Юрый Паўлавіч Казакоў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Казакоў.
Юрый Паўлавіч Казакоў
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 8 жніўня 1927(1927-08-08)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 29 лістапада 1982(1982-11-29)[2][4][…] (55 гадоў)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
Жонка Тамара Суднік[d]
Альма-матар
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці пісьменнік, празаік, сцэнарыст
Жанр апавяданне і аповесць[d]
Мова твораў руская
Грамадская дзейнасць
Член у

Юрый Паўлавіч Казакоў (руск.: Казаков Юрий Павлович; 8 жніўня 1927, Масква — 29 лістапада 1982, Масква) — рускі савецкі пісьменнік, сцэнарыст. Адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў савецкай навелістыкі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 8 жніўня 1927 у Маскве ў сям’і рабочага, выхадца з сялян Смаленскай губерні. У аўтабіяграфіі (1965) пісаў: «У родзе нашым, наколькі мне вядома, не было ніводнага адукаванага чалавека, хоць таленавітыя былі многія».

Бацька Павел Гаўрылавіч быў цесляром, некалькі гадоў ён правёў у ссылцы на поўначы (у пасёлку Солга ў Вельскім раёне, Архангельская вобласць), быў асуджаны ўладамі ў 1933 годзе за нелаяльныя размовы. Маці Усціння Андрэеўна прыехала ў Маскву са Смаленскай вобласці, працавала нянькай у сем’ях, падсобніцай на заводзе. Яна атрымала адукацыю медсястры.

Вырас пісьменнік на Арбаце, у доме № 30.

Уражанні ваеннага часу знайшлі адлюстраванне ў няскончанай аповесці «Дзве ночы». Калі Юрый быў падлеткам, пачалася вайна. Казакоў разам з іншымі хлапчукамі лазіў па дахах, тушыў запальніцы, дапамагаў старым.

Быў кантужаны пры выбуху бомбы, якая ўпала ў суседнім квартале. З таго часу ўсё жыццё заікаўся.

Юрыя Казакова назавуць пазней пісьменнікам Поўначы, які ўздымаў пытанні аб захаванні культуры і помнікаў архітэктуры (у Карэліі (Кіжы, эпас «Калевала»), Спаса-Праабражэнскі Салавецкі стаўрапігіяльны мужчынскі манастыр). Але Казакоў любіў не толькі крайнюю халодную поўнач з яе непаўторнай прыродай, але і саму Расію, яе бязмежныя полі, лясы, вёскі, з яе жыхарамі.

Скончыў будаўнічы тэхнікум у 1946 годзе, доўга займаўся музыкай і затым паступіў у 1951 годзе ў музычнае вучылішча імя Гнесіных. Быў прыняты ў склад аркестра МАМТ імя К. С. Станіслаўскага і У. І. Неміровіча-Данчанкі. Аднак, ужо ў 1952 годзе зразумеў, што музыка не з’яўляецца яго прызваннем, бо ён хоча займацца літаратурай.

Першыя творы Казакова з’явіліся ў друку ў 1952—1953 гадах (п’еса «Новы станок», апавяданне «Пакрыўджаны полісмен»). Хутка звярнулі на сябе ўвагу паляўнічыя апавяданні маладога аўтара. У 1958 годзе скончыў Літаратурны інстытут імя А. М. Горкага. Рэкамендацыю ў Саюз пісьменнікаў даў яму рускі пісьменнік К. Г. Паўстоўскі.

Юрый Казакоў часта ездзіў на Рускую Поўнач, гэтая зямля цягнула яго першароднай самабытнасцю. На працягу многіх гадоў ён запаўняў «Паўночны дзённік» — зборнік пуцявой прозы, гістарычных экскурсаў, партрэтаў памор’я. Адзін з апошніх твораў — аповесць «Хлопчык з снежнай ямы» — апавядае пра неардынарны лёс ненецкага самародка Тыка Вылка. У ім жыў дух вандроўцы і журналіста.

Яго ведалі і чыталі за мяжой, але не ў Савецкім Саюзе. Чытачы адкрыюць яго прозу на рускай Поўначы. Руская Поўнач прыцягвала пісьменніка сваім магнітам: непакорлівасцю прыроды і самабытнасцю культуры карэннага насельніцтва (мова, звычаі, побыт і гаспадарка).

У 1964 годзе прыняў удзел у напісанні калектыўнай дэтэктыўнага рамана «Смяецца той, хто смяецца», апублікаванага ў газеце «Неделя».

Увесну 1967 года ездзіў у Францыю (у Парыж) збіраць матэрыялы для задуманай кнігі пра свайго любімага пісьменніка — Івана Буніна. Сустракаўся з літаратарамі Барысам Зайцавым, Георгіем Адамовічам і іншымі людзьмі, якія блізка ведалі нобелеўскага лаўрэата. Захаваліся жывыя запісы.

Найлепшыя апавяданні Казакова былі перакладзены на асноўныя мовы Еўропы, у Італіі яму была прысуджана Дантоўская прэмія (1970). Ганарар ад перакладу трылогіі Абдзіжаміла Нурпеісава «Кроў і пот» дазволіў Казакову набыць лецішча ў Абрамцаве, якое стала яго пастаянным домам.

У 1969 годзе выходзіць зборнік апавяданняў «Восень у дубовых лясах», у 1970-я — знакамітыя апавяданні «Свечачка» і «У сне ты горка плакаў», пабудаваныя ў якасці лірычнага маналога бацькі, звернутага да маленькага сыночка.

У апошняе дзесяцігоддзе жыцця Казакоў пісаў мала і яшчэ радзей друкаваўся. Па словах Юрыя Нагібіна, яго «быццам знарок вытрымлівалі ў Абрамцаўскай запойнай цемры»[5].

Памёр 29 лістапада 1982 года. Пахаваны ў Маскве на Ваганькаўскіх могілках[6]. Там жа пахавана ўдава пісьменніка Тамара Міхайлаўна Суднік-Казакова вясной у 2021 годзе.

Пасмяротна выдадзена кніга «Дзве ночы» з неапублікаванымі (галоўным чынам няскончанымі) творамі. Апошняя рэдакцыя ўдавы пісьменніка і яго сына.

Пісьменнік Юрый Нагібін сведчыў, што дача Казакова, на якой пасля смерці заставаўся яго архіў, была падвергнутая разграбленню, шмат рукапісаў панеслі з сабой невядомыя людзі.

Сачыненні[правіць | правіць зыходнік]

  • П’еса аднатактная «Новы станок», 1951
  • П’еса пра падхалімаў «Култышкін», 1953
  • Апавяданні: пра каханне (Персідская песня (1953)), пра баксёраў (Трыста долараў (1953)), пра сляпога музыку (Подзвіг (1953)), Пакрыўджаны палісмен («Маскоўскі камсамолец» (Альманах маладых), 1953)
  • Ціхая раніца, 1954
  • Блакітнае і зялёнае, 1956
  • Тэдзі, 1957
  • Арктур — гончы сабака, 1958
  • Манька, 1958
  • На паўстанку, 1959
  • Тралі-валі, 1959
  • Вунь — бяжыць сабака! 1960
  • Пах хлеба, 1961
  • Па дарозе, 1961
  • Начлег, 1963
  • Плачу і рыдаю, 1963
  • Праклятая Поўнач, 1964
  • Двое ў снежні, 1966
  • Восень у дубовых лясах, 1961, 1969, 1983
  • Паўночны дзённік, 1977
  • У сне ты горка плакаў, 1977 (апісваецца самагубства суседа Юрыя Казакова па дачы, паэта Дзмітрыя Галубкова)
  • Аленевыя рогі, 1980
  • Паедзем у Лопшэньгу, 1977, выдадзены ў 1983[7]
  • Юрый Казакоў. Абранае, 1985
  • Юрый Казакоў. Стары дом, 1986. Выдавецтва Срэценскага манастыра па благаславенні Свяцейшага Патрыярха Маскоўскага і ўсяе Русі Аляксія
  • Зборнік. Дзве ночы, 1986 (публікацыя, ажыццёўленая Т. М. Суднік і А. Ю. Казаковым).
  • Зноў успомні Ленінград // «Зорка», 1990, № 1
  • Доўгія крыкі, 2008

Экранізацыі[правіць | правіць зыходнік]

  • 1968 — «Кахаць» (рэж. Міхаіл Калік). Адна з навел фільма знята паводле расказу «Восень у дубовых лясах».
  • 1969 — «Кароль Манежа» (рэж. Юрый Чулюкін). Па аповядзе «Тэдзі».
  • 1970 — «Блакітнае і зялёнае» (рэж. Віктар Грэсь). Экранізацыя аднайменнага апавядання.
  • 1981 — «Вялікі самаед» (рэж. Аркадзій Кардон). Казакоў выступіў суаўтарам сцэнарыя.
  • 1984 — «Манька» (рэж. Анатоль Нікіцін (II)) у складзе кінаальманаха «Манька», «Нам не дадзена прадбачыць».
  • 1992 — «На паўстанку» (рэж. Тамара Паўлючэнка). Экранізацыя аднайменнага апавядання.
  • 1995 — «Арктур — ганчакі сабака» (рэж. Галіна Самойлава). Тэлеспектакль.
  • 1999 — «Паслухай, ці не ідзе дождж…» (рэж. Аркадзій Кардон. Біяграфічны фільм.

Зноскі

  1. ↑ Казаков Юрий Павлович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  2. ↑ а б Yury Pavlovich Kazakov // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Казаков Юрий Павлович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  4. ↑ Juri Pawlowitsch Kasakow // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. ↑ Ю. М. Нагибин. Время жить. Современник, 1987. Стр. 485—490.
  6. ↑ Могилы знаменитостей. Некрополи Москвы. Ваганьковское кладбище. Казаков Юрий Павлович (1927-1982). www.m-necropol.ru. Праверана 31 кастрычніка 2020.
  7. ↑ Паедзем у Лопшаньгу

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Кузьмичёв И. [www.belousenko.com/books/Kazakov/kazakov_kuzmichev.rar Юрий Казаков: Набросок портрета]. — Л.: Советский писатель, 1986. — 272 с.
  • Кузьмичёв И. [www.belousenko.com/books/Kazakov/kazakov_kuzmichev.rar Жизнь Юрия Казакова]. — СПб: Союз писателей Санкт-Петербурга, 2012. — 536 с.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Юрый_Паўлавіч_Казакоў&oldid=4303828"