Ахенскія сіноды (816—819)

Дакумент сінода, прынятага на Ахенскім саборы (Саборная бібліятэка Вюрцбурга m. p.th.q.25 Concilium Aquisgranense a. 816. Institutio sanctimonialium Aquisgranensis)

Ахенскія сіноды (816—819) (ням.: Synoden von Aachen) — серыя сінодаў у Ахене наконт манаскай рэформы. На сінодах Ахена паміж 816 і 819 гадамі былі прынятыя наватарскія правілы манаскага жыцця ў Франкскай імперыі. Па-першае, Regula benedicti была абвешчаная агульнапрынятай нормай для манаскіх супольнасцяў, а па-другое, манаская жыццё было адведзена ад канонікаў. Для апошніх і кананіс былі выдадзеныя ўласныя правілы (Institutiones aquisgranenses). Сіноды 817, 818 і 819 завяршылі рэформы. Там, у прыватнасці, высвятлялася стаўленне царкоўных інстытуцый да манарха.

Перадгісторыя

Манаскае жыццё грала важную ролю ў Франкскай імперыі ў духоўным жыцці. У супольнасцяў былі важныя задачы ў пытаннях царкоўнага жыцця. Але яны таксама мелі важнае значэнне для эканамічнага і духоўнага ўключэння новых тэрыторый, такіх як Саксонія, у імперыю. Акрамя таго, некаторыя манастыры былі цесна звязаны з імператарскім домам.

Супольнасці не былі аднолькава арганізаваны. Стагоддзі да гэтага пераважалі правілы змешвання (Regula mixta). Нават у абацтве Монтэкасіна было ўведзена такое правіла змешвання пасля аднаўлення ў VIII стагоддзі. У Франкскай імперыі бенедыктынскае правіла наогул не рэдка змешвалася з Калумбанам. Акрамя таго, разам з манаскімі суполкамі развіваліся супольнасці канонікаў і кананіс. Паміж абодвума асноўнымі тыпамі супольнасцяў таксама існавалі сумесі.

Карл Вялікі пачаў рэгуляваць манаскае жыццё з Admonitio generalis у 789 годзе. У прыватнасці, было ўстаноўлена, што захаванне правіл Бенедыкта павінна быць цэнтральным для ўсіх супольнасцяў. Вынікі гэтых сінодаў абапіраліся да сінода ў Ахене ў 802 годзе. Сінод пастанавіў, што Regula benedicti павіннs быць адзінай абавязковай формай жыцця ў будучыні ва ўсіх манаскіх супольнасях. Тым не менш працягвалі існаваць шматлікія манастыры з іншымі правіламі.

Працэс

Людовік I Набожны з Бенедыктам Аніанскім намагаліся распаўсюджваць гэтыя правілы, як адзіныя магчымыя для ўсіх манаскіх супольнасцяў. Імператар склікаў імперскі сінод у Аахене ў жніўні 816 годзе. Асноўнымі тэмамі былі рэформа манаскага жыцця і ўрэгуляванне жыцця канонікаў. Сіноду, верагодна, папярэднічала інтэнсіўная падрыхтоўка. Магчыма, там быў спіс пытанняў, складзены Бенедыктам Аніанскім, якія належалі да разгляду.

Па словах імперскага капітула, у якім былі апублікаваныя вынікі, перамовы праходзілі ў Ахенскім каралеўскім палацы. Пад час гэтага, удзел прыймалі манахі, абаты і імператар. Апошні нават умяшаўся ў дэбаты. Удзельнічалі таксама біскупы і свецкія вяльможы. Спісу удзельнікаў не існуе. Сярод удзельнікаў біскуп Хэці фон Трыер. Магчыма, таксама прысутнічаў Хільдэбольд фон Кёльн. Магнус фон Сэн і Агабард Ліёнскі датэрмінова пакінулі сінод. З абатаў, у прыватнасці, быў Анда з Стабла-Мальмэдзі. Верагодна, прысутнічаў і Гелісахар з Трырскага абацтва Святога Максіміна, але ў той жа час ён быў кіраўніком імператарскай канцылярыі. Біскуп Радгар Фульдскі таксама, напэўна, быў на гэтым сінодзе, бо вельмі добра ведаў яго вынікі.

Манаскі лад жыцця

Пра сінод дайшло мала звестак. Цэнтральным момантам была арыентацыя манаскага жыцця на правіла Бенедыкта. Як бы значная ні была роля Бенедыкта Аніанскага, ён не заўсёды спраўляўся са сваім становішчам. Прадметам спрэчкі было меркаванае захаванне літургічнай практыкі на ўзор Бенедыкта Нурсійскага ў манастырах. Супраць гэтага выступілі біскупы, якія не жадалі адступленні ад Рымскай Імшы. У рэшце рэшт, у гэтым пытанні быў знойдзены кампраміс. Узнікалі спрэчкі і па нагоды абыходжання з маёмасцю паслушнікаў. Ці павінны яны былі ўсё перадаваць ў манастыр або сваім сем’ям? Абмяркоўваліся і іншыя дэталёвыя пытанні.

Але, у сутнасці, Бенедыкт Аніанскі адыграў немалаважную ролю. Ён тлумачыў усім правілы Бенедыкта, тлумачыў сумневы і адпрэчваў памылкі ў тлумачэнні. Усё, што было ўзгоднена з правілам, ён называў добрым. Ён усталяваў, што бенедыктынскае правіла стала агульнай нормай манаскага жыцця ў Франкскай імперыі. Рашэнні, прынятыя ў Ахене, у некаторых пунктах, маюць адхіленні ад першапачатковых правіл. У асноўным гэта былі традыцыі, замацаваныя ў папярэднія стагоддзі. Нават Бенедыкт Аніанскі не адважыўся радыкальна парваць з традыцыяй, і таму некаторыя чужыя элементы былі захаваныя. Але Бенедыкт Аніанскі намагаўся максімальна наблізіцца да першапачатковага правіла.

У цэлым выкананне правіл Бенедыкта было значным крокам. Гэта збольшага разглядаецца як фактычны пачатак Ордэна Бенедыктынаў. Усе падставы ордэна некалькі наступных стагоддзяў таксама ў прынцыпе кіраваліся гэтым правілам.

Канонікі

Іншым важным аспектам было ўзаемнае размежаванне манахаў і канонікаў, каб пакласці канец змешванню абедзвюх формаў жыцця, якое пачалося ў VIII стагоддзі. Да гэтага таксама ўжо даўно былі іншыя падыходы, але яны не мелі значных поспехаў. У Ахене Людовік I Набожны запатрабаваў, каб са старажытных дакументаў былі сабраны нормы для сужыцця канонікаў. Некаторыя біскупы, хоць і не былі перакананыя ў неабходнасці гэтага, тым не менш былі пераканані пад час сінодаў. Было распрацавана адно правіла для канонікаў (Institutio canonicorum) і адно для кананіс (Institutio sanctimonitalium).

Канонікі павінны былі маліцца сумеснымі набажэнствамі з літургіяй гадзін і падтрымліваць супольнае жыццё. Пры гэтым павінен быў быць агульны спальны пакой і сталовая. У адрозненне ад манахаў і манашак, канонікам дазвалялася валодаць прыватнай уласнасцю, нават калі для іх ідэалам лічылася асабістая беднасць. У прыватнасці, яны не давалі пажыццёвых зарокаў. На чале суполак канонікаў павінны былі стаяць настаяцелі. Шмат у чым падобным чынам было рэгламентавана жыццё кананіс. Іх абшчыны ўзначальвалі абацісы.

Сканчэнне і абвяшчэнне

Кансультацыі былі няпростымі, улічваючы шматлікія вобласці манаскага жыцця, і яны працягваліся на працягу доўгага часу, пакуль удзельнікі не аб’ядналі свае рашэнні ў 36 канонах і не змаглі прадставіць іх імператару для пацверджання. У капітуле ад 23 жніўня 816 года ён быў апублікаваны і, такім чынам, зроблены абавязковым для імперыі. Акрамя таго, розныя ўдзельнікі апублікавалі частковыя вынікі яшчэ да канчатковага прыняцця. Выкананне або кантроль за ажыццяўленнем ажыццяўляўся на працягу наступнага года імперскімі пасланцамі і царкоўнымі легатамі. У прыватнасці, у гэтым ўдзельнічалі архібіскупы.

Сіноды 817—819

10 ліпеня 817 года на сінодзе было прынята рашэнне, якое таксама змяшчае вынікі мінулага года. На рубяжы 818 і 819 гадоў у Ахене адбыўся яшчэ адзін сінод. Гэта прывяло да завяршэння манаскіх рэформаў. Паралельна з гэтым праходзіў імперскі савет. Высветліліся, у прыватнасці, адносіны манарха і Царквы. Манастырам і біскупам было прадастаўлена права выбару, але кароль меў права кансенсусу і прызначэння. Таксама былі зафіксаваныя зрашчэнне царкоўных устаноў з імперыяй.

У цэлым, правілы азначалі спыненне разнастайнасці папярэдніх формаў жыцця на карысць уніфікаваных стандартаў. Гэта было адным з аспектаў падтрымання адзінства імперыі.