Усцін Мікалаевіч Галіневіч

Усцін Мікалаевіч Галіневіч
Усцін Мікалаевіч Галіневіч
Нараджэнне	5 чэрвеня 1829; Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Смерць	12 лютага 1893 (63 гады); Кёнігсберг, Германская імперыя
Род	Галіневічы
Бацька	Мікалай Іванавіч Галіневіч (каля 1793— пасля 1840)
Маці	Алена Янаўна Замбрыцкая
Веравызнанне	праваслаўе
Адукацыя	Мінская мужчынская гімназія; Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны архітэктурна-будаўнічы ўніверсітэт;
Дзейнасць	архітэктар

Усцін Мікалаевіч Галіневіч (руск.: Устин Николаевич Голиневич; літ.: Ustinas Golinevičius; 5 чэрвеня 1829, Мінск, Мінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя — 12 лютага 1893, Кёнігсберг, Германская імперыя) — беларускі дваранін-маянтковец Расійскай імперыі, грамадзянскі інжынер і архітэктар, стацкі саветнік (1871).

Паходжанне і сям'я[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 5 чэрвеня 1829 г. у Мінску (Мінская губерня, Расійская імперыя) у сям'і беларускага праваслаўнага двараніна Мікалая Іванавіча Галіневіча (каля 1793— пасля 1840) і яго жонкі Алены Янаўны Замбрыцкай, а 16 чэрвеня 1838 г. быў хрышчаны ў праваслаўе ў мінскім Кацярынінскім кафедральным саборы (былым Петрапаўскім саборы).

Належаў да беларускага праваслаўнага дваранскага роду Галіневічаў, які не меў уласнага дваранскага гербу, бо яшчэ ў канцы XVIII ст. у Расійскай імперыі Галіневічы належалі да святарскага саслоўя. Дзед Мікалая Мікалаевіча Галіневіча (1838—1889) Іван Галіневіч быў святаром. Бацька Мікалай Іванавіч Галіневіч (каля 1793— пасля 1840) скончыў праваслаўную Мінскую духоўную семінарыю, але не пайшоў служыць святаром, а 28 снежня 1815 г. быў прызначаны ў штат чыноўнікаў Мінскай казённай палаты на пасаду канцылярыста; у 1831 г. ужо даслужыўся да пасады губернскага казначэя Мінскай губерні і загадваў у 1831—1835 гг. маёмаснымі справамі іезуіцкіх маёнткаў у Мінскай губерні; атрымаў спадчыннае дваранства Расійскай імперыі.

Жонкай Усціна Мікалаевіча Галіневіча была Вольга Акімаўна, дачка тытулярнага саветніка, ад якой меў пяць дзяцей:

Мікалай Усцінавіч Галіневіч (1861—?), інжынер. Жонка: Лідзія Аляксандраўна Антановіч.
Лідзія Усцінаўна Галіневіч (1865—?). Муж: Мікалай Аляксандравіч Малевіч.
Алена Усцінаўна Шышкіна-Галіневіч (1868 — каля 1943), мастачка і скульптар. Муж: Шышкін.
Мікалай Усцінавіч Галіневіч (1861—?), інжынер. Жонка: Любоў Паўлаўна Курдзюмава.
Усцін Усцінавіч Галіневіч (1875 — пасля 1893).

Усцін Мікалаевіч Галіневіч меў пяць братоў і чатыры сястры, сярод якіх вядомымі былі:

Мікалай Мікалаевіч Галіневіч (1838—1889), праваслаўны дваранін, член Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі з 1876 г., мінскі гарадскі галава (1880—1889);
Пётр Мікалаевіч Галіневіч (1836—пасля 1917), праваслаўны дваранін, член улікова-пазыковага камітэта мінскага аддзялення Дзяржаўнага банка Расійскай імперыі, уласнік маёнтка Лабы (Ракаўская воласць Мінскага павета) і маёнтка Блужа (Амяльнянская воласць (4-ы стан) Ігуменскага павета), член Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі з 1884 г.; падчас Усерасійскага сельскагаспадарчага перапісу мая 1917 года Пётр Галіневіч ўласна запісаўся як беларус па нацыянальнасці^[1].

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Усцін Галіневіч скончыў мінскую мужчынскую гімназію, у 1844—1849 г. вучыўся і скончыў будаўнічае вучылішча Галоўнага ўпраўлення шляхоў зносін і грамадскіх будынкаў і стаў архітэктарам таго ўпраўлення.

Службовая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

У 1849—1857 гг. быў архітэктарам Пскоўскай губернскай будаўнічай і дарожнай камісіі. У 1850 г. склаў праект гандлёвых крам, размясціўшы іх паабапал Пскова-Рыжскага шашы «па магчымасці сіметрычна для захавання правільнага выгляду». У 1858 г. склаў праект «на прыладу Параскевінскай драўлянай царквы ў С. Бардава Наваржэўскага павета» (праект пераносу храма XVIII ст. на новыя могілкі). У 1858—1862 гг. быў супрацоўнікам Галоўнага таварыства чыгунак Расійскай імперыі. У 1862 г. стаў інжэнерам-архітэктарам і таўрычаскім губернскім архітэктарам, у 1865 г. — губернскім архітэктарам будаўнічага аддзялення пры Таўрычаскім губернскім праўленні, у 1867 г. — ковенскім губернскім інжынерам, а з 1877 г. да сваёй смерці — ковенскім губернскім архітэктарам. У 1890 г. ганаровы міравы суддзя Ковенскай акругі.

Найбольш вядомыя будынкі аўтарства Галіневіча ў Коўне (Каўнасе): харальная сінагога (1872 г.); будынак суда (1878 г.) — цяпер акруговы суд горада на Алеі свабоды, дом 103; гімназія для дзяўчынак (1884) — цяпер на Алеі свабоды, дом 95 (перабудавана ў 1971 г., цяпер гімназія «Aušros»); гарадскі тэатр (1892) — цяпер Каўнаскі дзяржаўны музычны тэатр на Алеі свабоды, дом 91; яўрэйская бальніца (1892) — на вуліцы Каралеўскага двара, дом 5.

Паводле яго праектаў у Ковенскай губерні было пабудавана 10 праваслаўных цэркваў у неагатычным, неабарокавым або эклектычным стылях: царква Святога Пятра і Паўла ў Панявежы (1879), Посвалі (1886), Ілакеі^[lt] (1891), Кракянаве^[lt] (1901). Яшчэ спраектаваў турму ў Расейнах (1876 г.), сінагогу ў Срэдніках^[lt] (1888), каля 30 прыватных жылых дамоў у Коўне. Кіраваў будаўніцтвам цэркваў у Таўрогах, Тавянах^[lt], Шадаве, цэркваў у Панявежы, Уцяне, паштовай і тэлеграфнай канторы ў Коўне.

Чыны і ўзнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Атрымліваў чыны: губернскі сакратар (1849), калежскі сакратар (1852), тытулярны саветнік (1856), калежскі асэсар (1859), надворны саветнік (1863), калежскі саветнік (1867), стацкі саветнік (1871). Меў узнагароды: цёмна-бронзавы медаль «У памяць вайны 1853—1856» (1856); ордэн Святога Станіслава 2-й ступені (1870); ордэн Святой Ганны 2-й ступені (1876); ордэн Святога Уладзіміра 4-й ступені (1879) і 3-й (1888).

Вядомыя праекты і пабудовы[правіць | правіць зыходнік]

Каўнаская харальная сінагога (1872)
Ковенскі гарадскі тэатр (цяпер Каўнаскі дзяржаўны музычны тэатр) (1891)
Праваслаўная царква Святой Троіцы^[lt] (1898) ва Ужпалеі^[lt] — аўтар праекта
Каталіцкі касцёл Успення Прасвятой Багародзіцы^[lt] стаіць у горадзе Кракянава^[lt] (1892) — аўтар праекта
Каталіцкі касцёл Звеставання Найсвяцейшай Дзевы Марыі^[lt] ў Ілакеі^[lt] (1899) — аўтар праекта

Каўнаская харальная сінагога, фота 2017 г.
Ковенскі гарадскі тэатр (цяпер Каўнаскі дзяржаўны музычны тэатр), фота 1920 г.
Ковенскі гарадскі тэатр (цяпер Каўнаскі дзяржаўны музычны тэатр), фота 2006 г.
Праваслаўная царква Святой Троіцы ва Ужпалеі, фота 2010 г.
Каталіцкі касцёл Успення Прасвятой Багародзіцы ў Кракянаве, фота 2021 г.
Каталіцкі касцёл Святой Панны Марыі ў Ілакеі, фота 2011 г.

Зноскі

↑ У 1917 годзе нашчадак Рурыка і іншыя магнаты Меншчыны абвясьцілі сябе беларусамі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Гербоўнік беларускай шляхты / Нацыянальны цэнтр па архівах і справаводству Рэспублікі Беларусь, Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, Беларускі навукова-даследчы інстытут дакументазнаўства і архіўнай справы. — Т. 4 : Г / [Дз. Ч. Матвейчык (кіраўнік) і інш.]. — Мінск : Беларусь, 2016. — 959 с.
Лукшионите-Толвайшене, Н. Между Минском и Ковно: обзор творчества архитектора Устина Голиневича (1829—1893) / Н. Лукшионите-Толвайшене // Х Міжнародныя Кірыла–Мяфодзіеўскія чытанні, прысвечаныя Дням славянскага пісьменства і культуры: Матэрыялы чытанняў. — Мінск, 2005. — С. 100–106.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

[1] У 1917 годзе нашчадак Рурыка і іншыя магнаты Меншчыны абвясьцілі сябе беларусамі

[1]