Намібія

Сюды перасылаецца запыт «Паўднёва-Заходняя Афрыка». На гэту тэму патрэбны асобны артыкул.

Рэспубліка Намібія
Republic of Namibia (англ.) 
Republiek van Namibië (афрыкаанс) 
Republik Namibia (ням.) 

Сцяг Намібіі Герб Намібіі
Дэвіз: «Адзінства, Свабода, Правасуддзе»
Гімн: «Намібія, зямля адважных»
Дата незалежнасці	21 сакавіка 1990 (ад ПАР)
Афіцыйная мова	англійская
Сталіца	Віндхук
Найбуйнейшы горад	Віндхук
Форма кіравання	рэспубліка
Прэзідэнт Прэм'ер-міністр	Хіфікепунье Пахамба Нахас Ангула
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	33-я ў свеце 825 418 км² ~0
Насельніцтва • Ацэнка (2010) • Шчыльнасць	2 171 916 чал. (143-я) 2,2 чал./км²
Валюта	Намібійскі долар
Інтэрнэт-дамен	.na
Тэлефонны код	+264
Часавыя паясы	1 красавіка 01:00:00 UTC+0100 (WAT) 2 верасня 03:00:00 UTC+0200 (WAST)

Намі́бія (англ.: Namibia) — краіна ў паўднёвай Афрыцы. Мяжуе з Анголай, Замбіяй, Батсванай, ПАР. На захадзе абмываецца Атлантычным акіянам. Намібія атрымала незалежнасць толькі 21 сакавіка 1990 года, пасля вайны за незалежнасць ад ПАР. Яе сталіцай і найбуйнейшым горадам з'яўляецца горада Віндхук. Намібія з'яўляецца дзяржавай-членам Арганізацыі Аб'яднаных Нацый (ААН), Супольнасці па пытаннях развіцця поўдня Афрыкі (САДК), Афрыканскага саюза (АС), а таксама Садружнасці нацый.

Пустэльня Наміб была заселеныя са старажытных часоў прыкладна з XIV стагоддзя рэгіён зведаў іміграцыю народу банту. Большая частка тэрыторыі ўвайшла ў нямецкі імперскі пратэктарат у 1884 годзе і заставалася нямецкай калоніяй да канца Першай сусветнай вайны. У 1920 годзе Ліга Нацый даручыла краіну Паўднёвай Афрыцы, якая ўсталявала свае законы, і з 1948 года праводзіла практыку апартэіду.

Намібія мае насельніцтва ў 2,1 млн чалавек і стабільную шматпартыйную парламенцкую дэмакратыю. Сельская гаспадарка, жывёлагадоўля, турызм і горназдабыўная прамысловасць — у тым ліку горназдабыўная прамысловасць каштоўных алмазаў, урану, золата, серабра і каляровых металаў — складаюць аснову эканомікі Намібіі. Прымаючы пад увагу наяўнасць засушлівай пустыні Наміб, Намібія з'яўляецца адной з найменш населеных краін свету. Яна карыстаецца высокай палітычнай, эканамічнай і сацыяльнай стабільнасцю.

Гісторыя

Першыя стаянкі чалавека, выяўленыя на тэрыторыі Намібіі, адносяцца да II-га тысячагоддзя да н.э. Старажытнае насельніцтва Намібіі — плямёны кой-коін (продкі сучасных нама, 3 групы гатэнтотаў), сан (бушмены) і дамара. У XVI ст. сюды прыйшлі плямёны банту (авамба, герэра, каванга і інш.). У канцы XV ст. ўзбярэжжа Намібіі адкрылі партугальскія мараплаўцыю У 1878 г. Вялікабрытанія анексіравала раён бухты Уолфіш-Бей. У 1884 г. Германская імперыя ўсталявала пратэктарат над раёнам Ангра-Пекена, потым на большай часткі Намібіі, якая стала германскай калоніяй «Германская Паўднёва-Заходняя Афрыка» (ПЗА). У адказ на прыгнёт германскіх улад герэра на чале з С.Магарэра і нама на чале з Х.Вітбоем узнялі ў 1904 — 1907 гг. паўстанне, якое было жорстка задушана германскімі войскамі. У 1915 г. Намібія акупіравана Паўднёва-Афрыканскім Саюзам (ПАС; з 1961 г. — Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка, ПАР), які ў 1920 г. атрымаў ад Лігі Нацый мандат на кіраванне ПЗА. У 1946 г. урад ПАР анексіраваў ПЗА, ператварыў яе ў сваю правінцыю і распаўсюдзіў на яе рэжым апартэіду. ААН не прызнала анексію і ў 1968 і 1978 гг. прыняла рэзалюцыі аб праве народаў Намібіі на самавызначэнне. З 1966 г. узброеную барацьбу супраць акупацыі пачала Народная арганізацыя Паўднёва-Заходняй Афрыкі (СВАПО) на чале з С.Нуёмам. Улады ПАР падтрымліваў створаны з прадстаўнікоў памяркоўных арганізацый Дэмакратычны альянс Турнхале. Пад націскам ААН і сусветнай супольнасці ўлады ПАР правялі ў лістападзе 1989 г. выбары ва Устаноўчы сход, на якіх перамагла СВАПО. У студзені 1990 г. Нуёма выбраны прэзідэнтам Намібіі. 21 сакавіка 1990 г. абвешчана незалежнасць краіны. Урад незалежнай Намібіі імкнецца праводзіць памяркоўную палітыку, накіраваную на развіццё прыватнага сектара і пазбяганне этнічнага і сацыяльнага канфлікту.

Палітыка

Намібія — прэзідэнцкая рэспубліка. Прэзідэнт выбіраецца на пяцігадовы тэрмін. Двухпалатны парламент складаецца з Нацыянальнага Савета (26 сенатараў) і Нацыянальнай Асамблеі (72 дэпутаты).

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел

Карта адміністрацыйнага падзелу Намібіі

Адміністрацыйна Намібія падзелена на 14 рэгіёнаў.

№	Вобласці	Адміністрацыйны цэнтр	Насельніцтва, чал. (2011)	Плошча, км²	Шчыльнасць, чал./км²
1	Куненэ	Апува	86 856	115 293	0,75
2	Амусаці	Аўтапі	243 166	26 573	9,15
3	Ашана	Ашакаці	176 674	8 653	20,42
4	Ахангвена	Ээнхана	245 446	10 703	22,93
5	Ашыкота	Амутыя	181 973	38 653	4,71
6	Заходняе Каванга	Нкурэнкуру	107 505	23 166	4,64
7	Усходняе Каванга	Рунду	115 447	25 576	4,51
8	Замбезі	Катыма-Муліла	90 596	14 528	6,24
9	Эронга	Свакапмунд	150 809	63 579	2,37
10	Ачасандзьюпа	Ачываронга	143 903	105 185	1,37
11	Амахеке	Габабіс	71 233	84 612	0,84
12	Кхомас	Віндхук	342 141	37 007	9,25
13	Хардап	Марыенталь	79 507	109 651	0,73
14	Карас	Кітмансхуп	77 421	161 215	0,48

Геаграфія

Тэрыторыя Намібіі ўмоўна падзяляецца на 5 геаграфічных зон. Заходні бераг Атлантычнага акіяна ад паўднёвых межаў з ПАР да Анголы займае пустыня Наміб у шырыню каля 100 км. На ўсход ад яе пачынаюцца ўзвышшы, якія месцамі дасягаюць 2000 м. На мяжы з пустыняй Наміб узвышшы прымаюць форму рэзкага нахіла, што часам перарываецца стромкімі горнымі вяршынямі, у тым ліку хрыбтамі Наўклуфт, Аўас, Грэйт-Карас. Найвышэйшым пунктам Намібіі з’яўляецца гара Брандберг (2579 м). На ўсходзе ўзвышшы паступова пераходзяць у цэнтральнае плато вышынёй 1100 м – 1700 м. Плато – найбольш населеная зона краіны. Далей на ўсход пачынаецца зона пустыні Калахары, якая характарызуецца шырокімі пясчанымі раўнінамі і выдмамі, сталым дэфіцытам прэснай вады. Але на паўночным усходзе краіны вылучаецца раён Капрыві з найбольш інтэнсіўнымі ападкамі. Ён пакрыты хмызнякамі і рэдкімі трапічнымі гаямі, так званым бушвельдам.

Найбольш важныя рэкі Намібіі: Аранжавая, Фіш, Акаванга, Куненэ, Экума.

Самае вялікае возера — Этоша знаходзіцца на поўначы Намібіі.

Клімат краіны, у асноўным, трапічны, пераважна вельмі сухі. Сярэдняя тэмпература самага цёплага месяца (студзеня) вагаецца ад +18°С на ўзбярэжжы да +27°С у пустыні Калахары, а самага халоднага месяца ад +12°С да +16°С. Ападкі выпадаюць нерэгулярна, іх колькасць вагаецца ад 10—50 мм на ўзбярэжжы да 500—700 мм на паўночным усходзе краіны.

Эканоміка

У 2008 годзе ВУП Намібіі склаў каля 11,23 млрд долараў. Доля сельскай гаспадаркі і рыбалоўства ў ВУП склала 10,4%, прамысловасці — 36,2%, паслугі — 53,4%. Асноўнай галіной эканомікі з'яўляецца здабываючая прамысловасць, якая атрымала развіццё дзякуючы наяўнасці шматлікіх прыродных рэсурсаў. Вядзецца здабыча дыяментаў, урану, свінцу, медзі, цынку, волава, серабра, вальфраму. У сельскай гаспадарцы пераважае жывёлагадоўля.

Дэмаграфія

Насельніцтва краіны налічвае 2 113 077 чалавек, з якіх каля 85 % — мурыны, 10% — мулаты, 5% — нашчадкі еўрапейскіх імігрантаў.

Асноўныя этнічныя групы: авамба, герэра, тсвана, нама, лозі, сан, дамара, чоквэ, еен, немцы, афрыканеры і інш.

Афіцыйнай мовай з'яўляецца англійская, але ёй валодае каля 7% насельніцтва. Рэгіянальнымі мовамі Намібіі з'яўляюцца: афрыкаанс, нямецкая, куангалі, лозі, тсвана, нама, герэрская і ашывамба. 50% краіны — лютэране, 30% — 40% прытрымліваюцца іншых хрысціянскіх канфесій, 10% — 20% — анімісты.

Гл. таксама

• Горад Уолвіс-Бэй
• Ндонга

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Намібія

Урад

• Government of Namibia Урадавы партал
• Windhoek City Council Мэрыя Віндхука
• http://www.embnamibia.at - EMBASSY / PERMANENT MISSION OF THE REPUBLIC OF NAMIBIA in Austria

СМІ

• Die Republikein Газета на афрыкаанс
• Allgemeine Zeitung Адзіная ў Афрыцы газета на нямецкай мове
• The Namibian Газета на англійскім, ндонга, а таксама партугальскім мовах
• New Era Газета на англійскім і шэрагу афрыканскіх моў
• Radio Kudu Радыёстанцыя, вяшчанне на англійскай мове, навіны таксама на афрыкаанс
• Radiowave 96,7 FM Музычная радыёстанцыя
• Namibian Broadcasting Corporation Дзяржаўная радыё- і тэлекампанія