Франсішку ды Алмейда

Франсішку Алмейда, віцэ-кароль Індыі.

Франсішку ды Алмейда (Francisco de Almeida; каля 1450—1 сакавіка 1510) — першы партугальскі віцэ-кароль Індыі. Разам з Албукерке ён заклаў падмурак Партугальскай каланіяльнай імперыі.

Амаль усё сваё жыццё Алмейда — сын першага графа Абрантыша і продак герцагаў Кадаваль — правёў у войнах з маўрамі. Пад уражаннем ад яго подзвігаў кароль Мануэл I у сакавіку 1505 г. заснаваў для яго тытул віцэ-караля Індыі і на чале флатыліі з 21 карабля накіраваў яго на заваяванне ўсходніх земляў, адкрытых экспедыцыямі Албукеркі, Кабрала і Васка да Гамы.

Абмінуўшы мыс Добрай Надзеі, Алмейда паспрабаваў замацавацца на ўсходнім узбярэжжы Афрыкі. Мамбаса і Занзібар падвергліся абстрэлу партугальскай артылерыі, а ў Кілве быў пабудаваны партугальскі форт. Будаўніцтва фартоў было разгорнута і ў іншых стратэгічна важных пунктах Індыйскага акіяна (Кананур, Анджадзіва). Сваёй рэзідэнцыяй віцэ-кароль абраў Кочын у Індыі.

Дзеянні Алмейды — спусташэнне арабскіх крэпасцяў у Афрыцы, гандлёвы саюз з Малакай, прадпрынятая сынам віцэ-караля вылазка на Цэйлон — вымусілі арабаў і егіпцян аб'яднаць высілкі для процідзеяння партугальцам. У адказ Алмейда разрабаваў і спаліў арабскія гавані і разграміў непрыяцельскі флот каля вострава Дыу (люты 1509 г.)

Тым часам расла напружанасць у адносінах паміж Алмейдам і яго галоўным канкурэнтам, Албукеркі, паспяховыя дзеянні якога пераканалі караля паставіць яго на чале ўсіх партугальскіх калоній. Калі прыбыўшы з Еўропы ў Кочын Албукеркі абвясціў яму пра сваё новае прызначэнне, Алмейда пасадзіў яго пад варту да пацверджання свайго адхілення ад спраў.

У лістападзе 1509 г. Алмейда прызнаў абгрунтаванасць прэтэнзій Албукеркі і адправіўся дадому. Магелан, які служыў пад яго начальствам, застаўся ў Індыі. 1 сакавіка 1510 г. партугальцы прышвартаваліся для папаўнення запасаў вады ў бухце Сталовай гары (там, дзе цяпер стаіць Кейптаўн). Там на іх напалі гатэнтоты, і «вялікі дон Франсішку», які прымушаў трапятаць дзяржавы Усходу, паклаў галаву ў сутычцы з дзікунамі.

Літаратура

• Frederick Charles Danvers. The Portuguese in India. Asian Educational Services, 1988.
• Bailey Wallys Diffie, George Davison Winius. Foundations of the Portuguese Empire, 1415-1580. University of Minnesota Press, 1977.
• M. D. D. Newitt. A History of Portuguese Overseas Expansion, 1400-1668. Routledge, 2005.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Франсішку ды Алмейда
• Алмеида, дон Франциско // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.