Прагляд зыходнага тэксту старонкі Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2020)

{{Картка выбараў
|назва          = Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі
|подпіс назвы  = 
|дата              = [[9 жніўня]] [[2020]]
|папярэднія        = Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2015)
|год папярэдніх    = 2015
|наступныя         = Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі (2025)
|год наступных     = 2025

<!-- для сцяга -->
|тэрыторыя        = Беларусь
|варыянт сцяга     = 
<!-- калі патрэбны сцяг не ставіцца -->
|выява сцяга = 
|шырыня сцяга      = 
|апісанне сцяга    =

|яўка выбаршчыкаў  =

<!-- кандыдат ці партыя №1 -->
|партрэт1          =[[Файл:Дмитриев 2020.jpg|100пкс]]
|кандыдат1         = [[Андрэй Уладзіміравіч Дзмітрыеў|Андрэй Дзмітрыеў]]
|глава партыі1     =
|глава партыі з1   = 
|партыя1           = беспартыйны
|кааліцыя1         = 
|родам з1         = 
|акруга главы1      = 
<!-- калі кандыдат выбіраецца разам з намеснікам -->
|намеснік1      = 
|загаловак намесніка = 
|мінулы вынік1 = 
|мінулая колькасць месцаў1 = 
|патрабуецца месцаў1   = 
<!-- для непрамых выбараў -->
|колькасць галасоў выбаршчыкаў1 = 
|загаловак галасоў выбаршчыкаў = 
|колькасць выбарчых акруг1 = 
|загаловак колькасці выбарчых акруг = 
|месцаў атрымана1    = 
|сумарная колькасць месцаў1 = 
|змена колькасці месцаў1 = 
|колькасць галасоў1    = 
|дзель галасоў1  = 
|колькасць галасоў у другім туры1 = 
|дзель галасоў у другім туры1 = 
<!-- у параўнанні з папярэднімі выбарамі -->
|змена дзелі галасоў1 = 
<!-- калі выбары прызнаны несапраўднымі і прызначана паўторнае галасаванне -->
|паўторнае колькасць галасоў1 = 
|паўторная дзель галасоў1 = 
|паўторнае колькасць галасоў у другім туры1 = 
|паўторная дзель галасоў у другім туры1 =

<!-- кандыдат ці партыя №2 -->
|партрэт2          = [[Файл:Анна Канопацкая 12.02.2015.jpg|100пкс]]
|кандыдат2         = [[Ганна Канапацкая]]
|глава партыі2     = 
|глава партыі з2   = 
|партыя2           = беспартыйная
|кааліцыя2         = 
|родам з2         = 
|акруга главы2      = 
<!-- калі кандыдат выбіраецца разам з намеснікам -->
|намеснік2      = 
|мінулы вынік2 = 
|мінулая колькасць месцаў2 = 
|патрабуецца месцаў2   = 
<!-- для непрамых выбараў -->
|колькасць галасоў выбаршчыкаў2 = 
|колькасць рэгіёнаў2   = 
|месцаў атрымана2    = 
|сумарная колькасць месцаў2 = 
|змена колькасці месцаў2 = 
|колькасць галасоў2    = 
|дзель галасоў2     = 
|колькасць галасоў у другім туры2 = 
|дзель галасоў у другім туры2 = 
<!-- у параўнанні з папярэднімі выбарамі -->
|змена дзелі галасоў2 = 
<!-- калі выбары прызнаны несапраўднымі і прызначана паўторнае галасаванне -->
|паўторнае колькасць галасоў2 = 
|паўторная дзель галасоў2 = 
|паўторнае колькасць галасоў у другім туры2 = 
|паўторная дзель галасоў у другім туры2 =

|партрэт3          =  [[Файл:Alexander Lukashenko crop.jpeg|100пкс]]
|кандыдат3         = [[Аляксандр Лукашэнка]]
|глава партыі3     = 
|глава партыі з3   = 
|партыя3           = беспартыйны
|кааліцыя3         = 
|родам з3         = 
|колькасць галасоў3    = 
|дзель галасоў3     =

|партрэт4          =  [[Файл:Sviatlana_Cichanowskaja_Vitebsk_01.jpg|100пкс]]
|кандыдат4         = [[Святлана Ціханоўская]]
|глава партыі4     = 
|глава партыі з4   = 
|партыя4           = беспартыйная
|кааліцыя4         = 
|родам з4         = 
|колькасць галасоў4    = 
|дзель галасоў4     =

|партрэт5          = [[Файл:Черечень Сергей Владимирович.jpg|100пкс]]
|кандыдат5         = [[Сяргей Чэрачэнь]]
|глава партыі5     = 
|глава партыі з5   =
|партыя5           = [[Партыя «Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада»|БСДГ]]
|кааліцыя5         = 
|родам з5         = 
|колькасць галасоў5    = 
|дзель галасоў5     = 
<!-- іншыя кандыдаты ці партыі -->
|іншыя кандыдаты  = 
|іншыя партыі     =

<!-- даныя сацыялагічных апытанняў -->
|апытанне1 дата       = 
|апытанне1 спасылка     = 
|апытанне1 за1        = 
|апытанне1 за2        = 
|апытанне1 за3        = 
|апытанне1 за4        = 
|апытанне1 за5        = 
|апытанне1 за6        =

|вынік         = 
}}
'''Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі 2020 года''' — 6-я прэзідэнцкія выбары, якія адбыліся ў [[Беларусь|Беларусі]] [[9 жніўня]] [[2020]] года.

[[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|Цэнтральная выбарчая камісія]] зарэгістравала 5 кандыдатаў. Упершыню ў гісторыі прэзідэнцкіх кампаній у Беларусі ЦВК адмовіла ў рэгістрацыі кандыдату ([[Віктар Бабарыка|Віктару Бабарыку]]), які сабраў неабходную колькасць прызнаных подпісаў выбаршчыкаў у сваю падтрымку. Незалежныя назіральнікі прыйшлі да высновы, што выбарчы працэс на ўсіх яго этапах не адпавядаў шэрагу асноўных міжнародных стандартаў правядзення дэмакратычных і справядлівых выбараў і суправаджаўся шматлікімі парушэннямі гэтых прынцыпаў і патрабаванняў нацыянальнага заканадаўства<ref>[https://elections2020.spring96.org/ru/news/100922 elections2020.spring96.org]</ref>. Пасля абвяшчэння першых афіцыйных экзіт-полаў у Беларусі пачаліся [[Пратэсты ў Беларусі (2020)|пратэсты супраць фальсіфікацыі вынікаў]].

== Перадгісторыя ==
Выбары адбываліся паводле двойчы змененай праз [[рэферэндум]]ы [[Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыі]] 1994 года. У выніку [[Рэферэндум у Беларусі 1996 года|першага ў 1996 годзе]] адбылося пашырэнне паўнамоцтваў [[Прэзідэнт Беларусі|прэзідэнта]] і ператварэнне [[парламент]]а ў [[Двухпалатны парламент|двухпалатны]]. У выніку [[Рэферэндум у Беларусі 2004 года|другога ў 2004 годзе]] знялі абмежаванне на колькасць прэзідэнцкіх тэрмінаў. Ад часу ўвядзення ў 1994 пасады прэзідэнта Беларусі яе займаў [[Аляксандр Лукашэнка]]. Форма кіравання дае Прэзідэнту права на: роспуск абедзвюх палат парламента; выданне [[дэкрэт]]аў, якія маюць сілу [[Закон (права)|закона]]; прызначэнне 6 з 12 суддзяў, уключна са старшынёй, і звальненне ўсіх суддзяў [[Канстытуцыйны суд Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыйнага суда]]; прызначэнне і звальненне ўсіх суддзяў астатніх [[суд]]оў Беларусі, у тым ліку [[Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь|Вярхоўнага суда]].<ref>[http://www.pravo.by/main.aspx?guid=2111 Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь са змяненнямі і дапаўненнямі ад 24.11.1996 г. і 17.10.2004] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20161207145640/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=2111 |date=7 снежня 2016 }}</ref>

Ніводныя прэзідэнцкія выбары (2001, 2006, 2010, 2015), за выняткам першых (1994 год), не былі прызнаныя свабоднымі і справядлівымі паводле асноўных міжнародных стандартаў.

== Умовы правядзення ==

[[Файл:Elections 2020 banner in Belarus.jpg|міні|Агітацыйная інсталяцыя.]]
Згодна з [[Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь]] [[Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь]] абіраецца тэрмінам на 5 гадоў і ўступае ў пасаду пасля прынясення прысягі. Выбары Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь прызначаюцца Палатай прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь не пазней чым за пяць месяцаў і праводзяцца ў нядзелю не пазней чым за два месяцы да заканчэння тэрміну паўнамоцтваў дзеючага Прэзідэнта. Прэзідэнтам можа быць выбраны грамадзянін Рэспублікі Беларусь па нараджэнню, не маладзейшы за 35 гадоў, які валодае выбарчым правам і пастаянна пражывае ў Рэспубліцы Беларусь не менш дзесяці гадоў непасрэдна перад выбарамі. Кандыдатам у Прэзідэнты Рэспублікі Беларусь не мае права быць грамадзянін, які мае судзімасць.

Удзельнікі незалежнай кампаніі па назіранні за выбарамі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» накіравалі 29 красавіка 2020 года ў Цэнтрвыбаркам, Палату прадстаўнікоў і Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь шэраг прапаноў па правядзенні прэзідэнцкіх выбараў ва ўмовах [[пандэмія COVID-19|пандэміі COVID-19]]. Праваабаронцы канстатавалі наяўнасць патэнцыйнай небяспекі для жыцця і здароўя грамадзян ва ўсіх працэдурах выбарчага працэсу, якія прадугледжваюць кантакт людзей, а тым больш, знаходжанне людзей у адным месцы як у памяшканні, так і на адкрытым паветры. Яны меркавалі, што ўспрыманне гэтай небяспекі будзе перашкодай для свабоднага ўдзелу грамадзян і палітычных суб’ектаў у выбарчым працэсе, прывядзе да зніжэння легітымнасці выбараў. На падставе гэтага праваабаронцы прапанавалі органам заканадаўчай і выканаўчай улады Беларусі прыняць комплекс мер для бяспечнага ажыццяўленне ўсіх выбарчых правоў грамадзян без іх непрапарцыйнага абмежавання ва ўмовах пандэміі і кампенсаваць абмежаванні прадастаўленнем новых магчымасцяў, адначасова выказваючы гатоўнасць прыняць удзел у выпрацоўцы такіх мер<ref>[https://elections2019.spring96.org/be/news/96685 spring96.org]</ref>. 7 мая Цэнтравыбаркам адхіліў прапановы праваабаронцаў<ref>[https://www.svaboda.org/a/30599583.html svaboda.org]</ref>.

8 мая 2020 года [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі]] прызначыла выбары на 9 жніўня, спісы ініцыятыўных груп меліся быць пададзены да 15 мая.

[[Партыя БНФ]] выдала заяву сойму 10 мая, паводле якой правядзенне выбарчай кампаніі ва ўмовах [[Распаўсюджванне COVID-19 у Беларусі|пандэміі каранавірусу]] — «гранічна безадказнае і небяспечнае» і адмовілася ўдзельнічаць у выбарах. Партыя «[[Справядлівы свет]]» ацаніла правядзенне выбараў ва ўмовах пандэміі як «безадказнае і злачыннае» і заявіла аб немагчымасці свайго ўдзелу ў кампаніі. 11 мая [[Беларуская партыя «Зялёныя»]] таксама заявіла, што не будзе ўдзельнічаць у прэзідэнцкай кампаніі, адзначыўшы, што абвешчаная дата выбараў аднясла першую частку выбарчай кампаніі на пік пандэміі каранавірусу, а таксама «стварыла няроўныя ўмовы для кандыдатаў»<ref>[https://www.svaboda.org/a/30605078.html svaboda.org]</ref>.

Паводле слоў дзеючага кіраўніка дзяржавы [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]], выбарчая кампанія праходзіла ў складаны перыяд, калі разам сышліся чатыры «пандэміі» — у ахове здароўя, эканоміцы, палітыцы і на інфармацыйным полі<ref>[http://zviazda.by/be/news/20200606/1591427397-alyaksandr-lukashenka-zdzyaysnyae-pracounuyu-paezdku-u-magilyouskuyu zviazda.by]</ref>.

Беларускія праваабарончыя арганізацыі ў перадвыбарчы перыяд неаднаразова выказваліся з нагоды пераследу актывістаў і ўдзельнікаў электаральнай кампаніі, патрабавалі спыніць ціск і запалохванне людзей у сувязі з іх удзелам у выбарчай кампаніі<ref>[https://pen-centre.by/2020/06/18/rada-belaruskaga-pena-nedapushchalnascz-zhorstkaga-beschalavechnaga-staulennya-i-katavannyau.html pen-centre.by]</ref>. Адзначалася, што выбарчая кампанія праходзіць на фоне рэзкага пагаршэння агульнай сітуацыі з правамі чалавека ў краіне, у сітуацыі няспынных рэпрэсій у дачыненні да грамадзян, у тым ліку непасрэдных удзельнікаў выбарчага працэсу, што падтрымлівае атмасферу страху ў грамадстве<ref>[https://elections2020.spring96.org/be/news/97747 elections2020.spring96.org]</ref>.

Палітычны аглядальнік [[Аляксандр Класкоўскі]], разважаючы пра афіцыйныя наратывы і феномен перадвыбарчых пратэстаў, выказаў меркаванне, што ўлады раздзімаюць тэорыю змовы, але «''гэта проста Беларусь прачынаецца''»<ref>[https://naviny.by/article/20200620/1592660931-vlasti-razduvayut-teoriyu-zagovora-no-eto-prosto-belarus-prosypaetsya?fbclid=IwAR0eEDpiCsSBACa9_QprHiurOxgRhnIzNoCSSgBVXU6f2B6av_G-0g5HVEc naviny.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201127150117/https://naviny.by/article/20200620/1592660931-vlasti-razduvayut-teoriyu-zagovora-no-eto-prosto-belarus-prosypaetsya?fbclid=IwAR0eEDpiCsSBACa9_QprHiurOxgRhnIzNoCSSgBVXU6f2B6av_G-0g5HVEc |date=27 лістапада 2020 }}</ref>.

25 чэрвеня 2020 года Аляксандр Лукашэнка ацаніў сітуацыю як вельмі складаную, заявіў, што за яго імавернымі праціўнікамі на выбарах стаяць «лялькаводы»<ref name="news.tut.by">[https://news.tut.by/elections/690306.html Песков опроверг заявления Лукашенко о причастности России к вмешательству в выборы] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200626114050/https://news.tut.by/elections/690306.html |date=26 чэрвеня 2020 }}</ref>: «''Яны і з аднаго, і з іншага боку. І ў Польшчы жывуць, і з Расіі падкідаюць''». Заяву беларускага лідара аператыўна пракаментаваў прэс-сакратар прэзідэнта Расіі [[Дзмітрый Пяскоў]], заявіўшы, што Расія не плануе ўмешвацца ў электаральны працэс у Беларусі<ref name="news.tut.by"/>.

Пасля запрашэння, зробленага 15 ліпеня парламентам Беларусі ў [[ПАСЕ]], накіраваць дэлегацыю для назірання за прэзідэнцкімі выбарамі 9 жніўня ў Беларусі, прэзідэнт ПАСЕ [[Рык Даемс]] сказаў, што, улічваючы абмежаваны час да выбараў, адсутнасць прыймальных партнёрскіх арганізацый, у прыватнасці [[БДІПЧ]], пастаянна зменлівую сітуацыю са здароўем, звязаную з COVID-19 і адпаведнымі абмежаваннямі на паездкі членаў Асамблеі, не ўяўляецца магчымым накіраваць дэлегацыю для назірання за выбарамі<ref>[https://ria.ru/20200720/1574607826.html ria.ru]</ref>.

Цэнтрвыбаркам [[Расія|Расіі]] прыняў рашэнне не накіроўваць для ўдзелу ў назіранні за выбарамі сваіх назіральнікаў, каб не ставіць пад пагрозу іх здароўе і асабістую бяспеку з-за пагрозы заражэння каранавіруснай інфекцыяй. Таксама ЦВК РФ не палічыў магчымым накіраваць у Беларусь сваіх прадстаўнікоў і ў складзе назіральнай місіі [[СНД]]<ref>[https://tass.ru/politika/9120667 /tass.ru]</ref><ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256507 nn.by]</ref>.

== Каляндарны план ==
{| class="wikitable"
|+Каляндарны план выбараў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь<ref>{{Cite web|url=https://blr.belta.by/infographica/view/vybary-prezidenta-belarusi-kaljandarny-plan-11211/|title=Выбары Прэзідэнта Беларусі. Каляндарны план
|website=БелТА}}</ref>
!Дата
!Пункт плана
|-
|Не пазней за [[20 мая]]
|Стварэнне тэрытарыяльных камісій
|-
|Не пазней за [[7 чэрвеня]]
|Стварэнне ўчасткаў для галасавання
|-
|Не пазней за [[24 чэрвеня]]
|Стварэнне ўчастковых камісій
|-
| [[21 мая]] — [[19 чэрвеня]]
| [[Вылучэнне кандыдатаў]] у прэзідэнты (збор подпісаў)
|-
| [[20 чэрвеня]] — [[4 ліпеня]]
| Прадстаўленне ў [[Цэнтральная камісія Рэспублікі Беларусь па выбарах і правядзенні рэспубліканскіх рэферэндумаў|Цэнтрвыбаркам]] дакументаў, неабходных для рэгістрацыі кандыдата ў прэзідэнты
|-
| [[5 ліпеня|5]] — [[14 ліпеня]]
| [[Рэгістрацыя кандыдата]]ў у прэзідэнты
|-
|| [[14 ліпеня]] — [[8 жніўня]]
|| [[Перадвыбарная агітацыя]]
|-
||[[4 жніўня|4]] — [[8 жніўня]]
||[[Датэрміновае галасаванне]]
|-
|[[8 жніўня]]
|[[Дзень цішыні]]
|-
| [[9 жніўня]]
| Выбары Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь
|-
| Не пазней за [[19 жніўня]]
| Устанаўленне Цэнтрвыбаркамам вынікаў выбараў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь
|-
|Не пазней за [[23 жніўня]]
|Правядзенне другога тура галасавання (пры неабходнасці)
|}

== Патэнцыйныя кандыдаты ==

=== Праймерыз для вызначэння адзінага кандыдата ад правацэнтрысцкай апазіцыі ===
[[27 студзеня]] пяцёра лідараў апазіцыйных палітычных партый (Ю. Губарэвіч ад «Руха за свабоду», М. Казлоў ад АГП, В. Кавалькова і П. Севярынец ад БХД, А. Янукевіч ад БНФ) абвясцілі пра працэдуру абрання адзінага кандыдата<ref>{{cite web|url = https://nashaniva.by/?c=ar&i=245081|title = Апазіцыя прыдумала складаную схему абрання адзінага кандыдата|date = 2020-01-27|work = [[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]]|access-date = 2020-01-28}}</ref>. Праз некаторы час яна была спынена.

Удзельнікамі праймерыз для вызначэння адзінага кандыдата ад правацэнтрысцкай апазіцыі з’яўляліся 5 чалавек:
* [[Юрый Іванавіч Губарэвіч|Юрый Губарэвіч]] (старшыня руху «[[За Свабоду (рух)|За свабоду]]»)
* [[Мікалай Георгіевіч Казлоў|Мікалай Казлоў]] (лідар [[Аб’яднаная грамадзянская партыя|Аб’яднанай грамадзянскай партыі]])
* [[Павел Канстанцінавіч Севярынец|Павел Севярынец]] (сустаршыня аргкамітэту [[Беларуская хрысціянская дэмакратыя (2005)|Беларускай хрысціянскай дэмакратыі]])
* [[Аляксей Антонавіч Янукевіч|Аляксей Янукевіч]] (намеснік старшыні [[Партыя БНФ|Партыі БНФ]])
* [[Вольга Кавалькова]] (сустаршыня аргкамітэта Беларускай хрысціянскай дэмакратыі)
[[Ганна Анатолеўна Канапацкая|Ганна Канапацкая]], экс-дэпутат [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі|Палаты Прадстаўнікоў]], падавала заяўку на праймерыз, але яе не зарэгістравалі.

Падчас працэдуры праймерыз адбываўся аб’езд рэгіёнаў, дзе ладзіліся сустрэчы з выбаршчыкамі і галасаванні.

16 сакавіка 2020 года Павел Севярынец заявіў, што здымаецца з праймерыз па вылучэнні адзінага дэмакратычнага кандыдата. Рашэнне было прынятае пасля нарады з удзелам партый, што ўваходзяць у праймерыз, а таксама кандыдатаў <ref>{{cite web|url = https://reporter.by/belarus/kto-budet-prezidentom-belarusi-2020|title = Спіс кандыдатаў у прэзідэнты Беларусі 2020|date = 2020-05-28|work = [[Репортёр]]|access-date = 2020-05-28}}</ref>. Аб здыманні сваёй кандыдатуры з праймерыз таксама заявіў Аляксей Янукевіч. Севярынец адзначыў, што ва ўмовах [[Распаўсюджванне COVID-19 у Беларусі|каранавіруса]] немагчымая далей працэдура праймерыз. Другой праблемай стаў удзел у перадвыбарах вялікай колькасці чыноўнікаў, якія галасавалі за Губарэвіча.<ref name="svaboda">{{cite news |title=Севярынец зьняўся з праймэрыз апазыцыі |url=https://www.svaboda.org/a/30490719.html |publisher=[[Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода]] |date= 16 сакавік 2020 |access-date=2020-04-18 }}</ref>

БХД афіцыйна не выйшла з працэдуры праймерыз. Севярынец на час выхаду лідзіраваў у праймерыз (339 галасоў), Юрый Губарэвіч адставаў (201 голас).<ref name="nn">{{cite news |title=Севярынец зняўся з праймерыз |url=https://nashaniva.by/?c=ar&i=247934 |publisher=[[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]] |date=16.03.2020 |access-date=2020-04-18 }}</ref> На апошніх галасаваннях Севярынец прайграў Юрыю Губарэвічу ў [[Столін]]е (17 супраць 31 голаса), [[Пінск]]у (45 супраць 48) і [[Дарагічын]]е (13 супраць 24), хоць да таго перамагаў з істотным адрывам (перад гэтымі гарадамі меў 264 галасы супраць 98 у Губарэвіча, 67 сумарна ў іншых трох кандыдатаў).

Рада кампаніі народнага галасавання вырашыла прыпыніць праз пандэмію каранавіруса рэгіянальныя паездкі кандыдатаў ад 18 сакавіка да 2 красавіка. Апошнія перад каранцінам праймерыз па выбарах кандыдата ад дэмакратычнай апазіцыі прайшлі ў [[Баранавічы|Баранавічах]] 17 сакавіка 2020 года.<ref name="n">{{cite news |title=На праймерыз у Баранавічах перамог Губарэвіч |url=https://nashaniva.by/?c=ar&i=248063 |publisher=[[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]] |date=17.03.2020 |access-date=2020-04-18 }}</ref> Вынікі іх наступныя:
{| class="wikitable"
|+ Праймерыз
! Кандыдат !! Колькасць
|-
| Губарэвіч || 47
|-
| Кавалькова || 8
|-
| Казлоў || 14
|-
| нядзейсныя бюлетэні || 5
|}

З 23 сакавіка пачалося інтэрнэт-галасаванне за выбар адзінага кандыдата ад апазіцыі<ref name="belarus">{{cite news |first=Юрий |last=Губаревич |title=Як я далучаў «вертыкаль» Лукашэнкі да праймерыз |url=https://belaruspartisan.by/blogs/hubarevich/20381/ |publisher=[[Белорусский партизан]] |date=16.04.20 |access-date=2020-04-18 |archive-date=31 сакавіка 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331175921/https://belaruspartisan.by/blogs/hubarevich/20381/ |url-status=dead }}</ref>.

[[10 мая]] астатнія ўдзельнікі праймерыз адмовіліся ад удзелу ў прэзідэнцкіх выбарах<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://news.tut.by/economics/683865.html|title=Без «адзінага» ад апазіцыі. Удзельнікі праймерыз адмовіліся ад удзелу ў прэзідэнцкіх выбарах|date=2020-05-10|publisher=TUT.BY|access-date=2020-05-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20200816184403/https://news.tut.by/economics/683865.html|archive-date=16 жніўня 2020|url-status=dead}}</ref>.

=== Рэгістрацыя ініцыятыўных груп ===
На этапе падачы дакументаў на рэгістрацыю ініцыятыўных груп была зарэгістравана беспрэцэдэнтная колькасць прэтэндэнтаў — 55 чалавек. Ранейшы рэкорд быў пастаўлены ў 2001 годзе, тады падалі заяўкі на рэгістрацыю груп 27 прэтэндэнтаў. Большая частка прэтэндэнтаў — «кандыдаты пратэсту» [[Мікалай Віктаравіч Статкевіч|Міколы Статкевіча]], якія не выказвалі намеру збіраць подпісы, а меркавалі выкарыстаць магчымасці рэгістрацыі адно для палітычнай агітацыі<ref>[https://www.svaboda.org/a/30615745.html svaboda.org]</ref>.

З 55 пададзеных у ЦВК заяў адразу адхілілі 10, у тым ліку блогера [[Сяргей Ціханоўскі (блогер)|Сяргея Ціханоўскага]] і 8 «кандыдатаў пратэсту». Святлана Ціханоўская, жонка Сяргея Ціханоўскага, падала дакументы, калі ЦВК вырашыла, што блогер няправільна аформіў заяву (там не было яго подпісу, сам ён адбываў у гэты час 15 сутак арышту)<ref>[https://www.svaboda.org/a/30613624.html svaboda.org]</ref>.

Ініцыятыўная група лідара [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Народная Грамада)|Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі Народная Грамада]] Міколы Статкевіча, які меў непагашаную судзімасць, не была зарэгістравана. Адмовілі таксама яго жонцы і іншым паплечнікам. Наконт «кандыдатаў пратэсту» старшыня ЦВК [[Лідзія Ярмошына]] адзначыла, што, магчыма, члены іх ініцыятыўных груп давалі згоду камусьці з трох дзясяткаў патэнцыйных кандыдатаў, але прэтэндэнты абменьваліся звесткамі людзей без іх згоды і не інфармавалі іх пра ўключэнне ў свае ініцыятыўныя групы.

Як заўважыў палітычны аглядальнік [[Валерый Карбалевіч]], ЦВК на пачатковым этапе адсекла радыкальную частку апанентаў рэжыму<ref>[https://www.svaboda.org/a/30624262.html svaboda.org]</ref>.

Для ўдзелу ў прэзідэнцкіх выбарах у выніку было зарэгістравана 15 ініцыятыўных груп. Звесткі аб асобах, чые ініцыятыўныя групы былі зарэгістраваныя.
* [[Віктар Дзмітрыевіч Бабарыка|Віктар Бабарыка]] — часова не працуючы, былы старшыня праўлення «[[Белгазпрамбанк]]а».
* [[Алег Гайдукевіч]] — старшыня [[Ліберальна-дэмакратычная партыя (Беларусь)|Ліберальна-дэмакратычнай партыі Беларусі]], дэпутат Палаты прадстаўнікоў НС РБ.
* Юрый Ганцэвіч — фермер.
* [[Юрый Губарэвіч]] — індывідуальны прадпрымальнік, старшыня [[Рух "За Свабоду"|руху «За Свабоду»]].
* [[Андрэй Уладзіміравіч Дзмітрыеў|Андрэй Дзмітрыеў]] — сустаршыня грамадскага аб’яднання «[[Гавары праўду]]».
* [[Вольга Кавалькова]] — бухгалтар, сустаршыня [[Беларуская хрысціянская дэмакратыя (2005)|Беларускай хрысціянскай дэмакратыі]].
* [[Мікалай Георгіевіч Казлоў|Мікалай Казлоў]] — в.а. старшыні [[Аб’яднаная грамадзянская партыя|Аб’яднанай грамадзянскай партыі]].
* [[Ганна Канапацкая]] — індывідуальны прадпрымальнік, былы дэпутат Палаты прадстаўнікоў НС РБ.
* Наталля Кісель — індывідуальны прадпрымальнік.
* [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандр Лукашэнка]] — дзеючы Прэзідэнт Беларусі.
* Уладзімір Няпомняшчых — пенсіянер, член [[Аб’яднаная грамадзянская партыя|Аб’яднанай грамадзянскай партыі]], «кандыдат пратэсту»<ref>[https://www.svaboda.org/a/30623840.html svaboda.org]</ref>.
* [[Алесь Таболіч]] — вакаліст гурта [[Znich]].
* [[Валерый Цапкала]] — індывідуальны прадпрымальнік, былы пасол Беларусі ў [[ЗША]], былы кіраўнік [[Беларускі парк высокіх тэхналогій|Парка высокіх тэхналогій]].
* [[Святлана Ціханоўская]] — часова не працуючая.
* [[Сяргей Уладзіміравіч Чэрачэнь|Сяргей Чэрачэнь]] — дырэктар ТАА, старшыня партыі [[Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада]].

=== Збор подпісаў ===
26 мая [[Алег Гайдукевіч]] заявіў, што здымаецца з выбараў на карысць [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]]. 15 чэрвеня з выбараў знялася Наталля Кісель<ref>[https://news.tut.by/elections/688803.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200813225346/https://news.tut.by/elections/688803.html |date=13 жніўня 2020 }}</ref>.

18 чэрвеня супрацоўнікамі ДФР КДК Рэспублікі Беларусь быў затрыманы [[Віктар Бабарыка]], а таксама ягоны сын, кіраўнік ініцыятыўнай групы Эдуард Бабарыка. У гэтай сувязі стала немагчыма падаць подпісы з тых раёнаў, дзе штаб не меў каардынатараў, у раённыя выбарчыя камісіі<ref>[https://www.svaboda.org/a/30679974.html svaboda.org]</ref>.

19 чэрвеня [[Алесь Таболіч]] прызнаў, што не сабраў 100 тысяч подпісаў, і заявіў аб спыненні сваёй перадвыбарчай кампаніі<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253822 nashaniva.by]</ref>. Аб выхадзе з выбарчай кампаніі заявіў і [[Юрый Губарэвіч]]. Яго каманда, выкарыстоўваючы легальную магчымасць, праводзіла пікеты, каб казаць пра небяспеку выбараў на фоне распаўсюджання каранавіруса — як для здароўя грамадзян, так і для іх правоў як выбаршчыкаў<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253880 Юрась Губарэвіч таксама зняўся з выбараў]</ref>.

Сабраныя подпісы на праверку ў Цэнтрвыбаркам здалі сямёра патэнцыйных кандыдатаў у Прэзідэнты: [[Віктар Дзмітрыевіч Бабарыка|Віктар Бабарыка]], [[Андрэй Уладзіміравіч Дзмітрыеў|Андрэй Дзмітрыеў]], [[Ганна Канапацкая]], [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандр Лукашэнка]], [[Валерый Цапкала]], [[Святлана Ціханоўская]] і [[Сяргей Уладзіміравіч Чэрачэнь|Сяргей Чэрачэнь]]<ref>[https://interfax.by/news/policy/vnutrennyaya_politika/1277970/?utm_campaign=news-feed&utm_medium=rss&utm_source=rss-news interfax.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200623095240/https://interfax.by/news/policy/vnutrennyaya_politika/1277970/?utm_campaign=news-feed&utm_medium=rss&utm_source=rss-news |date=23 чэрвеня 2020 }}</ref>.

=== Фарміраванне выбарчых камісій ===
[[23 чэрвеня]] раённыя адміністрацыі пачалі разглядаць заявы на ўдзел у выбарчых камісіях. Пад маркай эпідэміі COVID-19 назіральнікаў на нарады чыноўнікаў не дапусцілі, але былі арганізаваныя трансляцыі на [[Ютуб]]е. Звыш 2000 вылучэнцаў ад ініцыятывы «{{нп3|Сумленныя людзі|Сумленныя людзі|ru|Честные люди}}» атрымалі адмовы ў рэгістрацыі<ref>[https://euroradio.fm/chuccyo-na-sumlennyh-lyudzey-yak-valancyorau-ne-puskayuc-lichyc-galasy-na-vybarah Чуццё на «Сумленных людзей»: як валанцёраў не пускаюць лічыць галасы на выбарах]</ref>, зарэгістраваны былі толькі 2 чалавекі<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254180 «У выканкаме інструктавалі, як хутчэй выдаліць назіральнікаў ад апазіцыі». У выбарчыя камісіі прайшлі двое «сумленных людзей». Як?]</ref>. Ад палітычных партый і грамадскіх аб’яднанняў больш за ўсё месцаў ва ўчастковых камісіях дасталося членам лаяльнай да ўлады [[Рэспубліканская партыя працы і справядлівасці|Рэспубліканскай партыі працы і справядлівасці]], прадстаўнікам [[Федэрацыя прафсаюзаў Беларусі|Федэрацыі прафсаюзаў]], «[[Белая Русь (грамадская арганізацыя)|Белай Русі]]», [[Беларускі саюз жанчын|Беларускага саюза жанчын]] і [[БРСМ]]<ref name="ReferenceA">[https://news.tut.by/elections/690381.html?utm_source=news.tut.by&utm_medium=news-right-block&utm_campaign=popular-news Ермошина о заседаниях по образованию участковых комиссий: В чужой монастырь со своим уставом не ходят] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200628220134/https://news.tut.by/elections/690381.html?utm_source=news.tut.by&utm_medium=news-right-block&utm_campaign=popular-news |date=28 чэрвеня 2020 }}</ref>.

Глава ЦВК [[Лідзія Ярмошына]], каментуючы прэтэнзіі да фарміравання выбарчых камісій, заявіла, што «ў чужы манастыр са сваім статутам не ходзяць»<ref name="ReferenceA"/>.

=== Рэгістрацыя кандыдатаў ===
Цэнтральная выбарчая камісія паведаміла наступныя звесткі аб тым, колькі подпісаў здалі і колькі прынялі ў ініцыятыўных груп для вылучэння кандыдатаў у прэзідэнты:
* [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандр Лукашэнка]] — 1&nbsp;958&nbsp;800 подпісаў падалі (1&nbsp;939&nbsp;572 прынялі, прызнаўшы сапраўднымі);
* [[Віктар Дзмітрыевіч Бабарыка|Віктар Бабарыка]] — 367&nbsp;179 (165&nbsp;744 прынялі);
* [[Андрэй Уладзіміравіч Дзмітрыеў|Андрэй Дзмітрыеў]] — 110&nbsp;754 (106&nbsp;841 прынялі);
* [[Ганна Канапацкая]] — 151&nbsp;631 (146&nbsp;588 прынялі);
* [[Валерый Цапкала]] — 158&nbsp;682 (75&nbsp;249 прынялі);
* [[Святлана Ціханоўская]] — 109&nbsp;479 (104&nbsp;757 прынялі);
* [[Сяргей Уладзіміравіч Чэрачэнь|Сяргей Чэрачэнь]] — 149&nbsp;750 (143&nbsp;109 прынялі).

Такім чынам, В. Цапкалу не была залічана колькасць подпісаў, неабходная для рэгістрацыі кандыдатам.

Некаторыя лічбы разыходзяцца з названымі самімі патэнцыйнымі кандыдатамі. Раней прэс-сакратар С. Чэрачня пацвердзіў, што подпісаў здалі менш, чым зарэгістравала ЦВК: каля 106 тысяч. Г. Канапацкая заяўляла пры падачы дакумэнтаў, што яе каманда сабрала «крыху больш за 110 тысяч подпісаў». А. Дзмітрыеў казаў, што яго каманда сабрала болей за 107 тысяч подпісаў, пра якія ён паведаміў журналістам<ref>[https://www.svaboda.org/a/30709260.html svaboda.org]</ref>.

Штаб В. Бабарыкі, у якога забракавалі амаль 200 тысяч подпісаў, падаў скаргу ў Цэнтральную выбарчую камісію. У адказ ЦВК патлумачыла, што Выбарчы кодэкс Рэспублікі Беларусь не прадугледжвае механізма абскарджвання пратаколаў аб устанаўленні колькасці подпісаў выбаршчыкаў у падпісных лістах і азнаямлення з матэрыяламі праверкі падпісных лістоў у тэрытарыальных камісіях<ref>[https://news.tut.by/economics/692357.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200712065839/https://news.tut.by/economics/692357.html |date=12 ліпеня 2020 }}</ref>.

[[14 ліпеня]] на пасяджэнні ЦВК было зарэгістравана пяць кандыдатаў: Андрэй Дзмітрыеў, Ганна Канапацкая, Аляксандр Лукашэнка, Святлана Ціханоўская, Сяргей Чэрачань.

ЦВК адмовіла ў рэгістрацыі Віктару Бабарыку з-за неадпаведнасці прадстаўленай дэкларацыі аб даходах і маёмасці, а таксама з-за таго, што ў яго выбарчай кампаніі ўдзельнічала замежная арганізацыя (меўся на ўвазе «[[Белгазпрамбанк]]»). Старшыня ЦВК [[Лідзія Ярмошына]] апублічыла звесткі з ліста [[Камітэт дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь|Камітэта дзяржкантролю]], якія не дазваляюць, на яе думку, зарэгістраваць Віктара Бабарыку. Пры гэтым [[прэзумпцыя невінаватасці]] былога кіраўніка «Белгазпрамбанка» была праігнараваная<ref>[https://naviny.by/article/20200714/1594736045-babariko-vybit-iz-oboymy-lukashenko-predpochel-ne-riskovat?fbclid=IwAR3iA_4kAFkK5RF1Dwyi1QUqVuSpjRtne-AsOJ-Im1VEnLlGAfJOSILp2w4 naviny.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200714174814/https://naviny.by/article/20200714/1594736045-babariko-vybit-iz-oboymy-lukashenko-predpochel-ne-riskovat?fbclid=IwAR3iA_4kAFkK5RF1Dwyi1QUqVuSpjRtne-AsOJ-Im1VEnLlGAfJOSILp2w4 |date=14 ліпеня 2020 }}</ref>.

Не зарэгістравала ЦВК і Валерыя Цапкалу, паколькі яму не былі залічаныя патрэбныя для вылучэння больш за 100 тыс. подпісаў выбаршчыкаў. Іншай прычынай было названа тое, што ў дэкларацыі аб даходах і маёмасці яго жонкі былі недакладныя звесткі, якія маюць істотнае значэнне<ref>{{cite web|date = 2020-07-14|url = https://blr.belta.by/politics/view/tsvk-zaregistravala-pjats-kandydatau-u-prezidenty-belarusi-89450-2020/|title = ЦВК зарэгістравала пяць кандыдатаў у Прэзідэнты Беларусі|publisher = [[БелТА]]|access-date = 2020-07-14}}</ref>.

[[Еўрапейскі Саюз]] асудзіў рашэнне Цэнтральнай выбарчай камісіі Беларусі адмовіць у рэгістрацыі альтэрнатыўным кандыдатам, пра што было сказана ў заяве кіраўніка дыпламатычнага ведамства ЕС Жазэпа Барэля<ref>[https://eeas.europa.eu/delegations/belarus/82847/belarus-statement-high-representativevice-president-josep-borrell-non-registration_en eeas.europa.eu]</ref><ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=255255 nashaniva.by]</ref>.

=== Перадвыбарная агітацыя ===
[[Файл:Мар'іна Горка, 28 ліпеня 2020 года. Перадвыбарная агітацыя 3.jpg|thumb|250px|Перадвыбарная агітацыя, [[Мар’іна Горка]], 28 ліпеня]]
[[Файл:Rally in support of Tsikhanouskaya in Minsk (30 July 2020) - 41.jpg|thumb|250px|Мітынг у падтрымку Святланы Ціханоўскай у Мінску 30 ліпеня]]
16 ліпеня была дасягнутая дамоўленасць пра аб’яднанне штабаў кандыдатаў [[Віктар Бабарыка|Віктара Бабарыкі]], [[Валерый Цапкала|Валерыя Цапкалы]] і [[Святлана Ціханоўская|Святланы Ціханоўскай]]. У наступныя некалькі тыдняў тысячы людзей збіраліся на перадвыбарчыя мітынгі Святланы Ціханоўскай у [[Мінск]]у, [[Барысаў|Барысаве]], [[Бабруйск]]у, [[Магілёў|Магілёве]], [[Гомель|Гомелі]], [[Баранавічы|Баранавічах]], [[Гродна|Гродне]], [[Брэст|Брэсце]] і іншых гарадах. У шэрагу гарадоў ([[Пінск]], [[Стоўбцы]], [[Слуцк]], [[Салігорск]] і інш.) улады арганізаваць сустрэчы з выбарцамі Ціханоўскай не дазволілі.

Мітынг-канцэрт Ціханоўскай у мінскім [[Парк Дружбы народаў (Мінск)|парку Дружбы Народаў]], запланаваны на 6 жніўня, улады сарвалі. Тысячы людзей адгукнуліся на словы кандыдаткі ў прэзідэнты, што яна прыйдзе ў [[Кіеўскі сквер]] увечары. Там дыджэі афіцыйнага мерапрыемства, работнікі [[Мінскі дзяржаўны палац дзяцей і моладзі|Палаца дзяцей і моладзі]] Кірыл Галанаў і Улад Сакалоўскі, пад авацыі грамады нечакана ўключылі песню [[Віктар Цой|Віктара Цоя]] «[[Хочу перемен!|Перамен!]]». Кіраўнік [[Цэнтральны раён (Мінск)|Цэнтральнага раёна]] сталіцы [[Дзмітрый Пятруша]] ўласнаручна спыніў трансляцыю песні<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256692 nn.by]</ref>. У той жа вечар Кірыл Галанаў і Улад Сакалоўскі былі затрыманы міліцыяй, а 7 жніўня асуджаны да 10 сутак арышту.

Марыю Калеснікаву і іншых кіраўнікоў штаба Ціханоўскай увечары 6 жніўня не прапусцілі праз КПП, арганізаваны каля кінатэатра «Кіеў»<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256666 nn.by]</ref>. У сувязі з гэтым Святлана Ціханоўская, якая прыехала на суседні [[Бульвар Шаўчэнкі (Мінск)|бульвар Шаўчэнкі]], не пайшла ў неачэпленую частку Кіеўскага сквера на сустрэчу са сваімі прыхільнікамі, асцерагаючыся правакацый. Палітолаг [[Уладзімір Рубінчык|Вольф Рубінчык]] мяркуе, што ў той вечар яна магла «перайсці Рубікон», зацвярдзіўшы сваю суб’ектнасць як палітычнага лідара<ref>https://belisrael.info/?p=26694</ref>.

6 жніўня ў [[Салігорск]]у прайшоў матч [[Вышэйшая ліга чэмпіянату Беларусі па футболе 2020|чэмпіянату Беларусі па футболе]] «[[ФК Шахцёр Салігорск|Шахцёр]]» — [[ФК Дынама-Брэст|«Дынама» (Брэст)]]. Падчас гульні з трыбун заўзятары крычалі «Жыве Беларусь!»<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256713 nn.by]</ref>. На наступны дзень стала вядома аб пераносе матчаў [[ФК Дынама (Мінск)|«Дынама» (Мінск)]] — «[[ФК Смалявічы|Смалявічы]]» (7 жніўня) і «[[ФК Мінск|Мінск]]» — «[[ФК Славія Мазыр|Славія]]» (8 жніўня) рашэннем [[Беларуская федэрацыя футбола|Беларускай федэрацыі футбола]] з-за «форс-мажорных абставін»<ref>{{Cite web |title=pressball.by |url=https://www.pressball.by/news/football/364083 |access-date=10 лютага 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210722213654/https://www.pressball.by/news/football/364083 |archive-date=22 ліпеня 2021 |url-status=dead }}</ref>. Адбываліся пераносы і іншых матчаў у розных футбольных лігах.

[[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|Аляксандр Лукашэнка]] ў перадвыбарчы перыяд наведваў часці сілавых ведамстваў: 8-ю дэсантна-штурмавую і 103-ю паветрана-дэсантную брыгады, 5-ю асобную брыгаду спецыяльнага прызначэння, вайсковую часць 3214 унутраных войск МУС<ref>[https://naviny.by/new/20200728/1595927116-lukashenko-prodolzhaet-poseshchat-silovikov-segodnya-otpravilsya-k-specnazu naviny.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200728105953/https://naviny.by/new/20200728/1595927116-lukashenko-prodolzhaet-poseshchat-silovikov-segodnya-otpravilsya-k-specnazu |date=28 ліпеня 2020 }}</ref>.

6 жніўня, напярэдадні выбараў, улады заявілі, што ў многіх буйных гарадах краіны 8 жніўня пройдуць канцэрты, у тым ліку з удзелам замежных выканаўцаў (у асноўным, расійскіх і ўкраінскіх). Пасля гэтага жыхары Беларусі пачалі пісаць зоркам у сацыяльных сетках і прасіць іх не прыязджаць. Многія артысты адмовіліся ад выступленняў, масавыя бясплатныя канцэрты 8 жніўня ў Мінску і буйных гарадах адмянілі ці перанеслі<ref>[https://afisha.tut.by/news/anews/695810.html afisha.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200812141619/https://afisha.tut.by/news/anews/695810.html |date=12 жніўня 2020 }}</ref>.

[[Беларускі Хельсінкскі камітэт]] і [[Праваабарончы цэнтр «Вясна»]] ў рамках кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» зрабілі свае высновы<ref>[https://elections2020.spring96.org/be/news/98864 elections2020.spring96.org]</ref>. Адзначана, што агітацыйная кампанія істотна адрознівалася ад папярэдніх выбараў актыўнасцю пратэстнага электарату. Пры тым магчымасці атрымліваць інфармацыю аб кандыдатах у Прэзідэнты былі сур’ёзна абмежаваныя мясцовымі выканкамамі, якія рэзка скарацілі колькасць месцаў для перадвыбарчай агітацыі. У многіх выпадках гэтыя месцы былі непрыдатныя для мэт агітацыі. Праявы актыўнасці ўдзельнікаў кампаніі і саміх выбаршчыкаў па-за вылучанымі месцамі кваліфікаваліся як парушэнні заканадаўства, а грамадзяне прыцягваліся да адказнасці ў выглядзе штрафаў і арыштаў. Дзеючы Прэзідэнт скарыстаў адміністрацыйны і прапагандысцкі рэсурс вертыкалі ўлады, праўладных грамадскіх арганізацый і СМІ. Сустрэчы яго давераных асоб і прадстаўнікоў улады з працоўнымі калектывамі ішлі ў працоўны час, на працоўных месцах. Прынятыя па ініцыятыве дзеючага кіраўніка дзяржавы і кандыдата ў Прэзідэнты А. Лукашэнкі меры заахвочвання ў выглядзе павышэння пенсій, пераносу на ранейшы тэрмін іх выплаты сталі фактычна подкупам выбаршчыкаў і праявай выкарыстання адміністрацыйнага рэсурса.

Найбольш актыўнай і заўважнай у грамадстве была кампанія [[Святлана Ціханоўская|Святланы Ціханоўскай]]. Штабы альтэрнатыўных кандыдатаў у Прэзідэнты актыўна выкарыстоўвалі [[інтэрнэт]] і [[сацыяльныя сеткі]] для агітацыі, а таксама відэасэрвіс [[YouTube]]. Дзяржаўныя СМІ агітацыю на карысць дзеючага Прэзідэнта спалучалі з шырокай кампаніяй дыскрэдытацыі найбольш актыўных кандыдатаў. У эфіры праграм беларускага тэлебачання выкарыстоўваліся факты крымінальнага пераследу ўдзельнікаў выбарчай камапаніі і матэрыялы крымінальных спраў, што парушае прэзумпцыю невінаватасці. Для прасоўванная негатыўнага вобразу альтэрнатыўных кандыдатаў і іх праграм, а таксама для іх дыскрэдытацыі ўпершыню актыўна выкарыстоўваліся Telegram-каналы.

== Сацыялагічныя даследаванні ==
Незалежныя сацыялагічныя даследаванні, якія дазволілі б аб’ектыўна ацаніць рэйтынг патэнцыйных кандыдатаў, у Рэспубліцы Беларусь не праводзяцца<ref name=":12">{{Cite news|title=Канкурэнт Аляксандра Лукашэнка на выбарах — жонка арыштаванага блогера. Яе кампанія праходзіць пад лозунгам «Стоп таракан», прычым з поспехам|author=Андрэй Шынгароў|url=https://meduza.io/feature/2020/06/02/konkurent-prezidenta-belorussii-na-vyborah-zhena-arestovannogo-blogera-ee-kampaniya-prohodit-pod-lozungom-stop-tarakan-prichem-s-uspehom|website=Meduza|date=2020-06-02}}</ref> пасля разгрому НІСЭПД у 2016 годзе.

'''Інтэрнэт-апытанні'''

<span style="background:#c3f6c3">'''Зялёным'''</span>''' і тлустым''' — кандыдат, які заняў першае месца;

<span style="background:#fdfd95">'''''Жоўтым'''''</span>''''' і тлустым курсівам''''' — кандыдат, які заняў другое месца;

<span style="background:#FEDBCA">Чырвоным</span> — вынік дзеючага прэзідэнта [[Аляксандр Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]].

{| class="wikitable"
!Апытанне
![https://www.tut.by/poll/4312 TUT.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200602145020/https://www.tut.by/poll/4312 |date=2 чэрвеня 2020 }}
![https://nashaniva.by/?c=poll&i=958&lang=ru Наша Ніва]
![https://telegraf.by/politika/opros-molodezhi-v-minske-pokazal-rejting-babariko-na-urovne-4-lukashenko-61-mozhno-li-emu-verit/?yrwinfo=1590521439596486-1531570905973441281400126-production-app-host-vla-web-yp-107 Telegraf.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200609055526/https://telegraf.by/politika/opros-molodezhi-v-minske-pokazal-rejting-babariko-na-urovne-4-lukashenko-61-mozhno-li-emu-verit/?yrwinfo=1590521439596486-1531570905973441281400126-production-app-host-vla-web-yp-107 |date=9 чэрвеня 2020 }}
![https://people.onliner.by/2020/05/26/vtoroj-tur-onlajn-battla-kandidatov-ostalos-vsego-devyat-pobeditel-budet-odin#_poll_39333549 Onliner.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200530124028/https://people.onliner.by/2020/05/26/vtoroj-tur-onlajn-battla-kandidatov-ostalos-vsego-devyat-pobeditel-budet-odin#_poll_39333549 |date=30 мая 2020 }}
![https://www.svaboda.org/a/30635061.html Svaboda.org]
|-
!<small>Дата правядзення</small>
!<small>20.05.2020</small>
!<small>20.05.2020</small>
!<small>22.05.2020</small>
!<small>26.05.2020</small>
!<small>26.05.2020</small>
|-
!<small>{{Comment|Прынялі ўдзел|Колькасць карыстальнікаў, якія прынялі ўдзел у апытанні на дадзеным рэсурсе}}</small>
!<small>70 029</small>
!<small>16 526</small>
!<small>35 775</small>
!<small>32 128</small>
!<small>9 705</small>
|-
|Бабарыка
| bgcolor="#c3f6c3" |'''54,91 %'''
| bgcolor="#c3f6c3" |'''49,7 %'''
| bgcolor="#c3f6c3" |'''52,43 %'''
| bgcolor="#c3f6c3" |'''56 %'''
| bgcolor="#fdfd95" |'''''32 %'''''
|-
|Ганцэвіч
|0,34 %
|—
|0,62 %
|—
|0 %
|-
|Дзмітрыеў
|0,58 %
|0,32 %
|0,33 %
|0,29 %
|0 %
|-
|Канапацкая
|4,14 %
|2,5 %
|1,7 %
|1,4 %
|1 %
|-
|Лукашэнка
| bgcolor="#FEDBCA" |6,24 %
| bgcolor="#FEDBCA" |2,96 %
| bgcolor="#FEDBCA" |3,90 %
| bgcolor="#FEDBCA" |3 %
| bgcolor="#FEDBCA" |1 %
|-
|{{Comment|Ціханоўская|ці Ціханоўскі}}
|12,71 %
| bgcolor="#fdfd95" |'''''18,39 %'''''
| bgcolor="#fdfd95" |'''''17,37 %'''''
|12 %
| bgcolor="#c3f6c3" |'''51 %'''
|-
|Цапкала
| bgcolor="#fdfd95" |'''''15,22 %'''''
|7,5 %
|9,8 %
| bgcolor="#fdfd95" |'''''17 %'''''
|7 %
|-
|Чэрачэнь
|0,72 %
|0,28 %
|0,16 %
|—
|0 %
|-
| colspan="6" |<center>Тых, хто заявіў пра намер не ўдзельнічаць у выбарах<ref name=":142">{{Cite web|url=https://naviny.by/new/20200526/1590494866-oleg-gaydukevich-snimaetsya-s-vyborov|title=Алег Гайдукевіч здымаецца з выбараў|website=Naviny.by|access-date=15 чэрвеня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615222611/https://naviny.by/new/20200526/1590494866-oleg-gaydukevich-snimaetsya-s-vyborov|archive-date=15 чэрвеня 2020|url-status=dead}}</ref><ref name=":182">{{Cite web|url=https://news.tut.by/elections/686318.html|title=Ад 10 тысяч да 200 тысяч. Колькі подпісаў за тыдзень сабралі за будучых кандыдатаў у прэзідэнты|website=TUT.BY|access-date=15 чэрвеня 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726105414/https://news.tut.by/elections/686318.html|archive-date=26 ліпеня 2020|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|lang=be|url=https://m.nashaniva.by/articles/253569/|title=Наталля Кісель, якая нібыта сабрала 108 тысяч подпісаў, знялася з выбараў. І зірніце, каму яна «перадае» подпісы|website=[[Наша Ніва (1991)|Наша Ніва]]|date=2020-06-15}}</ref></center>
|-
|Гайдукевіч
|1,28 %
|0,65 %
|3,93 %
|0,4 %
|—
|-
|Губарэвіч
|0,45 %
|—
|0,23 %
|—
|0 %
|-
|Кісель
|0,63 %
|—
|0,22 %
|—
|0 %
|-
|Кавалькова
|0,37 %
|—
|0,21 %
|—
|0 %
|-
|Казлоў
|0,64 %
|—
|0,61 %
|0,32 %
|1 %
|-
|Няпомняшчых
|0,4 %
|—
|0,4 %
|—
|0 %
|-
|Таболіч
|1,37 %
|2,3 %
|0,25 %
|0,9 %
|2 %
|-
| bgcolor="#CeCeCe" |{{Comment|Супраць усіх|ці іншы варыянт адказу}}
| bgcolor="#CeCeCe" |—
| bgcolor="#CeCeCe" |15,37 %
| bgcolor="#CeCeCe" |7,8 %
| bgcolor="#CeCeCe" |7,7 %
| bgcolor="#CeCeCe" |4 %
|}

Як заўважыў журналіст [[Юрый Дракахруст]], аўдыторыя СМІ, якія праводзяць інтэрнэт-апытанні, — гэта не ўсё грамадства. Да таго ж у інтэрнэт-апытаннях удзельнічаюць тыя, хто хоча ў іх удзельнічаць. А гэта часцей людзі, якія хочуць зменаў, людзі з актыўнай грамадзянскай пазіцыяй<ref>[https://www.svaboda.org/z/685 svaboda.org]</ref>.

Маштабнае падзенне рэйтынгу дзеючага прэзідэнта Аляксандра Лукашэнка шырока абмяркоўвалася, а палітык атрымаў мянушку «Саша тры працэнты»<ref>[https://novayagazeta.ru/articles/2020/06/01/85640-sasha-tri-protsenta Саша тры працэнта]</ref><ref>[https://www.the-village.me/village/city/react/282429-sasha-3-procenta «Усе стаміліся, Саш, нават ты»: Як сацыяльныя сеткі смяюцца з вельмі нізкага рэйтынга Лукашэнкі]</ref><ref>[https://glavred.info/world/trehprocentnyy-tarakan-kak-v-belarusi-zreet-maydan-i-konec-epohi-lukashenko-novosti-mira-10177403.html «Трохпрацэнтны таракан»: як у Беларусі спее Майдан і канец эпохі Лукашэнкі]</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/russian/news-53030981 |title=Крымінал і ніякай палітыкі? // "Зразумеў, што да яго прыйдуць і надзенуць наручнікі". Беларускі банк Газпрама патрапіў пад перадвыбарны гнеў Лукашэнкі |author=Мельнічук Т. |date=2020-06-12 |publisher=[[Бі-бі-сі|BBC]] |access-date=2020-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200613082448/https://www.bbc.com/russian/news-53030981 |archive-date=13 чэрвеня 2020 |url-status=live }}</ref>. Палітычны аглядальнік [[Арцём Шрайбман]] адзначыў, што палітычны мем пра «3 %» стаў, магчыма, адным з самых паспяховых у сучаснай гісторыі краіны<ref name="ReferenceB">[https://news.tut.by/economics/689724.html?fbclid=IwAR3cBO7gunINiCSc0Xo0NmhUpP3B2hPPs8t0-7A0zI4XtaAxxsBwE63Vxn8 news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201204111850/https://news.tut.by/economics/689724.html?fbclid=IwAR3cBO7gunINiCSc0Xo0NmhUpP3B2hPPs8t0-7A0zI4XtaAxxsBwE63Vxn8 |date=4 снежня 2020 }}</ref>

Прэс-сакратар [[Беларуская асацыяцыя журналістаў|Беларускай асацыяцыі журналістаў]] Барыс Гарэцкі паведаміў, што ў канцы мая прадстаўнікоў шэрагу недзяржаўных СМІ выклікалі ў [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі]] і настойліва рэкамендавалі ім больш не публікаваць падобныя апытанні<ref name=":12" />.

Паводле звестак Інстытута сацыялогіі Акадэміі навук, у красавіку ў Мінску прэзідэнту давяралі 22 %, агульнанацыянальны электаральны рэйтынг ацэньваўся на ўзроўні каля 30 %. Але гэта было да посткавіднага запаволення эканомікі, параду падчас пандэміі і з’яўлення папулярных альтэрнатыўных кандыдатаў. Мяркуецца, што з таго часу лічбы відавочна не выраслі<ref name="ReferenceB"/>.

=== Экзіт-полы ===

На правядзенне экзіт-полаў у Беларусі патрабуецца спецыяльны дазвол<ref name="БПЭ">[https://www.svaboda.org/a/30759156.html Беларусы правядуць экзіт-полы на большасьці ўчасткаў у замежжы. Як гэта будзе адбывацца]</ref>. Дазвол на правядзенне нацыянальнага экзіт-полу атрымала моладзевая лабараторыя сацыялагічных даследаванняў пры рэспубліканскім Саюзе грамадскіх аб’яднанняў «Беларускі камітэт моладзевых арганізацый», а яго ініцыятарам выступіла прадстаўніцтва тэлерадыёкампаніі «Мір» у Беларусі<ref>[https://m.nn.by/articles/256083/ Зяць экс-кіраўніка «Белай Русі» анансаваў «экзіт-пол» на выбарах 9 жніўня]</ref>.

Пры гэтым у большасці еўрапейскіх і іншых дэмакратычных краінах на экзіт-полы не трэба ніякіх дазволаў — іх можа праводзіць любая арганізацыя ці група людзей. Прэзідэнцкія выбары на ўчастках у пасольствах або консульствах Беларусі за мяжой будуць праходзіць у 34 краінах<ref name="БПЭ"/>. Беларусы замежжа прынамсі ў 19 краінах стварылі ініцыятывы па правядзенні апытанняў каля выбарчых участкаў. Каб застацца ў прававым полі і не парушыць заканадаўства Беларусі і краіны, дзе праводзіцца пэўнае апытанне, мяркуецца ладзіць экзіт-полы не на тэрыторыі пасольстваў ці консульстваў, а на невялікай адлегласці ад іх. Галоўнай мэтай экзіт-полаў арганізатары абвяшчаюць збор статыстыкі аб выніках галасавання і яе адкрытае распаўсюджанне ўсім зацікаўленым<ref name="БПЭ"/>.

Спіс краін, дзе планавалася праводзіць незалежныя экзіт-полы<ref name="БПЭ"/>: [[Бельгія]], [[Вялікабрытанія]], [[Іспанія]], [[Грузія]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША,]] [[Італія]], [[Канада]], [[Літва]], [[Нідэрланды]], [[Германія]], [[Польшча]], [[Расія]], [[Украіна]], [[Фінляндыя]], [[Францыя]], [[Чэхія]], [[Швейцарыя]], [[Швецыя]], [[Эстонія]], [[Венгрыя]].

== Рэпрэсіі ў перадвыбарчы перыяд ==
Як адзначылі беларускія праваабаронцы, хваля рэпрэсій распачаліся ў краіне з моманту абвяшчэння парламентам прэзідэнцкай выбарчай кампаніі. Да заканчэння збору подпісаў за прэтэндэнтаў сотні грамадзян падвергліся розным відам рэпрэсій і пераследу: звальненням з працы, адміністрацыйным арыштам і штрафам. Асабліва жорсткім рэпрэсіям былі падвергнутыя члены ініцыятыўных груп па вылучэнні ў якасці кандыдатаў у прэзідэнты [[Святлана Ціханоўская|Святланы Ціханоўскай]] і [[Віктар Бабарыка|Віктара Бабарыкі]]<ref>[http://spring96.org/be/news/97703 spring96.org]</ref>.

29 мая 2020 года падчас правядзення пікету па зборы подпісаў грамадзян у падтрымку вылучэння ў якасці кандыдата ў Прэзідэнты Рэспублікі Беларусь Святланы Ціханоўскай, які адбываўся ў г. [[Гродна]], супрацоўнікамі міліцыі быў затрыманы кіраўнік ініцыятыўнай групы, блогер YouTube канала «Страна для жизни» [[Сяргей Ціханоўскі (блогер)|Сяргей Ціханоўскі]] і яшчэ як мінімум 15 грамадзян, якія прымалі ўдзел у дадзеным пікеце. Паводле інфармацыі журналістаў, прысутных там, пікет адбываўся мірна, без парушэнняў грамадскага парадку. Затрыманне адбылося пасля яўна незаконнага ўмяшальніцтва супрацоўнікаў міліцыі ў камунікацыю грамадзян з кіраўніком ініцыятыўнай групы С. Ціханоўскім. 30 мая стала вядома аб узбуджэнні крымінальнай справы па факце гвалту ў дачыненні да супрацоўнікаў органаў унутраных спраў, удзел якім нібыта прымаў С. Ціханоўскі і іншыя затрыманыя. Ціханоўскі і яшчэ сямёра затрыманых былі змешчаны ў ІЧУ г. Мінска.

Падзеі, якія папярэднічалі затрыманню — заявы дзеючага кіраўніка дзяржавы [[Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка|А. Лукашэнкі]] на адрас С. Ціханоўскага, спроба перашкодзіць і стварыць канфліктную сітуацыю на пікеце з боку некалькіх жанчын, умяшальніцтва і затрыманне С. Ціханоўскага супрацоўнікамі міліцыі, дэманстратыўнае падзенне на зямлю міліцыянера і наступная рэакцыя на інцыдэнт дзяржаўных СМІ, дазволілі праваабаронцам зрабіць выснову аб тым, што ў дачыненні да С. Ціханоўскага магла быць здзейснена правакацыя і прызнаць яго палітычным зняволеным<ref>[http://spring96.org/be/news/97267 spring96.org]</ref>.

31 мая па ўсёй Беларусі адбываліся новыя затрыманні актывістаў і блогераў<ref>[https://www.svaboda.org/a/30644365.html svaboda.org]</ref>, у іх ліку былі зборшчыкі подпісаў, а таксама палітык [[Мікалай Статкевіч]]<ref>[https://ria.ru/20200531/1572258777.html ria.ru]</ref>.

6 чэрвеня эксперты [[ААН]] выказалі занепакоенасць арыштамі прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці ў Беларусі падчас прэзідэнцкай кампаніі і заклікалі ўлады спыніць пераслед. Было сказана, што ў маі не менш за 195 чалавек — праваабаронцы, журналісты, блогеры, медыкі і іншыя прадстаўнікі грамадзянскай супольнасці — былі арыштаваныя за тое, што выказалі сваю думку, за ўдзел у мірных акцыях пратэсту і пікетах для збору подпісаў і вылучэння кандыдатаў на прэзідэнцкія выбары. Спецдакладчык ААН у правах чалавека ў Беларусі [[Анаіс Марын]] выказала заклапочанасць тым, што гэтыя арышты негатыўна паўплываюць на грамадзянскую супольнасць, незалежныя медыя і выказванне сваёй думкі<ref>[https://interfax.by/news/policy/raznoe/1277213/ interfax.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200606134249/https://interfax.by/news/policy/raznoe/1277213/ |date=6 чэрвеня 2020 }}</ref><ref>[https://www.svaboda.org/a/30656079.html svaboda.org]</ref>.

[[10 чэрвеня]] на нарадзе [[Аляксандр Лукашэнка]] даручыў праверыць прыватныя кампаніі, якія ў апошнія тры месяцы звольнілі працаўнікоў, у тым ліку тых, ''«хто не аддаў подпіс за альтэрнатыўных так званых кандыдатаў»''. Ён таксама даручыў выпрацаваць схему з генеральным пракурорам, падключыць Камітэт дзяржаўнага кантролю, следчыя органы і ''«прашарсціць гэтых пузатых буржуяў<ref>Магчымы намёк на [[Віктар Бабарыка|Віктара Бабарыку]], які мае лішак вагі</ref>, каб яны неслі адказнасць за людзей»''<ref>[https://naviny.by/new/20200610/1591796986-lukashenko-prigrozil-prosherstit-puzatyh-burzhuev Лукашенко пригрозил «прошерстить пузатых буржуев»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200611110523/https://naviny.by/new/20200610/1591796986-lukashenko-prigrozil-prosherstit-puzatyh-burzhuev |date=11 чэрвеня 2020 }}</ref>.

[[11 чэрвеня]] прэс-служба [[Камітэт дзяржаўнага кантролю Рэспублікі Беларусь|Камітэта дзяржкантролю]] паведаміла, што заведзена крымінальная справа па ч. 2 арт. 243 «Ухіленне ад выплаты сум падаткаў і збораў у асабліва буйным памеры», ч. 2 арт. 235 «Легалізацыя сродкаў, атрыманых злачынным шляхам, у асабліва буйным памеры»<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253376 КДК: Заведзеныя крымінальныя справы за ўхіленне ад падаткаў і легалізацыю злачынных грошай]</ref>. У той жа дзень адбыліся ператрусы ў офісе «[[Белгазпрамбанк]]а», які раней узначальваў Віктар Бабарыка, а таксама ў прыватных кампаніях «Кентаўр», «Кампары», «ПрыватЛізінг», якія з’яўляліся кліентамі банка<ref>[https://www.svaboda.org/a/30665091.html «Кентаўр», «Кампары», «ПрыватЛізінг». У Менску прайшлі ператрусы ў прыватных кампаніях]</ref>. На экстранай прэс-канферэнцыі ў Мінску Віктар Бабарыка заявіў, што гэтыя дзеянні носяць заказны характар<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253391 Бабарыка: Дзеянні сённяшняга дня носяць замоўны палітычны характар]</ref>.

Як заявілі ААТ «Газпрамбанк» і ААТ «[[Газпрам]]» (акцыянеры «Белгазпрамбанка»), 11 чэрвеня 2020 года з парушэннем заканадаўства Рэспублікі Беларусь праўленнем [[Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь]] былі ажыццёўлены незаконныя дзеянні па прызначэнні в.а. старшыні праўлення і в.а. намесніка старшыні праўлення ААТ «Белгазпрамбанк». Гэтыя прызначэнні суправаджаліся затрыманнем паўнамоцных членаў праўлення «Белгазпрамбанка» праваахоўнымі органамі Рэспублікі Беларусь<ref>[https://ria.ru/20200612/1572867355.html ria.ru]</ref>.

[[12 чэрвеня]] стала вядома, што ў Магілёве быў затрыманы каардынатар ініцыятыўнай групы Віктара Бабарыкі па Магілёўскай вобласці [[Уладзімір Дудараў]] і член ініцыятыўнай групы — кіраўнік Магілёўскага філіяла Белгазпрамбанка [[Сяргей Кармызаў]]. Увечар таго ж дня новыпразначаны глава [[КДК Беларусі|КДК]] [[Іван Церцель]] паведаміў пра затрыманне 15 чалавек: топ-менеджараў Белгазпрамбанка з ліку кіраўнікоў першага звяна, а таксама былых супрацоўнікаў банка, якія цяпер працуюць у розных камерцыйных структурах. Узбуджаны крымінальных па артыкулах 235 (Легалізацыя сродкаў, здабытых злачынным шляхам у асабліва буйным памеры) і ст. 243 (Ухіленне ад выплаты падаткаў у асабліва буйным памеры) [[КК Беларусі]]. Акрамя таго, у час [[следства|следчых мерапрыемстваў]] забрана звыш 4 мільёнаў [[Долар ЗША|долараў]], а таксама [[каштоўныя паперы]] на суму звыш 500 тысяч долараў<ref name="tut-688882">[https://news.tut.by/elections/688882.html Подруга семьи Бабарико и член его инициативной группы — в СИЗО КГБ, у нее дома описывают имущество] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200617233416/https://news.tut.by/elections/688882.html |date=17 чэрвеня 2020 }}</ref>. На затрыманага Кармызава была ўзбуджана крымінальная справа, яго вінавацяць у крадзяжы ў асабліва буйным памеры<ref name="tut-688882"/>.

[[Файл:Павел Дарохін. Ева.jpg|thumb|Павел Дарохін. «[[Ева (карціна)|Ева]]», якую пад рукі вядуць [[АМАП]]аўцы]]
Як паведаміў старшыня [[Белтэлерадыёкампанія|Белтэлерадыёкампаніі]] [[Іван Эйсмант]] [[14 чэрвеня]], паўтары сотні карцін працы [[Шагал]]а, [[Хаім Суцін|Суціна]], [[Леў Бакст|Бакста]], [[Файбіш-Шрага Царфін|Царфіна]], [[Восіп Любіч|Любіча]] і іншых агульным коштам каля 20 млн долараў з [[Карпаратыўная калекцыя Белгазпрамбанка|калекцыі Белгазпрамбанка]] «далучаны да справы». Карціны па-ранейшаму знаходзяцца ў галерэі «Арт-Беларусь» у [[Палац мастацтва (Мінск)|Палацы мастацтва]], аднак гледачы іх цяпер не ўбачаць<ref name="tut-688882"/>. Карціна «[[Ева (карціна)|Ева]]», якая была напісаная [[Хаім Суцін|Хаімам Суціным]] у 1928 годзе і належала да калекцыі банка, стала асновай для [[палітычная карыкатура|палітычных карыкатур]]<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253651 Ева за кратамі, Ева з амапаўцамі… — рэакцыя інтэрнэту на арышт карціны Суціна ФОТЫ]</ref>.

[[15 чэрвеня]] [[Нацбанк Беларусі]] ўвёў у Белгазпрамбанк часовую адміністрацыю, главой якой стала [[Надзея Ермакова]]<ref name="tut-688882"/>.

Па дадзеных [[Праваабарончы цэнтр «Вясна»|Праваабарончага цэнтра «Вясна»]] па стане на 16 чэрвеня, у перыяд з 6 мая ў Беларусі па адміністрацыйных артыкулах, якія выкарыстоўваюцца ў мэтах палітычнага пераследу за выказванне меркавання, 97 чалавек былі прыцягнутыя судамі да адміністрацыйнай адказнасці ў выглядзе арышту, па такіх жа артыкулах 105 чалавек атрымалі штрафы. У дачыненні да некаторых актывістаў вынесена некалькі судовых пастаноў аб арышце за ўдзел у розных мерапрыемствах, такім чынам, яны будуць знаходзіцца пад арыштам больш за 15 сутак (так [[Павел Севярынец|Паўлу Севярынцу]] прызначылі 75 сутак, [[Мікалай Статкевіч|Мікалаю Статкевічу]] — 30 сутак). Адзначана, што ўмовы адбывання пакарання ў мінскім Цэнтры ізаляцыі правапарушальнікаў, дзе знаходзіцца большасць арыштаваных, можна кваліфікаваць як жорсткае, бесчалавечнае і прыніжаючае годнасць абыходжанне<ref>[http://spring96.org/be/news/97624 spring96.org]</ref>.

18 чэрвеня [[Віктар Бабарыка]], адзін з патэнцыйных кандыдатаў у прэзідэнты, і яго сын Эдуард, кіраўнік ініцыятыўнай групы, былі затрыманыя па крымінальнай справе. На наступны дзень [[Еўрасаюз]] заклікаў беларускія ўлады неадкладна вызваліць іх ад папярэдняга ўтрымання пад вартай і гарантаваць поўнае захаванне законнасці, у тым ліку сумленнае і празрыстае расследаванне і права на доступ да адваката. Беларускія ўлады абавязаны ўстрымлівацца ад любых абмежаванняў правоў патэнцыяльных кандыдатаў, пазбягаць затрыманняў мірных удзельнікаў акцый і неадкладна вызваліць усіх адвольна затрыманых актывістаў. Звернута ўвага на выпадкі жорсткага абыходжання з асобамі, затрыманымі за ўдзел у мірных акцыях пратэсту, у тым ліку з Паўлам Севярынцам, што выклікала вялікую трывогу ў ЕС<ref>[https://eeas.europa.eu/delegations/belarus/81198/belarus-statement-spokesperson-recent-developments_en eeas.europa.eu]</ref>.

[[19 чэрвеня]] Генпракурор Беларусі [[Аляксандр Канюк]] заявіў, што дзеянні фігурантаў «справы Белгазпрамбанка» стварылі рэальную пагрозу інтарэсам нацыянальнай бяспекі Беларусі. Узбуджана крымінальная справа па частках 2 і 3 арт. 285 (Стварэнне злачыннай арганізацыі або ўдзел у ёй) Крымінальнага кодэкса Беларусі. За гэта можа пагражаць да 15 гадоў пазбаўлення свабоды<ref>[https://news.tut.by/elections/689487.html Дело Белгазпромбанка: Конюк заявил об угрозе национальной безопасности и «утяжелил» обвинение ] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200622020025/https://news.tut.by/elections/689487.html |date=22 чэрвеня 2020 }}</ref>.

Пад ціскам праверак крама нацыянальнай атрыбутыкі {{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}}, у якой [[12 чэрвеня]] канфіскавалі 419 маек з надпісам «Псіхо3 %», [[23 чэрвеня]] абвясціла пра закрыццё. Пасля абвесткі пра закрыццё крамы, каля яе ўтварылася чарга з 50 пакупнікоў. Да крамы прыехалі тры машыны міліцыі, у тым ліку [[аўтазак]] з АМАПам, куды без разбору пачалі кідаць людзей. Было затрымана больш за 10 чалавек<ref name="nn254077">[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254077 Чарговы хапун у Мінску. Міліцыя затрымала людзей, якія стаялі ў чарзе да крамы {{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}}. МУС тлумачыць чаму]</ref><ref name="svaboda30686624">[https://www.svaboda.org/a/30686624.html Пад ціскам праверак Symbal.by абвясьціў пра закрыцьцё. Пасьля гэтага каля крамы ўтварылася чарга і адбыліся затрыманьні]</ref>.

[[25 чэрвеня]] затрыманы адміністратар буйной палітычнай інтэрнэт-суполкі «[[Беларусь галаўнога мозгу|РБ головного мозга]]» [[Ігар Лосік]], на якога завялі крымінальную справу па артыкуле 342 [[КК РБ]] «Арганізацыя масавых беспарадкаў»<ref>[https://www.svaboda.org/a/30690801.html На блогера Ігара Лосіка завялі крымінальную справу за арганізацыю масавых беспарадкаў]</ref>.

=== Пераслед публічных асоб ===
На канале [[АНТ]] без папярэджання была прыпынена штотыднёвая рубрыка з трэніроўкамі, якую вяла гімнастка [[Меліціна Дзмітрыеўна Станюта|Меліціна Станюта]]. За некалькі дзён да гэтага Станюта выказалася ў сваім інстаграме ў падтрымку крамы «{{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}}»<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254533 АНТ зняла з эфіру праграму Меліціны Станюты. Усе ўсё разумеюць]</ref>.

Вядучы [[Антон Мартыненка]] быў вымушаны сысці з канала [[СТБ]] пасля таго як у сваіх сацсетках наконт затрыманняў каля крамы {{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}}<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254396 Вядучы СТБ звольніўся з канала, раней ён асудзіў затрыманні людзей у сталіцы]</ref>.

Шоумэн [[Дзмітрый Кахно]], нязменны вядоўца праекта [[АНТ]] і «Еўраопта» «Удача ў прыдачу», быў заменены ў эфіры іншым вядоўцам і ў апошні момант адхілены ад вядзення адкрыцця фантана на Свіслачы. Раней ён апублікаваў у Інстаграме пост «Так нельга», дзе абурыўся жорсткім разгонам чаргі каля крамы {{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}}<ref>[https://www.svaboda.org/a/30716887.html «Пайшла хваля павагі, бо не пакінуў гвалту і беззаконьня без увагі». Як тэлевядоўцу Дзьмітрыя Кахно зьнялі з эфіраў]</ref>.

{{нп3|Дзяніс Ігаравіч Дудзінскі|Дзяніс Дудзінскі|ru|Дудинский, Денис Игоревич}}, вядоўца перадачы «[[Добрай раніцы Беларусь|Добрай раніцы, Беларусь]]», пасля допісу пра затрыманні каля крамы {{нп3|Symbal.by|Symbal.by|be-x-old|Symbal.by}} быў зняты з эфіру, а таксама разам з Кацярынай Раецкай адхілены ад вядзення «[[Славянскі Базар у Віцебску|Славянскага базара]]» ў [[Віцебск]]у<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254914 Дудзінскі і Раецкая не будуць весці «Славянскі базар». Вядучы стаяў у чарзе ў Symbal.by]</ref>.

[[АНТ]] без тлумачэння прычын спыніла супрацоўніцтва з [[Дзмітрый Урангель|Дзмітрыем Урангелем]] і не пусціла ў эфір чарговы выпуск праграмы «Прыгоды капітана Урангеля». Напярэдадні шоўмэн выступіў з крытыкай з нагоды сітуацыі ў краіне<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254283 АНТ спыніла супрацоўніцтва з Дзмітрыем Урангелем, які раскрытыкаваў дзеянні АМАПа каля Symbal.by]</ref>.

[[Кацярына Пытлева|Кацярыну Пытлеву]], тэлевядоўцу перадачы «Дзень у вялікім горадзе» на «[[Беларусь 1]]», знялі з эфіраў, бо ў канцы чэрвеня яна напісала абураны пост у Фэйсбуку з нагоды беззаконня, якое адбываецца ў Беларусі, і змясціла свой фотаздымак у майцы з надпісам «Поўны гамон». Рашэнне кіраўніцтва Белдзяржтэлерадыёкампаніі яна патлумачыла так: ''«Калі ты ў кадры і выказваешся — ты вораг дзяржавы»''<ref>[https://www.svaboda.org/a/30720986.html Вядоўцу Кацярыну Пытлеву адхілілі ад тэлеэфіру пасьля допісу ў ФБ пра «поўны гамон» у Беларусі]</ref>.

Спявак [[Аляксей Грос]], які апублікаваў некалькі крытычных допісаў пра сітуацыю ў краіне, пра неабходнасць сумленных і справядлівых выбараў у Беларусі, быў пазбаўлены права выступіць на Рэспубліканскім балі выпускнікоў<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254345 Пераможца «Славянскага базару»: Баста, годзе! Мне сорамна, што я быў часткай гэтага механізма]</ref>.

Гурт [[Litesound]] пазбавілі канцэртаў за крытыку ўладаў. Гурт адказаў гімнам «[[Мы героі (песня)|Мы героі]]», беларускамоўнай версіяй песні, з якой яны выступалі на Еўрабачанні<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254766 Litesound пазбавілі канцэртаў за крытыку дыктатуры. Гурт адказаў гімнам «Мы героі»]</ref>.

З [[Нацыянальны мастацкі музей Беларусі|Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі]] звольніўся адзін з найлепшых экскурсаводаў Мікіта Моніч, які 17 чэрвеня на ўласнай старонцы ў Фэйсбуку апублікаваў антылукашэнкаўскі верш<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=255072 Аднаго з найлепшых экскурсаводаў Мастацкага музея звольнілі за верш]</ref>.

Як адзначыла «[[Беларуская асацыяцыя журналістаў]]», на працягу ўсяго двух дзён — 19 і 20 чэрвеня — у Беларусі былі затрыманыя падчас выканання прафесійных абавязкаў як мінімум 14 журналістаў. Прычым большасць з затрыманых мелі пасведчанні журналістаў, як таго патрабуе заканадаўства аб СМІ, і гатовыя былі прад’явіць іх па патрабаванні, а таксама былі абазначаныя як супрацоўнікі СМІ адпаведнымі камізэлькамі і бэйджамі. Некаторыя з затрыманых журналістаў былі збітыя падчас затрымання. Дзеянні супрацоўнікаў міліцыі пры тым часцяком адбываліся ў прамым эфіры, і парушэнні правоў журналістаў былі відавочнымі<ref>{{Cite web |url=https://baj.by/be/content/patrabuem-spynic-perasled-zhurnalistau-sumesnaya-zayava-bazh-i-redakcyy-medyya |title=baj.by |access-date=10 лютага 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220201003023/https://baj.by/be/content/patrabuem-spynic-perasled-zhurnalistau-sumesnaya-zayava-bazh-i-redakcyy-medyya |archive-date=1 лютага 2022 |url-status=dead }}</ref>.

Выканаўца абавязкаў прэзідэнта [[Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода]] Дэйзі Сіндэлар 17 ліпеня заявіла, што беларускія ўлады перад выбарамі спрабуюць спыніць іх журналісцкую працу і перашкодзіць аўдыторыі атрымліваць доступ да навінаў<ref>[https://www.svaboda.org/a/30732917.html svaboda.org]</ref>.

Напярэдадні выбараў, 8 жніўня ў другой палове дня была затрыманая начальніца штаба Святланы Ціханоўскай Марыя Мароз, пазней змешчаная ў цэнтр ізаляцыі правапарушальнікаў<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256805 https://news.tut.by/economics/695952.html]</ref>. Увечары таго ж дня была затрыманая адна з кіраўніц аб’яднанага штаба Ціханоўскай [[Марыя Аляксандраўна Калеснікава|Марыя Калеснікава]], але яе хутка адпусцілі<ref>[https://news.tut.by/economics/695957.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200817004039/https://news.tut.by/economics/695957.html |date=17 жніўня 2020 }}</ref>. Быў затрыманы яшчэ шэраг давераных асоб Ціханоўскай.

== Пратэсты ў перадвыбарчы перыяд ==
Пасля затрымання Віктара Бабарыкі, на заканчэнне збору подпісаў 19-20 чэрвеня прайшлі пікеты і «ланцугі салідарнасці» ў розных гарадах Беларусі, сярод іх [[Мінск]], [[Брэст]], [[Віцебск]], [[Гомель]], [[Гродна]], [[Магілёў]], [[Бабруйск]], [[Баранавічы]], [[Барысаў]], [[Ганцавічы]], [[Жлобін]], [[Жодзіна]], [[Ліда]], [[Маладзечна]], [[Навагрудак]], [[Наваполацк]], [[Орша]], [[Пінск]], [[Пружаны]], [[Рэчыца]], [[Салігорск]], [[Светлагорск]], [[Стоўбцы]]<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253874 nashaniva.by]</ref><ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=253887 nashaniva.by]</ref>. У многіх месцах адбываліся затрыманні грамадзян.

З [[22 чэрвеня]] ў сацсетках сталі з’яўляцца фотаздымкі людзей у форме, або службовыя пасведчанні, або іншы індэнтыфікатар належнасці да сілавой структуры з прыкладзеным лістком з палітычнай рэмаркай супраць дзеючага прэзідэнта. Людзі, якія дасылалі гэтыя здымкі, часта прылічалі сябе да 97 % (у супрацьвагу 3 %, якія паводле вынікаў інтэрнэт-галасаванак набраў Лукашэнка). Да гэтага флэшмоба далучыліся прадстаўнікі бадай што ўсіх сілавых структур: [[КДБ]], [[ААЦ]], [[Узброеныя Сілы Беларусі|войска]], [[Следчы камітэт Рэспублікі Беларусь|Следчы камітэт]], [[Генеральная пракуратура Рэспублікі Беларусь|Пракуратура]], [[Служба бяспекі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь|Служба бяспекі Прэзідэнта]], розныя падраздзяленні [[МУС Беларусі|МУС]] — ад [[ДАІ]] да [[ГУБАЗіК]]<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254045 Ва ўпраўленнях уласнай бяспекі шок: работнікі міліцыі, СК, КДБ выступаюць праз сацсеткі супраць Лукашэнкі]</ref>.

25 чэрвеня [[міністр унутраных спраў Беларусі]] [[Юрый Караеў]] заявіў, што незаконныя вулічныя акцыі добра арганізаваныя, кіруюцца праз [[Telegram]]-каналы, а таксама ў якасці прыкладу прывёў анлайн-трансляцыю [[Радыё Свабода]] з «Пікета салідарнасці»<ref>[https://www.svaboda.org/a/30690082.html Караеў: незаконныя вулічныя акцыі добра арганізаваныя, імі кіруюць праз Telegram-каналы і стрым Радыё Свабода]</ref>.

Арышт канкурэнтаў Аляксандра Лукашэнкі на выбарах — Сяргея Ціханоўскага і Віктара Бабарыкі, а таксама парушэнні свабоды сходу і слова ў Беларусі выклікалі хвалю салідарнасці. Пад канец чэрвеня 2020 акцыі падтрымкі сабралі беларусаў у [[Варшава|Варшаве]], [[Вільня|Вільні]], [[Берлін]]е, [[Кіеў|Кіеве]], [[Парыж]]ы, [[Прага|Празе]], [[Нью-Ёрк]]у, [[Лос-Анджэлес]]е, [[Сан-Францыска]], [[Маямі]], [[Бостан]]е, а таксама ў [[Лімасол]]е (Кіпр), [[Ізмір]]ы (Турцыя), [[Барселона|Барселоне]], [[Малага|Малазе]] (Іспанія) і іншых месцах, дзе раней беларусы не арганізоўвалі палітычных акцый. Прайшоў «Ланцуг салідарнасці» ў [[Беласток]]у, дзе жывуць беларусы Падляшша, а таксама працуюць шматлікія грамадзяне Беларусі<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=254301 nashaniva.by]</ref><ref>[https://www.svaboda.org/a/30625083.html svaboda.org]</ref>.

Увечары 14 ліпеня ў розных гарадах Беларусі людзі выйшлі на акцыі салідарнасці на знак нязгоды з адмовай ЦВК зарэгістраваць [[Віктар Бабарыка|Віктара Бабарыку]] і [[Валерый Цапкала|Валерыя Цапкалу]]. Неўзабаве пачаліся затрыманні, месцамі адбываліся сутычкі з міліцыяй. Паведамлялася аб затрыманні звыш 300 чалавек<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=255316 nashaniva.by]</ref>.

На наступны дзень людзі ўтварылі чаргу да ЦВК, каб паскардзіцца на парушэнні выбарчага заканадаўства і нерэгістрацыю В. Бабарыкі і В. Цапкалы (скаргу асабіста можна было падаць толькі ў гэты дзень). Чарга выцягнулася ад [[Дом урада (Мінск)|Дома ўрада]] да [[Праспект Незалежнасці (Мінск)|праспекта Незалежнасці]] і [[Мінск (гасцініца)|гатэля «Мінск»]], а пасля — каля музея кіно і [[Вуліца Берсана (Мінск)|вуліцы Берсана]] да [[Вуліца Мяснікова (Мінск)|вуліцы Мяснікова]] ў бок [[Вуліца Няміга|Нямігі]]<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=255325 nashaniva.by]</ref>. Цэнтрвыбаркам, няздольны апрацаваць такую колькасць скаргаў, не прыняў усіх да закрыцця. Тады людзі вырушылі на [[Мінскі паштамт]], каб выслаць свае скаргі поштай. У адказ паштамт атрымаў загад закрыцца. Да Цэнтрвыбаркама падагналі аўтазакі, прывезлі салдат Унутраных войскаў. Пасля 19 гадзін пачаліся першыя затрыманні. Людзей адціскалі з пляцоўкі перад [[Беларускі дзяржаўны акадэмічны музычны тэатр|Музычным тэатрам]] па вуліцы Мяснікова, [[Плошча Багушэвіча (Мінск)|плошчы Багушэвіча]], дзе стаяў канец чаргі<ref>[https://nashaniva.by/?c=ar&i=255337 nashaniva.by]</ref>. Былі закрыты станцыі метро «[[Плошча Перамогі (станцыя метро, Мінск)|Плошча Перамогі]]», «[[Купалаўская (станцыя метро)|Купалаўская]]» і «[[Кастрычніцкая (станцыя метро, Мінск)|Кастрычніцкая]]», перакрыты праспект Незалежнасці каля паштамта. Частка людзей вырашыла ісці на [[Прывакзальная плошча (Мінск)|Прывакзальную плошчу]], каб адправіць свае скаргі ў ЦВК. Тут аддзяленне пошты працуе кругласутачна, але людзей не ўпусцілі, заяўлялася, што нібыты прыйшло паведамленне аб мініраванні<ref>[https://news.tut.by/economics/692878.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200814173404/https://news.tut.by/economics/692878.html |date=14 жніўня 2020 }}</ref>. Паралельна адбываліся затрыманні. З сотняў людзей, што стаялі 15 ліпеня ў чарзе ў Цэнтрвыбаркам, толькі 148 чалавек паспелі падаць скаргі на адмову ў рэгістрацыі двум патэнцыйным кандыдатам. Усяго ж камісія атрымала больш за 5000 падобных зваротаў<ref>[https://news.tut.by/economics/693064.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200731210127/https://news.tut.by/economics/693064.html |date=31 ліпеня 2020 }}</ref>.

Як сказала старшыня ЦВК [[Лідзія Ярмошына]], колькасць скаргаў, што паступілі ў наступныя дні, «не падлягае ўліку». Яны паступалі ў вялікай колькасці і прыцягваліся нават работнікі іншых арганізацый, каб ускрываць канверты. Пры тым старшыня ЦВК адзначыла, што агульны адказ на пераважную частку скаргаў быў ужо апублікаваны на сайце ЦВК 16 ліпеня, і іншага не будзе<ref>[https://news.tut.by/economics/693474.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200727091634/https://news.tut.by/economics/693474.html |date=27 ліпеня 2020 }}</ref>.

Упраўленне Вярхоўнага камісара [[ААН]] па правах чалавека 17 ліпеня заклікала ўлады Беларусі выконваць правы грамадзян на свабоду слова і сходаў, а таксама вызваліць затрыманых на пратэстных акцыях людзей і праводзіць сумленныя судовыя працэсы над абвінавачанымі<ref>[https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=26110&LangID=E ohchr.org]</ref>.

== Вынікі ==

=== Датэрміновае галасаванне ===
Датэрміновае галасаванне адбывалася на працягу 5 дзён. У ім, згодна з Выбарчым кодэксам, маглі ўзяць удзел выбаршчыкі, якія не маюць магчымасці прагаласаваць у асноўны дзень. Паводле дадзеных ЦВК Беларусі яўка на датэрміновым галасаванні склала 41,7 %. Прычым у Гомельскай вобласці 54,44 %, у Магілёўскай — 49,92 %, у Мінску — 33,40 %, у Віцебскай вобласці — 39,4 %, Мінскай — 39,66 %, Гродзенскай — 38,60 %, Брэсцкай — 38,40 %. Назіральнікі неаднаразова заяўлялі аб завышэнні яўкі на датэрміновым галасаванні.

=== Інцэдэнт з заўчасным агалошваннем вынікаў ===
Кампанія «Сумленныя людзі» 8 жніўня, за суткі да асноўнага дня галасавання, апублікавала запіс размовы з аднаго з выбарчых участкаў, дзе былі агучаны загадзя падрыхтаваныя лічбы<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=3osnc2RX1Cg&t=2s youtube.com]</ref><ref>[https://belsat.eu/news/padlik-galasou-z-zaranyou-vyadomym-vynikam-sumlennyya-lyudzi-apublikavali-zapis-razmou-kamisii/ belsat.eu]</ref>.

{| class="wikitable"
! || колькасць || %
|-
| [[Андрэй Уладзіміравіч Дзмітрыеў|Андрэй Дзмітрыеў]] || 64 || 4,5
|-
| [[Ганна Канапацкая]] || 16 || 1,1
|-
| [[Аляксандр Лукашэнка]] || 952 || 67,4
|-
| [[Святлана Ціханоўская]] || 108 || 7,2
|-
| [[Сяргей Чэрачэнь]] || 18 || 1,3
|-
| Супраць усіх || 237 || 16,8
|-
| Нядзейных бюлетэняў || 21 || 1,5
|-
| Сапсавана || 6 || 0,4
|-
| Агульная колькасць выбарцаў || 1413 || 100,0
|}

Таксама было агучана, што ў датэрміновым галасаванні прынялі ўдзел 696 выбаршчыкаў, па месцы знаходжання — 10, а ў асноўны дзень — 704.

Па агучаных на запісе імёнах высветлілася, што дзеянне адбывалася ў [[Фрунзенскі раён (Мінск)|Фрунзенскім раёне]] [[Мінск]]а на ўчастку № 48 у [[Гімназія № 39 (Мінск)|гімназіі № 39]]<ref>[https://news.tut.by/economics/695942.html news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20200817003950/https://news.tut.by/economics/695942.html |date=17 жніўня 2020 }}</ref>.

=== Анлайн-платформа «Голас» ===
Платформа «Голас» была створана групай незалежных распрацоўшчыкаў пры ўдзеле ініцыятывы «Сумленныя Людзі» для таго, каб кожны мог даведацца, колькі галасоў было аддадзена за кандыдатаў на яго ўчастку, i параўнаць з дадзенымi пратакола. Праект запусцілі ўвечары 23 ліпеня. Для ўдзельнікаў платформы патрабавалася абраць свайго кандыдата з дапамогай чат-бота ў [[Telegram]] або [[Viber]], а таксама зрабіць фотаздымкі абодвух бакоў свайго бюлетэня, затым даслаць фотаздымкі ў чат-бот.

[[Генеральная пракуратура Рэспублікі Беларусь]] звярнулася да [[Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь|Міністэрства інфармацыі]] з прапановай пры наяўнасці тэхнічнай магчымасці разгледзець пытанне аб абмежаванні дзейнасці сайта-платформы «Голас» на тэрыторыі Беларусі, аб чым 8 жніўня заявіла прадстаўніца ведамства Марына Папова<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=256757 nn.by]</ref>.

Да анлайн-платформы «Голас» далучыліся больш за 1&nbsp;000&nbsp;000 чалавек<ref>[https://belarus2020.org/ belarus2020]</ref>. У абсалютнай большасці яны аддалі свае галасы за Святлану Ціханоўскую.

Удалося атрымаць пратаколы 432 участковых выбарчых камісій у Мінску з 731. [[Святлана Ціханоўская]] набрала паводле іх 132&nbsp;941 голас, пры тым, што паводле версіі ЦВК, у яе ў Мінску агулам усяго 126&nbsp;861 голас<ref>[https://drive.google.com/file/d/1yfn3_A54-HuP8KzHz-clTLm-PttTbRyv/view Отчет платформы «Голос» о фальсификациях 9.08.2020]</ref>.

У 2021 годзе платформа «Голос» завяршыла альтэрнатыўны падлік галасоў. Аналітыкі каманды прыйшлі да высновы, што Святлана Ціханоўская набрала сама меней 3 млн галасоў і перамагла ў выбарах ужо ў першым туры<ref>[https://svaboda.azureedge.net/a/31359855.html Радыё Свабода] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20211114163331/https://svaboda.azureedge.net/a/31359855.html |date=14 лістапада 2021 }}</ref>.

=== Афіцыйныя вынікі ===
[[Файл:Official results of the Alexander Lukashenko in the presidential election 2020 in Belarus.jpg|thumb|250px|Афіцыйныя вынікі Аляксандра Лукашэнкі]]
[[Файл:Official results of the Sviatlana Tsikhanouskaya in the presidential election 2020 in Belarus.jpg|thumb|250px|Афіцыйныя вынікі Святланы Ціханоўскай]]
ЦВК Беларусі аб’явіла аб чарговай перамозе Аляксандра Лукашэнкі з падтрымкай звыш 80 % выбарцаў. Пры тым на шэрагу ўчасткаў упэўненую перамогу атрымала [[Святлана Ціханоўская]]. Кіраўнік [[Кастрычніцкі раён (Віцебск)|Кастрычніцкага раёна]] [[Віцебск]]а [[Сяргей Сташэўскі]] на сустрэчы з членамі камісіі ўчастка № 25 пасля падліку галасоў прымушаў іх перапісаць пратакол, каб у кандыдата Ціханоўскай засталося ўсяго 20 %, хоць менавіта яна перамагла на гэтым участку<ref>[https://news.tut.by/society/696465.html?c news.tut.by] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20201219011848/https://news.tut.by/society/696465.html?c |date=19 снежня 2020 }}</ref>.

Падчас выступу з дакладам перад дэлегатамі «Усебеларускага народнага сходу» 11 лютага 2021 года А. Лукашэнка сказаў:<ref>[https://nn.by/?c=ar&i=268186 nn.by]</ref>
{{Цытата|
Пасля гэтых выбараў кажуць: «Вось, там намалявалі прэзідэнту». Ведаеце, у нашых губернатараў ёсць звычка паказаць, у каго лепш. І хтосьці там працэнт-два мог дапісаць. Але слухайце, нельга намаляваць 80%. Ну добра, калі камусьці не падабаецца 80%, хай будзе 76%. Хай нават будзе 68%, як у сярэднім цяпер па анкетах. Або 74,5% па апытаннях. Няхай! Але ўсё роўна мы — пераможцы, за намі пераважная большасць народа.
}}

== Рэакцыя ==
У сумеснай заяве [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] і яшчэ больш за пяцідзесяці краінаў і [[Еўрапейскі Саюз|ЕС]] аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ад 26 кастрычніка 2020 года было адзначана, што выбары «не былі ні свабоднымі, ні справядлівымі»<ref>{{Cite web|date=2020-10-28|title=Joint Statement on the Human Rights Situation in Belarus|url=http://by.usembassy.gov/joint-statement-on-the-human-rights-situation-in-belarus/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028135200/https://by.usembassy.gov/joint-statement-on-the-human-rights-situation-in-belarus/|archive-date=2020-10-28|access-date=2020-10-28|publisher=U.S. Embassy in Belarus|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-10-28|title=Сумесная заява аб сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі|url=http://by.usembassy.gov/be/сумесная-заява-аб-сітуацыі-з-правамі-ч/|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028135013/https://by.usembassy.gov/be/%D1%81%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D0%B7%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%B0-%D0%B0%D0%B1-%D1%81%D1%96%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96-%D0%B7-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BC%D1%96-%D1%87/|archive-date=28 кастрычніка 2020|access-date=2020-10-28|publisher=Амбасада ЗША ў Беларусі|language=be|url-status=live}}</ref>.

У сумеснай заяве Прадстаўніцтва ЕС ад імя дзяржаў-членаў, прадстаўленых у Мінску, Пасольства [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], Пасольства [[Швейцарыя|Швейцарыі]] і Пасольства ЗША ў сувязі з пагаршэннем сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі ад 17 лістапада 2020 года было адзначана, што выбары былі «сфальсіфікаваны»<ref>{{Cite web|date=2020-11-17|title=Сумесная заява Прадстаўніцтва ЕС у Беларусі ад імя дзяржаў-членаў, прадстаўленых у Мінску, Пасольства Вялікабрытаніі, Пасольства Швейцарыі і Пасольства ЗША ў сувязі з пагаршэннем сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі|url=https://eeas.europa.eu/delegations/belarus/88856/node/88856_be|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201118080005/https://eeas.europa.eu/delegations/belarus/88856/node/88856_be|archive-date=2020-11-18|access-date=2020-11-18|publisher=Прадстаўніцтва Еўрапейскага саюза ў Беларусі|language=be}}</ref>.

[[АБСЕ]] заявіла аб неабвержных доказах таго, што прэзідэнцкія выбары ў Беларусі былі сфальсіфікаваныя. Уладам Беларусі было рэкамендавана адмяніць вынікі прэзідэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 года з-за парушэнняў, якія, як сцвярджаецца ў дакладзе прызначанага ў рамках [[Маскоўскі механізм АБСЕ|Маскоўскага механізму АБСЕ]] дакладчыка, прафесара {{нп3|Вольфганг Бенедэк|Вольфганга Бенедэка|de|Wolfgang Benedek}}, мелі месца на ўсіх этапах, і арганізаваць «новы электаральны працэс на аснове міжнародных стандартаў»<ref>[https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/9922979 tass.ru]</ref><ref>{{cite web|publisher=[[Арганізацыя па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе]] |url=https://www.osce.org/odihr/469539 |title=OSCE Rapporteur’s Report under the Moscow Mechanism on Alleged Human Rights Violations related to the Presidential Elections of 9 August 2020 in Belarus |access-date=2021-02-10 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |publisher=ORF at/Agenturen red |url=https://orf.at/stories/3185040/ |title=Grazer Jurist beurteilt Menschenrechtslage in Weißrussland |date=2020-10-13 |access-date=2021-02-10 |language=de}}</ref>.

У сваёй рэзалюцыі ў падтрымку народа Беларусі і яго дэмакратычных памкненняў 20 красавіка 2021 года [[Кангрэс ЗША]] асудзіў фальсіфікацыі на выбарах і наступныя жорсткія рэпрэсіі супраць мірных дэманстрантаў, а сам [[Рэжым Лукашэнкі|рэжым]] назваў нелегітымным<ref>{{Cite web|last=Тихомирова|first=Ольга|date=2021-04-21|title=Конгресс США призвал к новым выборам в Беларуси|url=https://www.dw.com/ru/%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81-%D1%81%D1%88%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D0%BA-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC-%D0%B2-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8/a-57273530|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422073103/https://www.dw.com/ru/%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81-%D1%81%D1%88%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D0%BA-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC-%D0%B2-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8/a-57273530|archive-date=22 красавіка 2021|access-date=2021-04-22|publisher=[[Deutsche Welle]]|language=ru|url-status=live}}</ref>.

{| class="wikitable"
|+
|-
! Краіны, якія не прызналі вынікі выбараў: !! Міжнародныя санкцыі: !! Міжнародныя арганізацыі, якія выказваюць заклапочанасць:
|-
|  {{Сцяг Аўстрыі}} [[Аўстрыя]] ||  {{Сцяг  ЕС}} [[Еўрапейскі Саюз]] ||  {{Сцяг НАТА}} [[НАТА]]
|-
|  {{Сцяг Бельгіі}} [[Бельгія]] ||  {{Сцяг Літвы}} [[Літва]] || [[АБСЕ]]
|-
|  {{Сцяг Венгрыі}} [[Венгрыя]] ||  {{Сцяг Славакіі}} [[Славакія]] || [[Файл:Flag_of_the_United_Nations.svg|border|{{{1|25px}}}|Сцяг ААН]] [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]]
|-
|  {{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Вялікабрытанія]] <ref>[https://bel.sputnik.by/20200817/Vyalkabrytanya-ne-pryznala-vynk-prezdentskkh-vybara-u-Belarus-1045485314.html Вялікабрытанія не прызнала вынікі прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі] — sputnik.by
</ref> ||  ||
|-
|  {{Сцяг Грэцыі}} [[Грэцыя]] || ||
|-
|  {{Сцяг Даніі}} [[Данія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Ірландыі}} [[Ірландыя]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Іспаніі}} [[Іспанія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Італіі}} [[Італія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Канады}} [[Канада]] ||  || |
|-
|  {{Сцяг Латвіі}} [[Латвія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Літвы}} [[Літва]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Люксембурга}} [[Люксембург]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Нідэрландаў}} [[Нідэрланды]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Партугаліі}} [[Партугалія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Польшчы}} [[Польшча]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Румыніі}} [[Румынія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Славакіі}} [[Славакія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Славеніі}} [[Славенія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Фінляндыі}} [[Фінляндыя]] || ||
|-
|  {{Сцяг Францыі}} [[Францыя]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Чэхіі}} [[Чэхія]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Швецыі}} [[Швецыя]] ||  ||
|-
|  {{Сцяг Эстоніі}} [[Эстонія]] ||  ||
|}

== Пратэсты пасля выбараў ==
{{main|Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)}}
У ноч пасля выбараў у [[Мінск]]у і шэрагу рэгіёнаў Беларусі прайшлі беспрэцэдэнтныя акцыі пратэсту. На вуліцы выйшлі дзясяткі тысяч беларусаў, нязгодных з агалошанымі афіцыйнымі вынікамі выбараў. Сілавікі прымянялі спецсродкі — светлашумавыя гранаты, гумавыя кулі, вадамёты.

У Мінску 10 жніўня ўсё пачыналася як мірны пратэст пешаходаў і аўтамабілістаў. Формай пратэсту пераважна заставалася стаянне ўздоўж вуліц, на якіх ездзілі і сігналілі аўтамабілісты. Аднак спіраль насілля пачала нарастаць: у дэманстрантаў стралялі святлошумавымі гранатамі, слезацечным газам, гумовымі кулямі. Яны ў адказ узводзілі барыкады ў розных месцах горада, але пераважна разбягаліся пры набліжэнні АМАПа, каб ізноў сабрацца, калі ён з’язджаў. Асабліва зацятыя сутычкі адбыліся ў раёнах [[Кальварыйская вуліца|Кальварыйскай]], метро «Пушкінская», метро «Спартыўная», універсама «Рыга». Каля метро «[[Пушкінская (станцыя метро, Мінск)|Пушкінская]]» загінуў дэманстрант, як паведаміла МУС<ref name="svaboda-2020-08-10-death-confirmation-MUS">[https://www.svaboda.org/a/30776675.html У Менску загінуў удзельнік акцыі пратэсту] — Радыё Свабода, 10 жнівень 2020, 23:49</ref>. У [[Мінск]]у і іншых буйных гарадах Беларусі пасля завяршэння галасавання на выбарах прэзідэнта пачаліся стыхійныя акцыі пратэсту, у якіх прынялі ўдзел тысячы людзей<ref>[https://ru.b2bingo.com/community-11913/7254597 Сутыкнення АМАПу з пратэстуючымі ў Беларусі. Міліцыя ўжыла вадамёты і светлашумавыя гранаты]</ref>. Яны не згодныя з першымі афіцыйнымі вынікамі, якія аддаюць амаль 80 % галасоў дзейнаму прэзідэнту Аляксандру Лукашэнку. АМАП разганяе пратэстоўцаў светлашумавыя гранатамі, вадамётамі і гумовымі кулямі, як мінімум некалькі чалавек пацярпелі.

10 жніўня паводле дадзеных МУС найбольш масавыя выступленні адбыліся ў [[Мінск]]у, [[Брэст|Брэсце]], [[Магілёў|Магілёве]] і [[Наваполацк]]у, а за 9—10 жніўня было затрымана больш за 5000 чалавек. Затым пратэсты працягваліся.

== Зноскі ==
{{reflist|2}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [https://zubr.in/ Платформа для назіральнікаў і выбаршчыкаў у Беларусі]
* [https://golos.belarus2020.org/ Анлайн-платформа «Голас»]
* А. Елисеев. [https://ru.scribd.com/document/471369567/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B8%D0%B2-%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B9-%D0%9A%D0%B0%D0%BA-%D0%B2-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8-%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%8E%D1%82-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%8B Математика против Ермошиной: Как в Беларуси фальсифицируют выборы]

{{Выбары ў Беларусі}}

{{Палітычны крызіс у Беларусі}}

[[Катэгорыя:Прэзідэнцкія выбары ў Беларусі|2020]]
[[Катэгорыя:2020 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Выбары 2020 года|Беларусь]]
[[Катэгорыя:Жнівень 2020 года]]