Апафенія

Натуральнае ўтварэнне на паверхні Марса, у якім многія бачаць чалавечы твар, спарадзіла шэраг гіпотэз аб яго штучным паходжанні

Фатаграфія «твару», зробленая ў 2001 годзе на станцыі «Mars Global Surveyor»

Апафенія (ад грэч. ἀποφαίνω — выказваю меркаванне, раблю відавочным) — перажыванне, якое складаецца ў здольнасці бачыць структуру або ўзаемасувязі ў выпадковых або бессэнсоўных дадзеных. Тэрмін быў уведзены ў 1958 годзе Клаусам Конрадам, які вызначыў яго як «нематываванае бачанне ўзаемасувязяў», якое суправаджаецца «характэрным пачуццем неадэкватнай важнасці» (анармальнае ўсведамленне значэння).

Конрад першапачаткова апісваў гэту з'яву ў прымяненні да скажэння рэальнасці, таго, што адбываецца ў псіхозе, аднак цяпер тэрмін шырэй выкарыстоўваецца для апісання падобнай тэндэнцыі ў здаровых індывідаў, не абавязкова мяркуючы пры гэтым наяўнасць псіхічнага захворвання.

З пункту гледжання статыстыкі, апафенія класіфікуецца як памылка першага роду. Апафенія часта служыць тлумачэннем паранармальных або рэлігійных сцвярджэнняў, выкарыстоўваецца ў журналісцкіх спекуляцыях.

Гл. таксама

• Парэйдалія
• Сінхранічнасць
• Эфект Барнума
• Аптычная ілюзія

Літаратура

• Апофения // Энциклопедия заблуждений: собрание невероятных фактов, удивительных открытий и опасных поверий = The Skeptic's Dictionary: A Collection of Strange Beliefs, Amusing Deceptions, and Dangerous Delusions. — М.: Диалектика, 2005. — С. 35—37. — ISBN 5-8459-0830-2.

Спасылкі

• Apophenia (англ.). The Skeptic's Dictionary.