Аляксандр Міхайлавіч Прохараў
Аляксандр Міхайлавіч Прохараў | |
---|---|
руск.: Александр Прохоров | |
![]() | |
Дата нараджэння | 11 ліпеня 1916[1][2][…] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 8 студзеня 2002[1][2][…] (85 гадоў) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Жонка | Галіна Шалепіна[d] |
Род дзейнасці | фізік, выкладчык універсітэта, рэдактар |
Навуковая сфера | фізіка |
Месца працы | |
Навуковая ступень | доктар фізіка-матэматычных навук (1952) |
Навуковае званне |
прафесар, акадэмік АН СССР (1966) акадэмік РАН (1991) |
Альма-матар | |
Навуковы кіраўнік |
У. В. Мігулін С. М. Рытаў |
Вядомыя вучні | Evgeny Velikhov[d], Yevgeny Dianov[d], Nikolay Karlov[d], Vyacheslav Osiko[d], Мікалай Генадзевіч Басаў і Pavel Pavlovich Pashinin[d] |
Вядомы як | адзін з заснавальнікаў квантавай электронікі |
Партыя | |
Член у |
|
Прэміі | |
Узнагароды | |
![]() |
Алякса́ндр Міха́йлавіч Про́хараў (11 ліпеня 1916, Атэртан, штат Квінсленд, Аўстралія — 8 студзеня 2002, Масква) — выдатны савецкі і расійскі фізік, адзін з заснавальнікаў квантавай электронікі. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1964) (сумесна з Мікалаем Басавым і Чарльзам Таўнсам), адзін з вынаходнікаў лазерных тэхналогій. Акадэмік РАН (1966, член-карэспандэнт 1960). Замежны член НАН Беларусі (1995), Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1972) і АН іншых краін. Двойчы Герой Сацыялістычнай Працы (1969, 1986).
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Скончыў Ленінградскі ўніверсітэт (1939). У 1939—1941 і 1944—1982 у Фізічным інстытуце АН СССР (з 1968 намеснік дырэктара). Адначасова з 1954 прафесар Маскоўскага ўніверсітэта, з 1973 загадчык кафедры Маскоўскага фізіка-тэхнічнага інстытута, у 1973—1992 акадэмік-сакратар Аддзялення агульнай фізікі і астраноміі РАН, у 1982—1998 дырэктар Інстытута агульнай фізікі РАН (з 1998 ганаровы дырэктар). З 1969 старшыня Навукова-рэдакцыйнага савета выдавецтва «Савецкая энцыклапедыя» (цяпер «Вялікая Расійская энцыклапедыя»); у 1969—1978 галоўны рэдактар 3-га выдання Вялікай Савецкай Энцыклапедыі.
Навуковы ўклад[правіць | правіць зыходнік]
Навуковыя працы па тэорыі нелінейных ваганняў, фізіцы сінхратроннага выпрамянення, радыёспектраскапіі, квантавай электроніцы, фізіцы цвёрдага цела і магнітных з’яў, радыёфізіцы, нелінейнай і валаконнай оптыцы, лазернай фізіцы і тэхніцы, дастасаваннях лазераў у прамысловасці, медыцыне, сувязі і інш.
Разам з М. Г. Басавым стварыў першы квантавы генератар — мазер (1954), прапанаваў метад стварэння асяроддзяў з адмоўным паглынаннем (1955), які выкарыстаны ў першым лазеры. Прапанаваў адкрыты рэзанатар для субміліметровых хваль (1958).
Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]
- Нобелеўская прэмія 1964 (разам з М. Г. Басавым, Ч. Таўнсам).
- Ленінская прэмія 1959.
- Дзяржаўная прэмія СССР 1980.
- Залаты медаль імя Ламаносава АН СССР (1988).
Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]
- Методы изготовления астрономической оптики М., 1980 (разам з Э. А.Вітрычэнкам, Я. В. Трушыным).
- Научные основы прогрессивной технологии. М., 1982 (у сааўт.).
- Квантавая электроника. М., 1996.
Зноскі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
- ↑ а б Aleksandr Mikhaylovich Prokhorov // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Alexander Michailowitsch Prochorow // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ а б http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-72.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Прохараў Аляксандр Міхайлавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. С. 43.
- А. М. Прохоров. М., 1989.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Аляксандр Міхайлавіч Прохараў на сайце «Героі краіны»
- Біяграфія на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)
- Нарадзіліся 11 ліпеня
- Нарадзіліся ў 1916 годзе
- Нарадзіліся ў Квінслендзе
- Памерлі 8 студзеня
- Памерлі ў 2002 годзе
- Памерлі ў Маскве
- Пахаваныя на Новадзявочых могілках
- Выкладчыкі МФТІ
- Выкладчыкі МДУ
- Дактары фізіка-матэматычных навук
- Правадзейныя члены АН СССР
- Правадзейныя члены РАН
- Выпускнікі фізічнага факультэта СПбДУ
- Выпускнікі СПбДУ
- Члены КПСС
- Члены Акадэміі навук ГДР
- Члены Леапальдзіны
- Члены РАН
- Члены Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук
- Члены Венгерскай акадэміі навук
- Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі РФ
- Лаўрэаты Ленінскай прэміі
- Лаўрэаты Дзяржаўнай прэміі СССР
- Лаўрэаты прэміі Савета Міністраў СССР
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі паводле алфавіта
- Узнагароджаныя Вялікім залатым медалём імя М. В. Ламаносава
- Героі Сацыялістычнай Працы
- Кавалеры ордэна «За заслугі перад Айчынай» 2 ступені
- Кавалеры ордэна Леніна
- Кавалеры ордэна Айчыннай вайны I ступені
- Узнагароджаныя медалём «За адвагу»
- Узнагароджаныя медалём «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «Дваццаць гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «Трыццаць гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «Сорак гадоў перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.»
- Узнагароджаныя медалём «Ветэран працы»
- Узнагароджаныя медалём «50 гадоў Узброеных Сіл СССР»
- Узнагароджаныя медалём «У памяць 800-годдзя Масквы»
- Узнагароджаныя медалём «У памяць 850-годдзя Масквы»
- Асобы
- Вучоныя паводле алфавіта
- Фізікі Расіі
- Фізікі СССР
- Фізікі XX стагоддзя
- Фізікі XXI стагоддзя
- Рэдактары СССР
- Замежныя члены Чэхаславацкай АН
- Лаўрэаты Дзямідаўскай прэміі
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па фізіцы
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі з СССР
- Двойчы Героі Сацыялістычнай Працы
- Лаўрэаты прэміі Урада РФ у галіне навукі і тэхнікі
- Замежныя члены НАНБ