Нобелеўская прэмія міру

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Медаль, які атрымліваюць лаўрэаты Нобелеўскай прэміі. Быў упершыню адчаканены ў 1902 годзе.

Но́белеўская прэ́мія мі́ру (шведск.: Nobels fredspris) — узнагарода, якая штогод прысуджаецца Нарвежскім нобелеўскім камітэтам у Осла, «чалавеку, які выконвае найбольшую альбо найлепшую працу дзеля братэрства паміж народамі, адмены альбо скарачэння пастаянных армій і правядзення альбо заахвочвання мірных кангрэсаў»[1]. Адна з пяці Нобелеўскіх прэмій, заснаваных у 1895 годзе паводле запавету шведскага хіміка Альфрэда Нобеля, які памёр у 1896 годзе. Гэтыя прэміі прысуджаюцца за выдатныя заслугі ў галінах хіміі, фізікі, літаратуры, міру і фізіялогіі або медыцыны[2]. У адпаведнасці з запаветам Нобеля прэмія знаходзіцца ў падпарадкаванні Нарвежскага нобелеўскага камітэта і прысуджаецца камісіяй з пяці членаў, якія абіраюцца Парламентам Нарвегіі[3]. Лаўрэатамі першай Нобелеўскай прэміі міру ў 1901 годзе сталі Жан Дзюнан і Фрэдэрык Пасі. Кожны лаўрэат атрымлівае медаль, дыплом і грашовы прыз, які змяняецца з цягам часу[4]. У 1901 годзе Дзюнан і Пасі падзялілі 150 782 шведскія кроны, што ў снежні 2008 года было эквівалентна 7 731 004 шведскім кронам. Пачынаючы з 2001 года кожная грашовая ўзнагарода складала 10 мільёнаў шведскіх крон. Прэмія ўручаецца на штогадовай цырымоніі 10 снежня ў Осла ў прысутнасці караля Нарвегіі (адзіная Нобелеўская прэмія, якая не ўручаецца ў Стакгольме), у гадавіну смерці Альфрэда Нобеля[5].

Патрабаванні да кандыдатаў[правіць | правіць зыходнік]

Згодна са статутам Нобелеўскага фонду, вылучаць кандыдатаў могуць наступныя асобы:

  • 1) дзеючыя і былыя члены нарвежскага Нобелеўскага камітэта, а таксама дарадцы, прызначаныя Нобелеўскім інстытутам;
  • 2) члены нацыянальных парламентаў і ўрадаў розных краін, а таксама члены Міжпарламенцкага саюза;
  • 3) члены Міжнароднага арбітражнага суда ў Гаазе;
  • 4) члены камісіі пастаяннага міжнароднага бюро па пытаннях свету;
  • 5) члены і асацыяваныя члены Інстытута міжнароднага права;
  • 6) прафесары ўніверсітэтаў у галіне палітычных навук і юрыспрудэнцыі, гісторыі і філасофіі;
  • 7) лаўрэаты Нобелеўскіх прэмій міру.

Пералік лаўрэатаў[правіць | правіць зыходнік]

1900-я[правіць | правіць зыходнік]

1910-я[правіць | правіць зыходнік]

1920-я[правіць | правіць зыходнік]

1930-я[правіць | правіць зыходнік]

1940-я[правіць | правіць зыходнік]

1950-я[правіць | правіць зыходнік]

1960-я[правіць | правіць зыходнік]

1970-я[правіць | правіць зыходнік]

1980-я[правіць | правіць зыходнік]

1990-я[правіць | правіць зыходнік]

2000-я[правіць | правіць зыходнік]

2010-я[правіць | правіць зыходнік]

2020-я[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]

  1. Excerpt from the Will of Alfred Nobel. Nobel Foundation. Праверана 6 кастрычніка 2011.
  2. Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize. Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.
  3. The Nobel Prize Awarders. Nobel Foundation.
  4. The Nobel Prize. Nobelprize.org. Праверана 7 кастрычніка 2008.
  5. The Nobel Prize Award Ceremonies. Nobelprize.org. Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2008. Праверана 7 кастрычніка 2008.