Прагляд зыходнага тэксту старонкі Сінайска-Палесцінская кампанія

{{Узброены канфлікт 
|канфлікт     = Сінайска-Палесцінская кампанія
|частка       = [[Першая сусветная вайна]]
|выява        = Turkish howitzer 10.5cm leFH 98 09 LOC 00121.jpg
|загаловак    = Асманскія артылерысты і гармата [[10.5 cm Feldhaubitze 98/09]]
|дата         = [[28 студзеня]] [[1915]] — [[30 кастрычніка]] [[1918]]
|месца        = [[Сінайскі паўвостраў]], [[Левант]], [[Палесціна]], [[Сірыя]]
|прычына      = 
|змены        = [[Падзел Асманскай імперыі]]
|вынік        = Перамога Антанты<br/>[[Мудраскае перамір’е]]
|праціўнік1   = 
{{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Брытанская імперыя]]
** {{Сцягафікацыя|Вялікабрытанія}}
** {{Сцягафікацыя|Аўстралія}}
** {{Сцягафікацыя|Новая Зеландыя}}
** {{Сцягафікацыя|Брытанская Індыя}}
*{{Сцягафікацыя|Трэцяя французская рэспубліка}}
*{{ITA-1861}}
* [[Файл:Flag of Hejaz 1917.svg|border|22px]] [[Арабскае паўстанне|Арабскія паўстанцы]] (з 1916)
|праціўнік2 = {{Сцягафікацыя|Асманская імперыя}} пры падтрымцы{{#tag:ref|На сінайска-палесцінскім фронце знаходзіліся нешматлікія нямецкія падраздзяленні, [[Імперскія ваенна-паветраныя сілы Германіі|нямецкія самалёты]] і ўзбраенне германскай вытворчасці. Камандаванне войскамі Цэнтральных дзяржаў нароўні з асманскімі генераламі і афіцэрамі здзяйснялі нямецкія ваенныя саветнікі. Акрамя гэтага ў склад тэхнічна-артылерыйскага атрада, які ўдзельнічаў у наступленні на Суэцкі канал у 1916 годзе ўваходзілі і [[Аўстра-Венгрыя|аўстра-венгерскія]] падраздзяленні і гарматы<ref name="начало1916года">{{Крыніцы/История первой мировой войны 1914—1918 гг.|2|232}}</ref><ref name="немцы и австрийцы в палестине">{{cite web
 |url           = http://www.sacktrick.com/igu/germancolonialuniforms/hist%20ottoman.htm
 |title         = German Forces in the Ottoman Empire 1914–1918
 |author        = Dale, C.
 |publisher     = Germancolonialuniforms.co.uk
 |accessdate    = 14 июня 2011
 |lang          = en
 |archiveurl    = https://web.archive.org/web/20110605134841/http://www.sacktrick.com/igu/germancolonialuniforms/hist%20ottoman.htm
 |archivedate   = 5 чэрвеня 2011
 |url-status       = 
}}</ref>.|group="заўв."}}:<br />{{Сцягафікацыя|Германская імперыя}}<br/>{{Сцягафікацыя|Аўстра-Венгрыя}}
|камандзір1 = {{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Джон Максвел]]<br />{{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Арчыбальд Мюрэй]]<br />{{Сцяг Вялікабрытаніі}} [[Эдмунд Аленбі]]
|камандзір2 = {{Сцяг Асманскай імперыі}} [[Джэмаль-паша]]<br/>{{Сцяг Асманскай імперыі}} [[Мехмет Джэмаль-паша]]<br/>{{Сцяг Асманскай імперыі}} [[Ісмаіл Джэват-паша]]<br/>{{Сцяг Асманскай імперыі}} [[Мустафа Кемаль Атацюрк|Мустафа Кемаль-паша]]<br />{{Сцяг Асманскай імперыі}} [[Мустафа Феўзі-паша]]<br />{{Сцяг Германскай імперыі}} [[Фрыдрых Крэс фон Крэсенштэйн]]<br />{{Сцяг Германскай імперыі}} [[Ота Ліман фон Сандэрс]]<br />{{Сцяг Германскай імперыі}} [[Эрых фон Фалькенгайн]]
|сілы1 = Каля 150 000 чалавек (студзень 1915)<ref name="сілыбрытаніі">{{кніга
 |аўтар          = Erickson, Edward J.
 |загаловак      = Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu
 |спасылка       =
 |выданне        = Contributions in Military Studies
 |месца          = 
 |выдавецтва     = Westport Connecticut: Greenwood Press
 |год            = 2001
 |том            = 
 |pages          = 71
 |allpages       = 
 |серыя          = 
 |isbn           = 
}} {{ref-en}}</ref><br/>467 500 чалавек (верасень 1918)<ref name="сілыбрытаніі2">{{кніга
 |аўтар       = Cemal Kemal.
 |загаловак   = The Last Battle of the Ottoman State on the Palestine Front
 |спасылка    = http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1562/16965.pdf
 |выданне     = Modern Turkish History
 |месца       = 
 |выдавецтва  = Ankara University
 |год         = 2010
 |том         = 
 |pages       = 59
 |allpages    = 
 |серыя       = 
 |isbn        = 
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20170510025433/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1562/16965.pdf
 |archivedate = 10 мая 2017
}} {{ref-en}}</ref><ref name="сілыбрытаніі3">{{кніга
 |аўтар          = Erickson, Edward J.
 |загаловак      = Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu
 |спасылка       =
 |выданне        = Contributions in Military Studies
 |месца          = 
 |выдавецтва     = Westport Connecticut: Greenwood Press
 |год            = 2001
 |том            = 
 |pages          = 154
 |allpages       = 
 |серыя          = 
 |isbn           = 
}} {{ref-en}}</ref>
|сілы2 = Каля 57 000 чалавек (верасень 1917)<ref name="силытурции">{{кніга
 |аўтар          = Erickson, Edward J.
 |загаловак      = Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu
 |спасылка       =
 |выданне        = Contributions in Military Studies
 |месца          = 
 |выдавецтва     = Westport Connecticut: Greenwood Press
 |год            = 2001
 |том            = 
 |pages          = 101
 |allpages       = 
 |серыя          = 
 |isbn           = 
}} {{ref-en}}</ref>
|страты1 =
|страты2 =
}}
{{Тэатры ваенных дзеянняў Першай сусветнай вайны}}
{{Блізкаўсходні тэатр ваенных дзеянняў Першай сусветнай вайны}}
{{Сінайска-Палесцінская кампанія}}
'''Сіна́йска-Палесці́нская кампа́нія''' ({{Lang-en|Sinai and Palestine Campaign}}, {{Lang-de|Palästinafront}}, {{Lang-tr|Sina ve Filistin Cephesi}}; [[28 студзеня]] [[1915]] — [[30 кастрычніка]] [[1918]]) — баявыя дзеянні на Сінайскім паўвостраве, у [[Палесціна|Палесціне]] і [[Сірыя|Сірыі]], якія адбываліся падчас [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] паміж войскамі [[Антанта|Антанты]] ([[Вялікабрытанія]], яе дамініёны і [[Францыя ў Першай сусветнай вайне|французскія]] падраздзяленні) з аднаго боку і [[Цэнтральныя дзяржавы|Цэнтральных дзяржаў]] ([[Асманская імперыя]] пры падтрымцы [[Германская імперыя|Германіі]]) — з другога.

Пасля ўступлення Асманскай імперыі ў Першую сусветную вайну, асманскае кіраўніцтва прыняло рашэнне захапіць [[Суэцкі канал]]. У [[1915]] годзе разгарнулася барацьба за Суэц, у ходзе якой брытанскім войскам удалося адбіць спробы турэцкай арміі захапіць канал. У [[1916]] годзе і ў пачатку [[1917]] года працягвалася сінайская кампанія, у ходзе якой брытанскім войскам удалося адцясніць асманскую армію ў Палесціну. У студзені 1917 года ў час бою ля Рафы пачалася палесцінская кампанія<ref name="пмв в палестине">{{Cite web|url=http://www.ww1-israel.org/BRPortal/br/P102.jsp?arc=128156|title=«World War I in Palestine»|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160307051309/http://www.ww1-israel.org/BRPortal/br/P102.jsp/?arc=128156|archivedate=7 сакавіка 2016|lang=en|publisher=ww1-israel.org|accessdate=3 марта 2013|url-status=dead}}(англ.)&nbsp;<span id="cxmwAWY" tabindex="0">.</span>&#x20;<span id="cxmwAWY" tabindex="0"> ww1-israel.org.</span>&#x20;<small id="cxmwAWY" tabindex="0">[https://www.webcitation.org/6F0qxzYlX Архівавана] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20210508012236/https://www.webcitation.org/6F0qxzYlX |date=8 мая 2021 }} з першакрыніцы 10 сакавіка 2013.</small>&#x20;<small id="cxmwAWY" tabindex="0">Праверана 3 марта 2013.</small></ref>. У канцы 1917 года ў баях ля [[Газа (горад)|Газы]] і [[Беэр-Шэва|Беэр-Шэвы]] брытанцам удалося прарваць асманскі фронт і захапіць [[Іерусалім]].

У верасні [[1918]] года, пасля зацішша, брытанскія войскі пачалі наступленне, якое завяршылася разгромам турэцкай арміі і захопам Палесціны, а таксама практычна ўсёй тэрыторыі Сірыі войскамі Брытанскай імперыі і атрадамі арабскіх паўстанцаў. Баявыя дзеянні завяршыліся на наступны дзень пасля падпісання [[Мудраскае перамір’е|Мудраскага перамір’я]].

Пасля вайны [[Брытанскі мандат у Палесціне|Палесціна]] стала брытанскай [[Мандат Лігі Нацый|мандатнай тэрыторыяй]].

== Вынікі і наступствы ==
{{Глядзі таксама|Раздзел Асманскай імперыі|Брытанскі мандат у Палесціне|План ААН па раздзелу Палесціны|Араба-ізраільскі канфлікт}}
Пасля заканчэння Першай сусветнай вайны тэрыторыя Леванта перайшла пад кантроль краін Антанты (Брытанская імперыя і Францыя). Тэрыторыя сучасных [[Ліван]]а і [[Сірыя|Сірыі]] патрапілі пад [[Французскі мандат у Сірыі і Ліване|кантроль]] Францыі, а Палесціна і [[Іарданія]] былі занятыя брытанскімі войскамі. Яшчэ ў [[1917]] годзе міністрам замежных спраў [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] [[Артур Бэлфар|Артурам Бэльфарам]] быў напісаны [[Дэкларацыя Бальфура 1917 года|ліст]] лорду [[Уолтар Ротшыльд|Уолтару Ротшыльду]], прадстаўніку брытанскай [[яўрэі|яўрэйскай]] абшчыны{{#tag:ref|Падчас Першай сусветнай вайны ў шэрагах брытанскай арміі ваяваў [[Яўрэйскі легіён (1917—1919)|Яўрэйскі легіён]], які быў сфарміраваны з яўрэяў-добраахвотнікаў. Падраздзяленні якія складаліся з яўрэяў Палесціны і іншых правінцый Асманскай імперыі, Вялікабрытаніі, Расіі, [[ЗША]] і [[Канада|Канады]] ваявалі ў тым ліку і на Сінайска-палесцінскім фронце<ref name="яўрэйскілегіён">{{cite web
 |url           = https://eleven.co.il/article/11515
 |title         = «Еврейский легион»
 |publisher     = Электронная еврейская энциклопедия
 |accessdate    = 4 марта 2013
 |lang          = ru
 |archiveurl    = https://web.archive.org/web/20170702020059/http://www.eleven.co.il/article/11515
 |archivedate   = 2 ліпеня 2017
 |url-status       = dead
}}</ref>.|group="заўв."}}. У гэтым лісце Бэльфар выказваў імкненне да садзейнічанню «стварэння яўрэйскай нацыянальнага ачага ў Палесціне»<ref name="брытанскімандатупалесціне">{{cite web
 |url           = http://www.jewishagency.org/JewishAgency/Russian/Education/Jewish+State/Mandat
 |title         = «Британский Мандат»
 |author        = Давид Мендельсон.
 |publisher     = [[Еврейское агентство]]
 |accessdate    = 4 марта 2013
 |lang          = ru
 |archiveurl    = https://web.archive.org/web/20120228140510/http://www.jewishagency.org/JewishAgency/Russian/Education/Jewish+State/Mandat
 |archivedate   = 28 лютага 2012
 |url-status       = dead
}}</ref><ref name="дэкларацыябэльфара2">{{cite web|url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/balfour.htm|publisher=Yale University|accessdate=7 ліпеня 2008|date=2 лістапада 1917|work=The Avalon Project at Yale Law School|title=Balfour Declaration 1917|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/61669yBCS?url=http://www.yale.edu/lawweb/avalon/mideast/balfour.htm|archivedate=21 жніўня 2011|url-status=dead}}</ref>. Тэкст дэкларацыі Бэльфара не ўтрымоўваў згадкі [[Іерусалім]]а і межаў Палесціны. Гэтая нявызначанасць стала ў далейшым крыніцай розначытанняў у трактоўках дэкларацыі<ref name="дэкларацыя бэльфара">{{кніга|аўтар=Авива Халамиш.|загаловак=Иерусалим в период Британского мандата|месца=Тель-Авив|выдавецтва=Открытый университет Израиля|год=1998|том=10|серыя=Иерусалим в веках|старонкі=142}}</ref>. [[24 красавіка]] [[1920]] года на [[Канферэнцыя ў Сан-Рэма (1920)|канферэнцыі ў Сан-Рэма]] «Дэкларацыя Бэльфара» была зацверджана [[Саюзнікі ў Першай сусветнай вайне|саюзнікамі]] як аснова пасляваеннага ўрэгулявання ў Палесціне. На падставе рашэнняў канферэнцыі ў Сан-Рэма [[Ліга Нацый]] уручыла ў [[1922]] годзе Вялікабрытаніі мандат на Палесціну, тлумачачы гэта неабходнасцю «ўстанаўлення ў краіне палітычных, адміністрацыйных і эканамічных умоў для бяспечнага стварэння яўрэйскага нацыянальнага дома» <ref name = "ліганацый">{{cite web|url = http://www.fordham.edu/halsall/mod/1922mandate.html|publisher = Fordham University|title = League of Nations:The Mandate for Palestine, July 24, 1922|work = Modern History Sourcebook|datepublished = 24 ліпеня 1922|accessdate = 5 ліпеня 2008|lang = en|archiveurl = https://www.webcitation.org/6166AOMuf?url=http://www.fordham.edu/halsall/mod/1922mandate.html|archivedate = 21 жніўня 2011|url-status = live}}</ref>

=== Страты ===
{{Глядзі таксама|Страты ў Першай сусветнай вайне}}
Страты асманскай арміі ў ходзе баявых дзеянняў на Сінайскім паўвостраве і ў Палесціне невядомыя. Па дадзеных [[СССР|савецкага]] [[Дэмаграфія|дэмографа]] [[Барыс Цэзаравіч Урланіс|Барыса Урланіса]] на Сінайска-палесцінскім фронце брытанскія войскі страцілі каля 7&nbsp;000 чалавек загінуўшымі і каля 2&nbsp;000 чалавек прапалі без вестак<ref name="урланіс">{{кніга
 |аўтар          = Борис Урланис.
 |загаловак      = Войны и народонаселение Европы
 |спасылка       = http://scepsis.net/library/id_1996.html
 |выданне        = 
 |месца          = Москва
 |выдавецтва     = Издательство социально-экономической литературы
 |год            = 2002
 |том            = 
 |pages          = 155
 |allpages       = 565
 |серыя          = 
 |isbn           = 
}}</ref>. Па дадзеных камандавання [[Узброеныя сілы Аўстраліі|ўзброеных сіл Аўстраліі]] аўстралійскія падраздзяленні падчас Сінайска-палесцінскай кампаніі страцілі 4&nbsp;851 ваеннаслужачых загінулымі (з іх 416 афіцэраў і 4&nbsp;435 салдат)<ref name="аўстралійскія страты)">{{cite web
 |url           = http://www.army.gov.au/Our-history/History-in-Focus/WWI-Sinai-Palestine-and-Syria
 |title         = WWI Sinai, Palestine and Syria
 |publisher     = Army.gov.au
 |lang          = en
 |archiveurl    = https://www.webcitation.org/6F0r36AdK?url=http://www.army.gov.au/Our-history/History-in-Focus/WWI-Sinai-Palestine-and-Syria
 |archivedate   = 10 сакавіка 2013
 |url-status       = dead
}}</ref>.

== Заўвагі ==
{{reflist|group=заўв.}}

{{зноскі}}

== Літаратура ==
'''* На рускай мове:'''
* {{Крыніцы/История первой мировой войны 1914—1918 гг.}}
* {{Кніга:Бэзіл Лідл Гарт:1914}}
* ''И. Г. Дроговоз''. «Турецкий марш. Турция в огне сражений». — Минск: «Харвест», 2007. — ISBN 978-985-16-2075-9.
* ''E. Ф. Лудшувейт''. Турция в годы первой мировой войны 1914—1918 гг.. — Военно-политический очерк. — Москва, 1966.
* ''А. Готовцев''. Важнейшие операции на ближневосточном театре в 1914-1918 гг. — Москва, 1941.
'''* На англійскай мове:'''
* ''Bou, Jean.'' A History of Australia's Mounted Arm. — Australian Army History. — Port Melbourne: Cambridge University Press, 2009—2010. — ISBN 978-0-521-19708-3.
* ''Bowman-Manifold, M. G. E.'' An Outline of the Egyptian and Palestine Campaigns, 1914 to 1918. — (2nd ed.). — Catham: The Institute of Royal Engineers, W. & J. Mackay & Co. Ltd, 1923.
* ''Bruce, Anthony.'' The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War. — London: John Murray, 2002. — ISBN 978-0-7195-5432-2.
* ''Carver, Michael, Field Marshal Lord''. The National Army Museum Book of The Turkish Front 1914–1918: The Campaigns at Gallipoli, in Mesopotamia and in Palestine. — London: Pan Macmillan, 2003. — ISBN 978-0-283-07347-2.
* ''Cemal Kemal''. [http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1562/16965.pdf The Last Battle of the Ottoman State on the Palestine Front] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170510025433/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/1562/16965.pdf |date=10 мая 2017 }}. — Modern Turkish History. — Ankara University, 2010.
* ''F. M. Cutlack.'' [http://www.awm.gov.au/histories/first_world_war/volume.asp?levelID=67894 The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121009101739/http://www.awm.gov.au/histories/first_world_war/volume.asp?levelID=67894 |date=9 кастрычніка 2012 }}. — Official History of Australia in the War of 1914–1918. — Canberra: Australian War Memorial, 1941. — Т. 3.
* ''Erickson, Edward J.'' Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu. — Contributions in Military Studies. — Westport Connecticut: Greenwood Press, 2001.
* ''Erickson, Edward J.'' Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study. — John Gooch and Brian Holden Reid. ed. No. 26 of Cass Series: Military History and Policy. Milton Park, Abingdon. — Oxon: Routledge, 2007. — ISBN 978-0-203-96456-9.
* ''Falls, Cyril; G. MacMunn''. Military Operations Egypt & Palestine from the outbreak of war with Germany to June 1917. — Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence. — London: HM Stationary Office, 1930. — Т. 1.
* ''Hill, A. J.'' Chauvel of the Light Horse: A Biography of General Sir Harry Chauvel, GCMG, KCB. — Melbourne: Melbourne University Press, 1978.
* ''Keogh, E. G.; Joan Graham''. Suez to Aleppo. — Melbourne: Directorate of Military Training by Wilkie & Co, 1955.
* ''Powles, C. Guy; A. Wilkie''. The New Zealanders in Sinai and Palestine. — Official History New Zealand's Effort in the Great War. — Auckland: Whitcombe & Tombs Ltd, 1922. — Т. 3.
* ''Wavell, Field Marshal Earl''. The Palestine Campaigns. — A Short History of the British Army 4th edition (3rd 13th printing ed.). — London: Constable & Co, 1968.
* ''Woodward, David R.'' Hell in the Holy Land World War I in the Middle East. — Lexington: The University Press of Kentucky, 2006. — ISBN 978-0-8131-2383-7.
'''* На нямецкай мове:'''
* ''Liman von Sanders, Otto''. Fünf Jahre Türkei — Berlin: Scherl, 1919.

== Спасылкі ==
{{Commonscat-inline|Sinai and Palestine Campaign|Сінайска-Палесцінская кампанія}}
* [http://www.firstworldwar.com/battles/suez.htm Абарона Суэцкага канала, 1915 год] {{ref-en}}
* [http://alh-research.tripod.com/Light_Horse/ Australian Light Horse Studies Centre] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110811081532/http://alh-research.tripod.com/Light_Horse/ |date=11 жніўня 2011 }} {{ref-en}}
* [http://www.turkeyswar.com/campaigns/palestine1.htm Palestine pages of 'Turkey in WW1' web site] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120315224154/http://www.turkeyswar.com/campaigns/palestine1.htm |date=15 сакавіка 2012 }} {{ref-en}}
* [http://www.nzetc.org/tm/scholarly/tei-WH1-Sina.html ''The New Zealanders in Sinai and Palestine'' (official history)] {{ref-en}}
* [http://www.nzhistory.net.nz/node/13507 Sinai campaign (NZHistory.net.nz)] {{ref-en}}
* [http://www.nzhistory.net.nz/node/14256 Palestine campaign (NZHistory.net.nz)] {{ref-en}}
* [http://www.ottomanpalestine.com/GALLERY_1.htm The Photographs of Palestine Campaign] {{Архівавана|url=https://archive.today/20100603225733/http://www.ottomanpalestine.com/GALLERY_1.htm |date=3 чэрвеня 2010 }} {{ref-en}}
* [http://hdl.loc.gov/loc.pnp/ppmsca.13709 Library of Congress's American Colony in Jerusalem's Photo Album] {{ref-en}}

{{Першая сусветная вайна}}
{{Асноўныя падзеі Першай сусветнай вайны}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Вялікабрытанія ў Першай сусветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Ваенная гісторыя Сірыі]]
[[Катэгорыя:Германія ў Першай сусветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Іарданіі]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Палесціны]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1915 года]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1916 года]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1917 года]]
[[Катэгорыя:Канфлікты 1918 года]]
[[Катэгорыя:Новая Зеландыя ў Першай сусветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Асманская імперыя ў Першай сусветнай вайне]]
[[Катэгорыя:Бітвы Аўстраліі]]
[[Катэгорыя:Бітвы Вялікабрытаніі]]
[[Катэгорыя:Бітвы Германіі]]
[[Катэгорыя:Бітвы Новай Зеландыі]]
[[Катэгорыя:Бітвы Асманскай імперыі]]
[[Катэгорыя:Бітвы Першай сусветнай вайны]]
[[Катэгорыя:Бітвы Францыі]]
[[Катэгорыя:Бітвы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Францыя ў Першай сусветнай вайне]]