Прычудскія гаворкі
| Прычудскія гаворкі | |
|---|---|
 Мапа рускамоўных стараабрадніцкіх паселішчаў эстонскага Прычуддзя | |
| Краіны |
 Эстонія,  Расія |
| Рэгіёны | Пскоўская вобласць, Тартумаа |
| Класіфікацыя | |
|
Індаеўрапейская сям'я |
|
Прычудскія гаворкі, (гаворкі старавераў Прычуддзя, старавераў Эстоніі) — група блізкароднасных гаворак рускай і беларускай мове, іх часам лічаць пераходным паміж рускай і беларускай мовамі, разам з пскоўскімі. Традыцыйна выкарыстоўваюцца ў паселішчах размешчаных уздоўж узбярэжжа Чудскага возера, на тэрыторыі Пскоўскай вобласці і некаторых эстонскіх паветаў. Большасць носьбітаў пражывае на тэрыторыі Эстоніі. У рамках расійскай дыялекталагічнай традыцыі гэтыя ідыёмы часцей за ўсё адносяць да пскоўскай групы гаворак, хоць яны і маюць некаторыя рысы, не характэрныя ні для пскоўскіх, ні для якіх-небудзь іншых рускіх дыялектаў. Некаторыя з’явы аб’ядноўваюць іх з беларускай мовай, таксама ў гаворках назіраецца уплыў эстонскай мовы.
Гаворкі Заходняга (эстонскага) і Усходняга (расійскага) Прычуддзя ўяўляюць сабой дыялектны кантынуум, няхай і некалькі змешаны ў выніку рознанакіраваных міграцыйных працэсаў XX стагоддзя і моцнага ўплыву літаратурнай расійскай мовы, якая насаджаецца ва ўсіх публічных і фармальных сферах жыцця. Для ідыёмаў цэнтральнай і паўднёвай частак Усходняга Прычуддзя разам з агульнымі для Чудскіх гаворак дэталямі характэрна змешванне рыс пскоўскіх і гдоўскіх гаворак.
Прыклады[правіць | правіць зыходнік]
Прычудскія гаворкі: Ни пэцкай адёжыну, хто мыть и чыстить буди?
Беларуская мова: Ня пэцкай адзежу, хто мыць і чысціць будзе?
Руская мова: Не пачкай одежду, кто мыть и чистить будет?
| Прычудскія гаворкі | Руская мова | Беларуская мова | Эстонская | |
|---|---|---|---|---|
| to row | griabcy | gresti | hrebcy | sõudma |
| other | inšy | drugoj | inšy | teine |
| permit | luba | razriešenije | dazvol | luba |
| for | gli | dlia | dlia | jaoks |
| he | jon | on | jon | ta |
| Tuesday | avtorak | vtornik | aŭtorak | teisipäev |
| tea | caj | čaj | čaj | tee |
| sausage | vorstik | kolbasa | kaŭbasa | vorst |
Зноскі[правіць | правіць зыходнік]
- Кюльмоя И. П., Ровнова О. Г. О современном состоянии русских старообрядческих говоров Западного Причудья, 2007.
- Ровнова О. Г. Говоры староверов Западного Причудья по материалам 1946 г. и 2003—2007 гг. // Humaniora: Lingua Russica. Труды по русской и славняской филологии. Лингвистика X. Очерки по истории и культуре староверов Эстонии. II. Тарту, 2007. С. 178—189.
- Ровнова О. Г. Староверы Западного и Восточного Причудья: проблема конфессиональных и языковых связей. Тарту, 2001.