Аляксандра Вячаславаўна Матвійчук
| Аляксандра Вячаславаўна Матвійчук | |
|---|---|
| укр.: Олександра В'ячеславівна Матвійчук | |
.jpg) | |
| Род дзейнасці | праваабаронца |
| Дата нараджэння | 8 кастрычніка 1983[1] (40 гадоў) |
| Месца нараджэння | |
| Грамадзянства | |
| Месца працы | |
| Альма-матар | |
| Узнагароды і прэміі |
Прэмія імя Васіля Стуса[d] (2007) 100 жанчын (2022) Democracy Defender Award[d] (2016) ганаровы доктар Лувенскага каталіцкага ўніверсітэта[d] (16 лютага 2023) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Аляксандра Вячаславаўна Матвійчук (укр.: Олександра В'ячеславівна Матвійчук; нар. 8 кастрычніка 1983, г. Боярка, Кіеўская вобласць) — украінская праваабаронца, лаўрэатка прэмій імя Васіля Стуса і «Абаронца дэмакратыі».
Старшыня арганізацыі «Цэнтр грамадзянскіх свабод», якая ў 2022 годзе атрымала Нобелеўскую прэмію міру[3]. Працуе над пытаннем правоў чалавека ва Украіне і рэгіёне АБСЕ.
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Аляксандра Матвійчук нарадзілася 8 кастрычніка 1983 года ў горадзе Боярка Кіеўскай вобласці.
Скончыць Украінскі гуманітарны ліцэй (з адзнакай), юрыдычны факультэт (2007, з адзнакай) і аспірантуру кафедры тэорыі і гісторыі дзяржавы і права (2010) Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі, Школу заканатворчасці Інстытута заканадаўства Вярхоўнай Рады Украіны (2011), Стэнфардскі ўніверсітэт (2018, Праграма ўкраінскіх новых лідэраў Цэнтра па пытаннях дэмакратыі, развіцця і вяршэнства права (CDDRL) Стэнфардскага універсітэта)[4].
На чацвёртым курсе навучання ў Кіеўскім нацыянальным універсітэце імя Тараса Шаўчэнкі праводзіла трэнінгі ад «Фонда правоў чалавека». Пры гэтым паспявала кіраваць студэнцкім самакіраваннем на юрыдычным факультэце і выкладаць Правазнаўства ў гімназіі ў роднай Боярцы[5]. 4 чэрвеня 2021 года была абраная кандыдатам для вылучэння на абранне членам Камітэта ААН супраць катаванняў[6].
Старшыня праўлення Цэнтра грамадзянскіх свабод (з 2007); член Кансультатыўнага савета пры Упаўнаважаным Вярхоўнай Рады Украіны па правах чалавека (з 2012)[7]; каардынатар грамадзянскай ініцыятывы «Еўрамайдан SOS», якая была створана ў адказ на жорсткі разгон студэнцкіх дэманстрантаў 30 лістапада 2013 года з мэтай аказання прававой дапамогі пераследуемым пратэстоўцам ва Украіне (з 2013).
Ініцыятар кампаніі # SaveOlegSentsov[8] (пасля вызвалення Алега Сянцова была перайменаваная ў #LetMyPeopleGo) для вызвалення ўкраінскіх палітвязняў.
Аўтар шэрагу альтэрнатыўных справаздач для розных органаў ААН, Савета Еўропы, Еўрапейскага Саюза, АБСЕ і Міжнароднага крымінальнага суда[9].
Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]
- Лаўрэат прэміі імя Васіля Стуса (2007) — за выдатныя дасягненні ў гэтай галіне, выразную грамадзянскую пазіцыю, актыўную прысутнасць ва ўкраінскай культурнай прасторы[10];
- Дыплом лепшых ўсеўкраінскіх моладзевых грамадскіх арганізацый Украіны (2009, Дэбатная акадэмія) ;
- Прэмія Сюра Ліндэбраке за дэмакратыю і правы чалавека, Каралеўства Нарвегія (2015)[11];
- Лаўрэатк прэміі «Абаронца дэмакратыі» ад місій АБСЕ, Парламенцкая асамблея АБСЕ (2016)[12];
- Прэмія «Адважная жанчына Украіны» ад амбасады ЗША (2017)[13];
- Прэмія «За правільны лад жыцця» ад шведскага фонду Right Livelihood Award (2022)[14].
Зноскі
- ↑ ANNEX III Biographical data form of candidates to the Committee against Torture
- ↑ Bazán C. 8M | Oleksandra Matviichuk (Ucrania), abogada defensora de los derechos humanos — 2024. Праверана 9 сакавіка 2024.
- ↑ Олександра Матвійчук, голова нагородженого «Нобелем» ЦГС, закликала створити трибунал для Путіна та Лукашенка // Радіо Свобода. — 2022. — 7 жовтня.
- ↑ University, © Stanford. Ukrainian Emerging Leaders Cohort 2017-18 (англ.). fsi.stanford.edu. Архівавана з першакрыніцы 2 червня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ Премійована за відвагу. Як Олександра Матвійчук здобуває перемоги на правозахисному фронті (укр.). Українська правда. Архівавана з першакрыніцы 26 грудня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ Оголошення про результати добору кандидата для висунення на обрання членом комітету ООН проти катувань (руск.). minjust.gov.ua. Архівавана з першакрыніцы 9 червня 2021. Праверана 9 чэрвеня 2021.
- ↑ Про створення консультативної ради (укр.). Офіційний вебпортал парламенту України. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ #SaveOlegSentsov: активісти направили листи кожному члену Європарламенту (укр.). www.ukrinform.ua. Архівавана з першакрыніцы 2 червня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ Oleksandra Matviichuk | CivilMPlus (англ.) (26 красавіка 2018). Архівавана з першакрыніцы 16 серпня 2021. Праверана 16 жніўня 2021.
- ↑ Премія імені Василя Стуса (укр.). PEN Ukraine. Архівавана з першакрыніцы 17 квітня 2021. Праверана 16 жніўня 2021.
- ↑ Awarded for human rights efforts in Ukraine (англ.). Human Rights House Foundation. Архівавана з першакрыніцы 2 червня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ Украинская активистка Александра Матвийчук получает премию “Защитник демократии” (руск.). Миссия США при ОБСЕ. Архівавана з першакрыніцы 19 квітня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ Remarks by Ambassador Yovanovitch at the "Honoring Ukrainian Women of Courage" Event (англ.)(недаступная спасылка). U.S. Embassy in Ukraine. Архівавана з першакрыніцы 2 чэрвеня 2021. Праверана 31 мая 2021.
- ↑ 2022 Announcement (англ.). Right Livelihood. Праверана 29 верасня 2022.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Аляксандра Матвійчук // НВ.
- Радзіеўская, В. Якая розніца, хто завядзе краіну ў штопар — чалавек з добрымі або дрэннымі намерамі // Gazeta.ua. — 2020. — 2 чэрвеня.
- Ірына Славінская, Юлія Вебер. Першая ўкраінская нобелеўская лаўрэатка расла сярод выключных людзей, якія жылі так, як кажуць // The Ukrainians. — 22 лістапада, 2022.
- Прамова Матвійчук — уручэнне Нобелеўскай прэміі міру 2022.
- Матвійчук Олександра В'ячеславівна. Праверана 8 красавіка 2022.
