Ордэн Гагарына
| Ордэн Гагарына | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Краіна | |||
| Тып | ордэн[d] | ||
| Дата заснавання | 2023 | ||
| Статус | уручаецца | ||
| Старэйшая | Ордэн Святой вялікапакутніцы Кацярыны[d] | ||
| Малодшая | Order 'For Valiant Labor'[d] | ||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||
.png){kind=small}
Ордэн Гагарына — дзяржаўная ўзнагарода Расійскай Федэрацыі. Засноўвана Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ад 27 мая 2023 года № 385 «Аб заснаванні ордэна Гагарына»[1][2].
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]
Савецкі касманаўт Юрый Гагарын стаў першым чалавекам, які здзейсніў касмічны палёт; 12 красавіка 1961 года ён на карабелі «Усход-1» за 1 гадзіну і 48 хвілін абляцеў зямны шар, пасля чаго паспяхова вярнуўся на Зямлю[3].
12 красавіка 2023 года гендырэктар дзяржкарпарацыі «Раскосмас» Юрый Барысаў заявіў, што прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін ухваліў прапанову «Раскосмасу» заснаваць ордэн імя першага касманаўта планеты Юрыя Гагарына[4]. Ордэн быў заснаваны прэзідэнцкім указам ад 27 мая 2023 года[1].
Першым кавалерам Ордэна Гагарына стала Валянціна Церашкова[5][6]. Першая жанчына-касманаўт была ганаравана ўзнагароды Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ад 16 чэрвеня 2023 года № 442 «за выдатныя заслугі ў засваенні касмічнай прасторы, мужнасць і самаадданасць, праяўленыя ў ходзе гістарычнага пілатуемага палёту, актыўную грамадскую і міжнародную дзейнасць»[7], у гэты ж дзень Уладзімір Пуцін уручыў ёй узнагароду на сустрэчы ў Канстанцінаўскім палацы Санкт-Пецярбурга[8]. «Зусім нядаўна быў заснаваны ордэн Юрыя Гагарына. Я ведаю, што Юрый Аляксеевіч адыграў значную ролю ў вашым жыцці, ён як кіраўнік палётаў прымаў удзел у выпрацоўцы канчатковага рашэння, хто ж будзе першай жанчынай-касманаўтам. У вас з ім былі добрыя, сяброўскія адносіны, дзелавыя, прафесійныя. І калі ўжо такі ордэн у нас заснаваны — а ім будуць узнагароджвацца і канкрэтныя людзі, якія дамагліся выдатных вынікаў у справе асваення космасу, і навуковыя калектывы, вытворчыя калектывы, — безумоўна, па праву гэты ордэн за нумарам адзін, вядома, павінен быць уручаны Вам», — адзначыў Пуцін, звяртаючыся да Церашковай[8]. Узнагароджанне было прымеркавана да 60-й гадавіны палёту Церашковай у космас[5][6].
Статут ордэна
[правіць | правіць зыходнік]Згодна са статутам, зацверджаным Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі ад 27 мая 2023 года № 385, ордэнам Гагарына ўзнагароджваюцца грамадзяне Расіі[1]:
- за паспяховае выкананне пілатуемага касмічнага палёту, праграмы пілатуемага касмічнага палёту па даследаванні, асваенню і выкарыстанні касмічнай прасторы;
- за выдатныя заслугі ў арганізацыі і паспяховай рэалізацыі касмічнага палёту, праграмы касмічнага палёту па даследаванні, асваенню і выкарыстанні касмічнай прасторы;
- за выдатныя заслугі ў рэалізацыі дзяржаўнай палітыкі ў галіне касмічнай дзейнасці, у тым ліку ў інтарэсах абароны і бяспекі Расійскай Федэрацыі;
- за выдатныя заслугі ў распрацоўцы, вытворчасці, выпрабаванні і безаварыйнай эксплуатацыі ракетна-касмічнай тэхнікі, стварэнні і ўкараненні новых тэхналогій і правядзенні эфектыўных навуковых даследаванняў;
- за вялікія заслугі ў падрыхтоўцы навуковых і інжынерна-тэхнічных кадраў.
Акрамя таго, ордэнам могуць быць узнагароджаны замежныя грамадзяне за эфектыўны ўдзел у міжнародным супрацоўніцтве з Расійскай Федэрацыяй у галіне даследавання і выкарыстання касмічнай прасторы[1], а таксама калектывы арганізацый (незалежна ад формы ўласнасці) за высокія дасягненні ў развіцці айчыннай касманаўтыкі (касмічнай дзейнасці), у рэалізацыі дзяржаўнай палітыкі ў галіне касмічнай дзейнасці, у забеспячэнні абароны і бяспекі Расійскай Федэрацыі ў касмічнай прасторы[1].
Знак ордэна носіцца на левым баку грудзей і пры наяўнасці іншых ордэнаў Расійскай Федэрацыі размяшчаецца пасля знака ордэна Святой вялікапакутніцы Кацярыны[1]. Для асаблівых выпадкаў і магчымага паўсядзённага нашэння на цывільнай вопратцы прадугледжваецца нашэнне мініяцюрнай копіі знака ордэна Гагарына, якая размяшчаецца пасля мініяцюрнай копіі знака ордэна Святой вялікапакутніцы Кацярыны[1]. Пры нашэнні на форменнай вопратцы стужкі ордэна Гагарына на планцы яна размяшчаецца пасля стужкі ордэна Святой вялікапакутніцы Кацярыны[1]. На цывільным адзенні носіцца стужка ордэна Гагарына ў выглядзе разеткі, якая размяшчаецца на левым баку грудзей[1].
Апісанне
[правіць | правіць зыходнік]
Знак ордэна вырабляецца з срэбра з эмалі. Ён уяўляе сабой пяціпрамянёвую зорку ў абрамленні срэбных штралаў[1]. Зорка пакрыта сіняй эмаллю з сімвалічным малюнкам зорнага неба, тры зоркі на якім ўпрыгожаны фіянітамі[1].
У полі пяціпрамянёвай зоркі размяшчаецца пагрудны партрэт Юрыя Гагарына ў гермашлеме напаўпаварота направа[1]. Ад ніжняга правага прамяня да верхняга прамяню размешчаны сімвалічны малюнак ракеты, за якой цягнецца доўгі след[1]. Адлегласць паміж канцамі процілеглых прамянёў зоркі складае 44 мм. На адваротным баку знака ордэна размяшчаецца рэльефны надпіс «ЮРИЙ ГАГАРИН», а таксама нумар знака ордэна[1].
Знак ордэна пры дапамозе вушка і кальца злучаецца з пяцівугольнай калодкай, абцягнутай шаўковай муаравай стужкай сіняга колеру з падоўжнымі палоскамі кветак Дзяржаўнага сцяга Расійскай Федэрацыі пасярэдзіне стужкі і палоскамі блакітнага колеру ўздоўж краёў стужкі[1]. Шырыня стужкі складае 24 мм, шырыня палосак колераў Дзяржаўнага сцяга Расійскай Федэрацыі — па 2 мм, шырыня палосак блакітнага колеру — таксама 2 мм[1].
Мініяцюрная копія знака ордэна Гагарына носіцца на калодцы[1]. Адлегласць паміж канцамі процілеглых прамянёў зоркі складае 15,4 міліметра, вышыня калодкі ад вяршыні ніжняга вугла да сярэдзіны верхняга боку — 19,2 міліметра, Даўжыня верхняга боку — 10 мм, даўжыня кожнай з бакавіц — 16 мм, даўжыня кожнага з бакоў, якія ўтвараюць ніжні вугал, — 10 мм[1]. Пры нашэнні на форменнай вопратцы стужкі ордэна Гагарына выкарыстоўваецца планка вышынёй 8 мм, шырыня стужкі складае 24 мм[1]. На стужцы ордэна Гагарына ў выглядзе разеткі мацуецца мініяцюрная выява знака ордэна з металу з эмаллю[1]. Адлегласць паміж канцамі процілеглых прамянёў зоркі — 13 мм[1]. Дыяметр разеткі — 15 мм[1].
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х Указ Президента Российской Федерации от 27.05.2023 № 385 "Об учреждении ордена Гагарина". publication.pravo.gov.ru. Официальный интернет-портал правовой информации (27 мая 2023). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2023. Праверана 27 мая 2023.
- ↑ В России учрежден орден Гагарина. Интерфакс (27 мая 2023). Архівавана з першакрыніцы 27 мая 2023. Праверана 27 мая 2023.
- ↑ Восьмеричный путь — Германцы. — М. : Большая Российская энциклопедия, 2006. — 768 с. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов; 2004—). — ISBN 5-85270-335-4.
- ↑ Путин одобрил учреждение ордена Гагарина. РИА Новости (12 красавіка 2023). Архівавана з першакрыніцы 29 мая 2023. Праверана 29 мая 2023.
- ↑ а б Терешкова стала первым кавалером ордена Гагарина. ТАСС (16 чэрвеня 2023). Архівавана з першакрыніцы 31 ліпеня 2023. Праверана 31 ліпеня 2023.
- ↑ а б Валентина Терешкова стала первым кавалером новой госнаграды - ордена Гагарина. Российская газета (16 чэрвеня 2023). Архівавана з першакрыніцы 31 ліпеня 2023. Праверана 31 ліпеня 2023.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 16.06.2023 № 442 "О награждении орденом Гагарина Терешковой В. В.". publication.pravo.gov.ru. Официальный интернет-портал правовой информации (16 чэрвеня 2023). Архівавана з першакрыніцы 16 чэрвеня 2023. Праверана 16 чэрвеня 2023.
- ↑ а б Встреча с Валентиной Терешковой. kremlin.ru. Официальный сайт Президента России (16 чэрвеня 2023). Архівавана з першакрыніцы 31 ліпеня 2023. Праверана 31 ліпеня 2023.