Якаў Мадэставіч Гакель

Якаў Мадэставіч Гакель
Род дзейнасці	бортынжынер
Дата нараджэння	30 красавіка (12 мая) 1874
Месца нараджэння	Іркуцк, Іркуцкая губерня, Усходне-Сібірскае генерал-губернатарства[d], Расійская імперыя
Дата смерці	12 снежня 1945(1945-12-12) (71 год)
Месца смерці	Ленінград, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Літаратарскія масткі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Дзеці	Якаў Якаўлевіч Гакель
Месца працы	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны электратэхнічны ўніверсітэт
Альма-матар	Saint-Petersburg Electrotechnical Institute[d] (1897)
Узнагароды і прэміі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Якаў Мадэставіч Гакель (30 красавіка (12 мая) 1874, Іркуцк — 12 снежня 1945, Ленінград) — савецкі інжынер, які ўнёс значны ўклад у развіццё айчыннага самалёта- і цеплавозабудавання першай паловы XX стагоддзя, вучоны-электратэхнік.

Біяграфія

Нарадзіўся Якаў Мадэставічч Гакель 12 мая 1874 года ў Іркуцку, у сям’і ваеннага інжынера Мадэста Васільевіча Гакеля (1839—1909). Скончыў Пецярбургскі электратэхнічны інстытут (1897), пасля чаго адправіўся працаваць у Сібір (на Ленскія капальні, каля г. Бадайбо). У Сібіры ён прымаў удзел у дабудоўцы гідраэлектрастанцыі і пракладцы ад яе да капалень першай у Расіі высакавольтнай лініі электраперадачы.

У 1903 годзе Гакель вяртаецца ў Пецярбург, дзе пачынае выкладаць у Электратэхнічным інстытуце, адначасова прымаў удзел у праектаванні і будаўніцтве электрычнага пецярбургскага трамвая. На атрыманую за гэта ад Акцыянернага таварыства Вестынгаўз прэмію ў 1909 годзе пачаў распрацоўваць першы самалёт («Гакель-I»). У гэтым жа годзе сумесна з С. С. Шчацініным заснаваў першае ў Расіі авіябудаўнічае прадпрыемства — Першае расійскае таварыства паветраплавання «С. С. Шчацінін».

Агулам да 1924 года ён спраектаваў каля паўтары дзясятка самалётаў, дзесяць з якіх былі пабудаваныя, а пяць ці шэсць змаглі падняцца ў паветра. Яго аэрапланы рознай канструкцыі (сярод якіх быў першы ў Расіі самалёт-амфібія) прымалі ўдзел у выставах, усталёўвалі рэкорды, аднак не будаваліся прамысловымі серыямі. Адсутнасць заказаў прывяло да таго, што ў 1912 годзе канструктар быў вымушаны адмовіцца ад актыўнай дзейнасці ў галіне авіяцыі, хоць займаўся распрацоўкай новых самалётаў і пазней. Прадстаўленыя ім у пачатку 1920-х гадоў праекты не былі рэалізаваны з-за недахопу сродкаў ва ўмовах разрухі пасля Грамадзянскай вайны.

У 1920-х гадах пачынае займацца цеплавозабудаваннем, і 5 жніўня 1924 года на пуці Балтыйскага суднабудаўнічага завода выходзіць пабудаваны па яго праекце цеплавоз Щ^ЭЛ1, адзін з першых у свеце. У 1934 годзе Гакель сканструяваў паравы трактар, распрацаваная ім паравая ўстаноўка выкарыстоўвалася таксама на рачных катарах.

З 1936 года выкладаеў у Ленінградскім інстытуце інжынераў чыгуначнага транспарту. Аўтар шматлікіх навуковых прац і вынаходак. Памёр 12 снежня 1945 г. у Ленінградзе. Пахаваны на Літаратарскіх мастках.

Літаратура

• Га́ккель Яков Модестович // Санкт-Петербург. Петроград. Ленинград: Энциклопедический справочник (руск.) / Ред. коллегия: Белова Л. Н., Булдаков Г. Н., Дегтярев А. Я. и др.. — М.: Большая Российская Энциклопедия, 1992. — С. 143. — 687 с. — 80 000 экз. — ISBN 5-85270-037-1.