толькі пасля непрацяглых дажджоў. Даліна ракі Фіш уяўляе сабой грандыёзны каньон, што па маштабах на свеце саступае аднаму [[Вялікі Каньён|каньёну Каларада]]. Самае вялікае [[возера]] — [[Этоша]] знаходзіцца на поўначы Намібіі, вадой яго катлавіна запаўняецца толькі падчас сезону ападкаў.

[[File:Namibia-1113.jpg|thumb|left|Большую частку Намібіі займаюць паўпустынныя ландшафты]]
Большая частка краіны занята пустынямі і паўпустынямі. Уздоўж атлантычнага ўзбярэжжа паласой шырынёй у 60-160 км цягнецца пустыня Наміб. Тут сустракаюцца цікавыя эндэмікі: вяльвічыя, якая з’яўляецца сімвалам Намібіі, а таксама дыня нара. Маецца вялікая папуляцыя пустынных сланоў, а на ўзбярэжжы — лежбішчы коцікаў і калоніі акуляравых пінгвінаў. Цэнтральнае плато пераважна паўпустыннае. На ўсходзе раскінулася пустыня [[Калахары]], якая характарызуецца шырокімі пясчанымі раўнінамі і выдмамі, устойлівым дэфіцытам прэснай вады. Пустыня Калахары мае багаты раслінны і жывёльны свет, падобны да [[саванны|саваннаў]], таму многія навукоўцы лічаць Калахары апустыненай саваннай. У [[Паласа Капрыві|паласе Капрыві]] на крайнім паўночным усходзе краіны, дзе выпадае вялікая колькась ападкаў, распаўсюджаны вільготныя саванны, лясы і балоты.

Прыродаахоўных тэрыторый у Намібіі вельмі шмат і яны маюць вялікія памеры, спрыяе гэтаму распаўсюджанасць пустынных непрадуктыўных ландшафтаў. [[Нацыянальны парк Этоша]] займае басейн бяссцёкавага возера Этоша. У паўночнай паласе Наміба, з прычыны частых і згубных для маракоў туманаў празванай «[[Бераг Шкілетаў|Берагам Шкілетаў]]», створаны аднайменны нацыянальны парк.

== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Намібіі}}
Першыя стаянкі чалавека, выяўленыя на тэрыторыі Намібіі, адносяцца да II тысячагоддзя да н.э. Старажытнае насельніцтва Намібіі — плямёны кой-коін (продкі сучасных нама, 3 групы гатэнтотаў), сан (бушмены) і дамара. У XVI стагоддзі сюды прыйшлі плямёны банту (авамба, герэра, каванга і інш.), якія да канца ХІХ ст. склалі большасць і адцяснілі тутэйшых у самыя засушлівыя мясціны.

[[File:Kirche denkmal nam.jpg|thumb|Кірха ды помнік нямецкім каланістам, Віндхук]]
У канцы XV стагоддзя ўзбярэжжа Намібіі адкрылі партугальскія мараплаўцы. У [[1878]] г. [[Вялікабрытанія]] анексавала раён бухты [[Уолвіш-Бей]] і Пінгвінавыя астравы, што сталі часткай Капскай калоніі. У 1883 годзе нямецкі купец Адольф Людерыц выкупіў ўчастак ўзбярэжжа ў аднаго правадыроў племені нама за 200 стрэльбаў і тавараў коштам 100 фунтаў стэрлінгаў. У [[1884]] г. Германская імперыя ўсталявала пратэктарат над раёнам Ангра-Пекена, потым на большай частцы Намібіі, якая стала германскай калоніяй Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка (ПЗА). У адказ на прыгнёт германскіх улад герэра на чале з С.Магарэра і нама на чале з Х.Вітбоем узнялі ў 1904—1907 гг. паўстанне, якое было жорстка задушана германскімі войскамі.

У [[1915]] г. Намібія акупіравана [[Паўднёва-Афрыканскі Саюз|Паўднёва-Афрыканскім Саюзам]] (ПАС; з [[1961]] г. — [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]], ПАР), які ў [[1920]] г. атрымаў ад [[Ліга Нацый|Лігі Нацый]] мандат на кіраванне ПЗА. У [[1946]] г. урад ПАР анексаваў ПЗА, ператварыў яе ў сваю правінцыю і распаўсюдзіў на яе рэжым апартэіду. ААН не прызнала анексію і ў [[1968]] і [[1978]] гг. прыняла рэзалюцыі аб праве народаў Намібіі на самавызначэнне. З [[1966]] г. узброеную барацьбу супраць акупацыі пачала [[Народная арганізацыя Паўднёва-Заходняй Афрыкі]] (СВАПО) на чале з [[Сэм Нуёма|С.Нуёмам]]. Улады ПАР падтрымліваў створаны з прадстаўнікоў памяркоўных арганізацый [[Дэмакратычны альянс Турнхале]].

Пад націскам ААН і сусветнай супольнасці ўлады ПАР правялі ў лістападзе [[1989]] г. выбары ва Устаноўчы сход, на якіх перамагла СВАПО. У студзені [[1990]] г. Нуёма выбраны прэзідэнтам Намібіі. [[21 сакавіка]] [[1990]] г. абвешчана незалежнасць краіны. Урад незалежнай Намібіі імкнецца праводзіць памяркоўную палітыку, накіраваную на развіццё прыватнага сектара і пазбяганне этнічнага і сацыяльнага канфлікту.

== Палітыка ==
{{main|Палітыка Намібіі}}

=== Дзяржаўны лад ===
Намібія — дэмакратычная змешаная [[рэспубліка]]. Канстытуцыя дэкларуе і падтрымлівае прынцып падзелу ўлады. [[Прэзідэнт]] выбіраецца на пяцігадовы тэрмін і адначасова з’яўляецца лідарам краіны і кіраўніком урада. Двухпалатны парламент складаецца з ''Нацыянальнага Савета'' (26 сенатараў) і ''Нацыянальнай Асамблеі'' (72 дэпутаты). Нягледзячы на тое, што канстытуцыя прадпісвае шматпартыйную сістэму, нязменным палітычным манапалістам ад часу набыцця незалежнасці застаецца партыя СВАПО

=== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ===
{{асноўны|Адміністрацыйны падзел Намібіі}}
[[Файл:Namibia, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg|thumb|260px|Карта адміністрацыйнага падзелу Намібіі]]
Адміністрацыйна Намібія падзелена на 14 рэгіёнаў. Гэта [[Унітарная дзяржава|ўнітарная дзяржава]].
{| class="standard"
! № || Вобласці ||  Адміністрацыйны цэнтр || Насельніцтва,<br />чал. (2011) || Плошча,<br />км² || Шчыльнасць,<br />чал./км²
|-
| 1 || [[Куненэ (Намібія)|Куненэ]] || [[Апува]] || align="right" |86 856 || align="right" |115 293 || align="right" |0,75
|-
| 2 || [[Амусаці]] || [[Аўтапі]] || align="right" |243 166 || align="right" |26 573 || align="right" |9,15
|-
| 3 || [[Ашана]] || [[Ашакаці]] || align="right" |176 674 || align="right" |8 653 || align="right" |20,42
|-
| 4 || [[Ахангвена]] || [[Ээнхана]] || align="right" |245 446 || align="right" |10 703 || align="right" |22,93
|-
| 5 || [[Ашыкота]] || [[Амутыя]] || align="right" |181 973 || align="right" |38 653 || align="right" |4,71
|-
| 6 || [[Заходняе Каванга]]|| [[Нкурэнкуру]] || align="right" |107 505 || align="right" |23 166 || align="right" |4,64
|-
| 7 || [[Усходняе Каванга]] || [[Рунду]] || align="right" |115 447 || align="right" |25 576 || align="right" |4,51
|-
| 8 || [[Замбезі, вобласць|Замбезі]] || [[Катыма-Муліла]]|| align="right" |90 596|| align="right" |14 528 || align="right" |6,24
|-
| 9 || [[Эронга]] || [[Свакапмунд]]|| align="right" |150 809 || align="right" |63 579 || align="right" |2,37
|-
| 10 || [[Ачасандзьюпа]] || [[Ачываронга]] || align="right" |143 903 || align="right" |105 185 || align="right" |1,37
|-
| 11 || [[Амахеке]] || [[Габабіс]] || align="right" |71 233 || align="right" |84 612 || align="right" |0,84
|-
| 12 || [[Кхомас]] || [[Віндхук]] || align="right" |342 141 || align="right" |37 007 || align="right" |9,25
|-
| 13 || [[Хардап]] || [[Марыенталь (Намібія)|Марыенталь]] || align="right" |79 507 || align="right" |109 651 || align="right" |0,73
|-
| 14 || [[Карас (Намібія)|Карас]] || [[Кітмансхуп]] || align="right" |77 421 || align="right" |161 215 || align="right" |0,48
|}

=== Знешняя палітыка ===
Намібія мае цесныя адносіны з дзяржавамі, якія дапамагалі ёй у [[вайна за незалежнасць Намібіі|вайне за незалежнасць]], уключаючы [[Кітай|Кітайскую Народную Рэспубліку]], [[Расія|Расію]] і [[Куба|Кубу]]. Намібія ўмацоўвае эканамічныя і палітычныя сувязі ў паўднёваафрыканскім рэгіёне: з’яўляецца членам Супольнасці развіцця Поўдня Афрыкі і [[Паўднёваафрыканскі мытны саюз|паўднёваафрыканскага мытнага саюза]]. Намібія з’яўляецца прыхільнікам далейшай рэгіянальнай інтэграцыі<ref>https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/na-forrel.htm</ref>.

=== Намібійска-беларускія адносіны ===
У Віндхуку беларускай амбасады няма, затое па сумяшчальніцтве тут акрэдытаваны беларускі пасол у ПАР.<ref>http://rsa.mfa.gov.by/ru/bilateral_relations/</ref> 24 кастрычніка 2016 прэм’ер-міністр Беларусі [[Андрэй Уладзіміравіч Кабякоў|Андрэй Кабякоў]] сустрэўся з нігерыйскім віцэ-прэм’ерам Нетумба Нандзі-Ндаітвай. Кабякоў адзначыў, што «ёсць значны патэнцыял пашырэння супрацоўніцтва ў сферы сельскай гаспадаркі, здабыўной прамысловасці, адукацыі. Улічваючы развіццё ў Намібіі горназдабыўной галіны, прапануем разгледзець пастаўкі ў вашу краіну кар’ернай тэхнікі, шахтавага абсталявання, а таксама вымяральнага абсталявання радыяцыйнага кантролю, якое запатрабаваныя пры здабычы урану». Затым беларускі прэм’ер прапанаваў Намібіі падзяліцца вопытам стварэння [[аграгарадок|аграгарадкоў]].<ref>https://www.belarus.by/ru/press-center/speeches-and-interviews/kobjakov-belarus-i-namibija-mogut-rasshirit-sotrudnichestvo-v-selskom-xozjajstve-promyshlennosti-i-obrazovanii_i_0000047699.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200816142159/https://www.belarus.by/ru/press-center/speeches-and-interviews/kobjakov-belarus-i-namibija-mogut-rasshirit-sotrudnichestvo-v-selskom-xozjajstve-promyshlennosti-i-obrazovanii_i_0000047699.html |date=16 жніўня 2020 }}</ref>

== Насельніцтва ==
{{асноўны|Насельніцтва Намібіі}}
У Намібіі пражывае каля 2,6 млн чалавек (ацэнка 2018). Прырост насельніцтва цягам апошніх дзесяцігоддзяў імкліва запавольваўся: паміж перапісамі 1991 і 2001 гадоў сярэднегадавыя тэмпы росту складалі 2,6 %, у 2001—2011 — 1,4 %. Прычынай гэтаму стала распаўсюджанне СНІДу — каля 15 % жыхароў Намібіі носяць ВІЧ. Поспехі ў барацьбе з хваробай прывялі да вяртання да высокіх тэмпаў росту: за 2018 год намібійцаў стала больш на 1,91 %.<ref name="cia.gov">https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/wa.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150530031258/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/wa.html |date=30 мая 2015 }}</ref>

[[File:Children in Namibia(1 cropped).jpg|thumb|Намібійская дзятва]]
З двух с паловай мільёнаў жыхароў краіны каля 85 % — чарнаскурыя, 10 % — мулаты, 5 % — нашчадкі еўрапейскіх імігрантаў. Асноўную [[этнас|этнічную]] супольнасць складаюць народы банту: [[авамба]] (50 %), [[Герэра (народ)|герэра]] (7 %), [[тсвана]], [[лозі]], [[чоквэ]], [[еен]]. Авамба, самы шматлікі этнас, традыцыйна жывуць на поўначы, зрэшты, цяпер шмат іх і ў гарадах па ўсёй краіне. Найбуйнейшыя кайсанскія народы — [[нама]], [[Сан (народ)|сан]] і [[дамара]]. Ад часу еўрапейскай каланізацыі засталіся [[немцы]] (іх 35 000), [[афрыканеры]] (104 000), партугальцы (з Анголы), а таксама перасяленцы з Кітаю (каля 40 000). Нярэдкія ў асяроддзі каланістаў шлюбы з тутэйшымі жанчынамі прывялі да фарміравання этнічных супольнасцяў «каляровых» і «бастараў», якія размаўляюць на мове афрыкаанс. Нягледзячы на значную эміграцыю белых пасля абвяшчэння незалежнасці, сёння ў Намібіі пражывае найвялікшая пасля ПАР еўрапейская [[дыяспара]] ў трапічнай Афрыцы.

[[File:Swakopmund ev-luth Kirche 1.jpg|thumb|left|Лютэранскі храм у Свакапмундзе]]
Афіцыйнай мовай з’яўляецца [[англійская мова|англійская]], але ёй валодае каля 7 % насельніцтва. Рэгіянальнымі мовамі Намібіі з’яўляюцца: [[афрыкаанс]], [[нямецкая мова|нямецкая]] (як гутарковыя мовы яны ўжываныя больш за англійскую), [[куангалі]], [[лозі (мова)|лозі]], [[тсвана]], [[нама]], [[герэрская мова|герэрская]] і [[авамба, мова|ашывамба]].

50 % насельніцтва краіны — [[лютэранства|лютэране]], што стала вынікам дзейнасці нямецкай і фінскай хрысціянскіх місій у каланіяльны час. 30 % — 40 % прытрымліваюцца іншых [[хрысціянства|хрысціянскіх]] канфесій, збольшага таксама пратэстанцкіх; 10 % — 20 % — [[анімізм|анімісты]].

Паводле шчыльнасці насельніцтва (3 чал. на кв.км.) сярод суверэнных дзяржаў Намібія пераўзыходзіць толькі [[Манголія|Манголію]]. Гусцей заселена поўнач краіны, дзе клімат больш спрыяльны для сельскай гаспадаркі, а таксама сталічны рэгіён Кхомас. Палова намібійцаў жыве ў гарадах, што робіць краіну адной з найбольш урбанізаваных у трапічнай Афрыцы. Траціна гараджан пражывае ў Віндхуку (404 000 у 2018). Іншыя вялікія гарады: [[Рунду]], [[Уолвіш-Бей]], Свакапмунд (63, 62, 44 тыс. адпаведна, перапіс 2011)<ref>http://citypopulation.de/Namibia.html</ref>.

== Эканоміка ==
{{асноўны|Эканоміка Намібіі}}
У 2018 годзе [[Сукупны ўнутраны прадукт|ВУП]] Намібіі склаў каля 28 млрд [[Долар ЗША|долараў]]. Доля [[сельская гаспадарка|сельскай гаспадаркі]] і [[рыбная лоўля|рыбалоўства]] ў ВУП склала 6,7 %, [[прамысловасць|прамысловасці]] — 26 %, [[паслугі|сферы паслуг]] — 67 %.<ref name="cia.gov"/> Намібійская гаспадарка цесна знітаваная з эканомікай [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|ПАР]]. Вялікай праблемай з’яўляецца беспрацоўе, якое трымаецца на ўзроўні 25 — 35 %. З беспрацоўем звязана і жахлівае маёмаснае расслаенне — у Намібіі і ПАР найвышэйшыя ў свеце значэнні [[каэфіцыент Джыні|каэфіцыента Джыні]].

Пачатак фарміраванню сучаснай гаспадаркі Намібіі паклалі нямецкія каланісты: яны распачалі здабычу карысных выкапняў, праклалі чыгункі, стварылі фермы.

[[File:Arandis Mine quer.jpg|thumb|left|Здабыча ўрану на кар’еры Росінг]]
Асноўнай галіной гаспадаркі з’яўляецца здабыўная прамысловасць (да 20 % ВУП!), якая атрымала развіццё дзякуючы наяўнасці багатых мінеральных рэсурсаў. Яе аснову складае здабыча [[алмаз]]аў і [[Уран (хімічны элемент)|ўрану]]. Ужо болей за стагоддзе спраўна даюць алмазы жылы ў ваколіцах [[Людэрыц]]а. Недалёка ад Свакапмунда знаходзіцца адзін з найбуйнейшых у свеце кар’ераў па здабычы ўрану (Росінг). Распрацоўваюцца паклады [[свінец|свінцу]], [[медзь|медзі]], [[цынк]]у, [[волава]], [[серабро|серабра]], [[вальфрам]]у. Маюцца заводы па выплаўцы чарнавой медзі.

[[File:Sandstorm while driving from Swakopmund to Walfish Bay, 2005.jpg|thumb|Пясчаная бура на шашы Свакапмунд — [[Уолвіш-Бей]]]]
У сельскай гаспадарцы пераважае [[жывёлагадоўля]] мяснога накірунку і качавога характару. Маецца значнае пагалоўе каракулевых авечак. Халодныя воды Бенгельскага цячэння багатыя на рыбу, што спрыяе развіццю рыбалоўства. Аснову ўлова складаюць сардзіны, анчоўсы, [[хек]], [[скумбрыя]].

Намібія мае развіты і вельмі сучасны банкаўскі сектар. Нягледзячы на слабую заселенасць, у Намібіі створана добрая транспартная інфраструктура, што ўключае шашы, вузкакалейныя чыгункі, аэрапорты, а таксама марскі порт рэгіянальнага значэння [[Уолвіш-Бей]], па сумяшчальніцтве, галоўны рыбалавецкі порт. Намібія прэтэндуе стаць рэгіянальным хабам і транспартным правадніком для суседзяў, што не маюць выхаду да мора (Батсваны, Замбіі).

=== Турызм ===
Новай важнай галіной гаспадаркі стаў турызм. Сёння турысты прыносяць 14 % ВУП і ствараюць 18 % працоўных месцаў. З падзеннем рэжыму [[апартэід]]у Намібія становіцца ўсё папулярней сярод турыстаў. У краіне развітая інфраструктура як для «цывілізаванага» адпачынку (напрыклад, у Віндхуку; або Свакапмундзе, дзе захоўваюць атмасферу старога каланіяльнага гарадка), так і для актыўнага турызму (асабліва папулярныя нацыянальныя паркі Этоша і Бераг шкілетаў, а таксама Сасусфлей і Дамараленд)<ref>{{cite web|url=http://www.sunsafaris.com/safari/namibia/|title=Namibia. Golden Sunsets, rough coasts and majestic dunes|publisher=sunsafaris.com|accessdate=2012-04-03|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111110130558/http://www.sunsafaris.com/safari/namibia/|archivedate=2011-11-10}}</ref>.

=== Знешні гандаль ===
70 % экспартнай выручкі дае прадукцыя горназдабыўной прамысловасці (траціна прыходзіцца на алмазы, яшчэ столькі ж — на медную руду і чарнавую медзь). Экспартуюцца таксама ўран, цынк. Астатняя частка экспарту прыпадае на прадукцыю рыбалоўства і сельскай гаспадаркі. Асноўныя пакупнікі — афрыканскія суседзі і краіны Еўропы ([[Бельгія]], [[Швейцарыя]]).
Большую частку спажывецкіх тавараў і прадуктаў харчавання, усю тэхніку і паліва, Намібія вымушана імпартаваць. Гэта адбіваецца на ўзроўні цэн: жыццё ў гарадах Намібіі вельмі дарагое. 54 % імпарту ў 2016 прыйшлося на ПАР, яшчэ 14 % — на Батсвану.<ref>http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=155&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Partner&tradeDirection=import&year=2016</ref>

== СМІ ==
Дзяржаўная тэлерадыёкампанія NBC (Namibian Broadcasting Corporation — «намібійскага радыёвяшчальная карпарацыя») уключае ў сябе тэлеканалы NBC1 і NBC2, радыёстанцыю National radio і шэраг радыёстанцый, якія вяшчаюць на мовах нацыянальных меншасцяў.

== Некаторыя цікавінкі ==
[[File:Kolmanskop, Namibia (2813283095).jpg|thumb|Горад-прывід Калманскоп]]
* [[Свакапмунд]] — стары каланіяльны гарадок, з відамі Берага Шкілетаў і месяцовы пейзаж вакол, з Віндхуку сюды ходзіць «Дезерт экспрэс».
* За 10 км ад Людэрыца знаходзіцца пакінуты нямецкімі каланістамі пасля выпрацоўкі алмазаў горад-прывід [[Калманскоп]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Namibia}}

=== Урад ===
* [https://archive.today/20121203072358/http://www.grnnet.gov.na/ Government of Namibia] Урадавы партал
* [http://www.windhoekcc.org.na/ Windhoek City Council] Мэрыя Віндхука
* http://www.embnamibia.at - EMBASSY / PERMANENT MISSION OF THE REPUBLIC OF NAMIBIA in Austria

=== СМІ ===
* [http://www.republikein.com.na Die Republikein] Газета на афрыкаанс
* [http://www.az.com.na/ Allgemeine Zeitung] Адзіная ў Афрыцы газета на нямецкай мове
* [http://www.namibian.com.na/ The Namibian] Газета на англійскім, ндонга, а таксама партугальскім мовах
* [http://www.newera.com.na/ New Era] Газета на англійскім і шэрагу афрыканскіх моў
* [http://www.radiokudu.com.na/ Radio Kudu] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060516032337/http://www.radiokudu.com.na/ |date=16 мая 2006 }} Радыёстанцыя, вяшчанне на англійскай мове, навіны таксама на афрыкаанс
* [http://www.radiowave.com.na/ Radiowave 96,7 FM] Музычная радыёстанцыя
* [http://www.nbc.com.na/ Namibian Broadcasting Corporation] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100315082134/http://www.nbc.com.na/ |date=15 сакавіка 2010 }} Дзяржаўная радыё- і тэлекампанія

{{ВС}}
{{Намібія ў тэмах}}
{{Афрыка}}
{{Афрыканскі саюз}}
{{Паўднёваафрыканскі мытны саюз}}
{{Садружнасць Нацый}}

[[Катэгорыя:Намібія| ]]
[[Катэгорыя:Унітарныя дзяржавы]]
[[Катэгорыя:Англамоўныя краіны і тэрыторыі]]
[[Катэгорыя:Паўднёвая Афрыка]]