Прагляд зыходнага тэксту старонкі Нідэрландская мова

{{Картка:Мова
|імя =  Нідэрландская мова
|саманазва = Nederlands
|краіны = [[Нідэрланды]], [[Бельгія]], [[Сурынам]], [[Нідэрландскія Антыльскія астравы]], [[Аруба]]
|рэгіён = 
|афіцыйная мова = <small>{{Сцяг Арубы}} ''[[Аруба]]'' <br /> {{Сцяг Бельгіі}} [[Бельгія]] <br /> {{Сцяг Кюрасаа}} ''[[Кюрасаа]]'' <br /> {{Сцяг Нідэрландаў}} [[Нідэрланды]] <br /> [[Выява:Flag of Sint Maarten.svg|23px]] ''[[Сінт-Мартэн]]'' <br /> {{Сцяг Сурынама}} [[Сурынам]]</small>
|рэгулюе = Nederlandse Taalunie ([[Нідэрландскі моўны саюз]])
|колькасць носьбітаў = 22 млн ([[2005]])
|рэйтынг = 37—48
|статус =
|вымер =
|катэгорыя = [[Мовы Еўразіі]]
|класіфікацыя =
[[Індаеўрапейская сям'я]]
: [[Германскія мовы]]
:: Заходнегерманскія мовы
|ліст = [[лацініца]] ([[Нідэрландскі алфавіт|нідэрландскі варыянт]])
|ISO1 = nl
|ISO2 = dut (B); nld (T)
|ISO3 = nld
}}'''Нідэрландская мова''' (таксама '''галандская''' або '''фламандская''') — [[германскія мовы|германская]] мова [[заходнегерманская падгрупа|заходнегерманскай]] падгрупы.

Распаўсюджанне: [[Нідэрланды]], [[Бельгія]], [[Сурынам]], некаторыя краіны [[Цэнтральная Амерыка|Цэнтральнай Амерыкі]]. Колькасць носьбітаў у свеце 24 млн., Нідэрланды 16 млн.ч. ([[2003]]). Для 4 млн. другая мова. 7 млн гаворыць на мове афрыкаанс (узнікла з галандской мовы).

Статус афіцыйнай або нацыянальнай мовы ([[1990]]): Нідэрланды, Бельгія, Сурынам.
== Гісторыя ==
Нідэрландская або галандская мова паходзіць ад мовы берагавых [[франкі|франкаў]] і з'яўляецца наўпростым нашчадкам протагерманскай мовы індаеўрапейскай моўнай групы. Найбліжэйшыя сваякі — [[старажытнаанглійская мова|старажытнаанглійская]], [[фрызская мова|фрызская]], [[ніжненямецкая мова|ніжненямецкая]] мовы.

=== [[Сінтаксіс]] ===
У сучаснае нідэрландскае мове няма склонаў (за выключэннем дыялектаў). Ёсць тры роды: ніякі, мужчынскі і жаночы. Апошнія два паступова зліваюцца ў адзін агульны род: існуюць, напрыклад, толькі два вызначаныя артыклі — ''het'', для ніякага роду, і ''de'', для жаночага ''і'' мужчынскага роду.

== Звесткі аб дыялектах ==
Для нідэрландскай мовы характэрна вялікая колькасць дыялектаў, толькі ў Фландрыі іх каля дзвюх з паловай тысяч. У адукацыі, СМІ і ў якасці дзяржаўнай выкарыстоўваецца «ўсеагульная нідэрландская мова» (AN, Algemeen Nederlands), зацверджаны нідэрландскім моўным саюзам (Nederlandse Taalunie) афіцыйны варыянт мовы. З [[15 кастрычніка]] [[2005]] праводзіцца рэформа [[арфаграфія|арфаграфіі]]<ref>http://taalunieversum.org/taal/spelling/</ref>.

Ад нідэрландскай мовы параўнальна нядаўна адлучыўся [[афрыкаанс]].

=== Афрыка́анс ===
{{якар|Афрыкаанс}}
{{Асноўны артыкул|Афрыкаанс}}
[[Выява:South Africa municipalities by language 2001.png|thumb|300px|Раёны ў ПАР, дзе  большасць насельніцтва размаўляе на [[афрыкаанс]] (пазначаны сінім колерам)]]
Гісторыя афрыкаанс пачынаецца з масавага перасялення [[буры|фермераў]] ({{lang-nl|boer}}) з Галандыі, Фландрыі і іншых рэгіёнаў паўночна-заходняй Еўропы, якія былі хутка асіміляваныя мясцовым насельніцтвам.<ref>[http://books.google.be/books?id=8ciimg5gGqQC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=Afrikaans+%22lingua+franca+in+Namibia%22&source=web&ots=gaUpvrVcEm&sig=YaGtetmel-PqXQU2U4FLZJr0FFA&hl=nl&sa=X&oi=book_result&resnum=3&ct=result#PPA25,M1 Language Standardization and Language Change: The Dynamics of Cape Dutch]</ref>

Пасля пераходу калоніі пад кіраўніцтва Брытаніі на пачатку [[19 стагоддзе|XIX стагоддзя]], каланісты пачалі засвойваць новыя ўнутраныя раёны [[Паўднёвая Афрыка|Паўднёвай Афрыкі]], забраўшы сваю мову з сабой. Наступствы ізаляцыі ад астатняга нідэрландскамоўнага свету зрабілі мову каланістаў такой, якая яна ёсць на сённяшні дзень, гэта значыць афрыкаанс.<ref>[http://www.dbnl.org/tekst/_nie012199801_01/_nie012199801_01_0002.htm Nieuw Letterkundig Magazijn. Jaargang 16 — Nederlandstalige Zuid-Afrikaanse literatuur, 1652-1925 (page 2)]</ref>

На пачатку [[20 стагоддзе|XX стагоддзя]] народны «афрыканскі» варыянт нідэрландскай мовы стаў пераважаць над літаратурнай «еўрапейскай» мовай. У [[1925]] годзе ў Канстытуцыю [[Паўднёва-Афрыканскі Саюз|Паўднёва-Афрыканскага Саюза]] ад [[1909]] года была ўнесена папраўка, якая сцвярджала «нідэрландскае слова ў Артыкуле 137 (…) уключае ў сябе афрыкаанс».<ref>[http://www.archontology.org/nations/south_africa/01_laws.php South Africa: Legislation: 1910—2008, Archontology.org]</ref><ref>[http://www.supremecourtofappeal.gov.za/speeches/mpati.pdf Transformation in the Judiciary — A constitutional imperative. Supreme Court of Appeal, Government of South Africa.]</ref> Новая канстытуцыя ад [[1961]] года толькі пералічала [[англійская мова|англійскую]] і нідэрландскую мовы ў якасці афіцыйных.

Згодна з прыкладнай ацэнкай, каля 90% словаў афрыкаанс маюць нідэрландскае паходжанне.<ref>[http://books.google.com/books?id=aIivedw-oZYC&pg=PP1&dq=Language+and+Social+History:+Studies+in+South+African+Sociolinguistics&hl=nl#PPA214,M1 Language and Social History: Studies in South African Sociolinguistics (page 214)]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=GeUUAAAAIAAJ&printsec=frontcover&dq=Pierre+Brachin+The+Dutch+Language&hl=nl#PPA132,M1 The Dutch Language: A Survey (page 132)]</ref> Абедзве мовы маюць высокую ступень узаемапаразумення, аднак гэтая ступень у некаторых выпадках (у дачыненні да лексікі, напісання) можа быць асіметрычнай: для нідэрландскамоўнага чалавека часцей лягчэй зразумець афрыкаанс, чым жыхару ПАР зразумець нідэрландскую.<ref>[http://llc.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/21/4/543 Oxford Journal on Mutual Comprehensibility of Written Afrikaans and Dutch]</ref>

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Interwiki|nl|Hoofdpagina|нідэрландскай|}}
{{wiktionarycat|type= нідэрландскай мовы|category=Нідэрландская мова}}
* [http://www.taalklas.nl/ '''Некамерцыйны сайт'''] урокаў нідэрландскага, на якім можна лёгка вучыць мову, агучаны носьбітамі мовы.
* [http://www.101languages.net/dutch/ Dutch 101] Learn Dutch online
* [http://users.telenet.be/orandago/ Orandago Вывучэнне галандскага граматыка, практыкаванні, слоўнік] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120118160000/http://users.telenet.be/orandago/ |date=18 студзеня 2012 }}

{{МовыЕС}}
{{Сучасныя германскія мовы}}



[[Катэгорыя:Нідэрландская мова| ]]
[[Катэгорыя:Мовы Нідэрландаў]]
[[Катэгорыя:Мовы Бельгіі]]
[[Катэгорыя:Мовы Сурынама]]