Басітхан ібн Західхан Шашы

Басітхан ібн Західхан Шашы
Дата нараджэння	1878
Месца нараджэння	Ташкент, Ташкенцкі павет[d], Сырдар’інская вобласць, Туркестанскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
Дата смерці	22 мая 1959(1959-05-22)
Род дзейнасці	паэт, навуковец, урач, перакладчык, энцыклапедыст
Навуковая сфера	медыцына
Вядомы як	першы перакладчык на ўзбекскую мову ібн Сіны

Басітхан ібн Західхан Шашы (1878, махаля Себзар, Ташкент — 22 мая 1959) — узбекскі вучоны-энцыклапедыст, лекар, мастак, перакладчык, выдавец і паэт.

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і лекара, з сямігадовага ўзросту бацька выхоўваў Басітхана ў духу павагі да медыцыны. Будучы навуковец атрымаў адукацыю ў Ташкенцкім медрэсэ Кукельдаш, затым пераехаў у Бухару, дзе вучыўся ў медрэсэ Міры Араб.

Навуковая дзейнасць и творчасць

Басітхан перакладаў кнігі на арабскай і персідскай мовах, прысвечаныя розным галінам навукі. У 1942 годзе ён ажыццявіў першы пераклад на ўзбекскую мову фундаментальнай працы Абу Алі ібн Сіны «Канон медычнай навукі» і напісаў каментары да яго. Дадзены каментаваны пераклад, вядомы пад назвай «Пашыраны канон» («Канун ал-мабсут») быў выдадзены ў 2003—2004 гадах у Ташкенце. Выданне было сустрэта з вялікай цікавасцю з боку лекараў і даследчыкаў.

У 1950 годзе па даручэнні кіраўніцтва Акадэміі навук Узбекістана Шашы стварыў два творы па медыцыне («Карысныя якасці лекаў і ежы» і «Назва лекаў і хвароб»), якія сталі падручнікамі для студэнтаў вышэйшых медыцынскіх навучальных устаноў.

Ён стварыў таксама такія працы як «Энцыклапедычны слоўнік па медыцыне», «Кніга аб некаторых функцыях геаметрыі», «Уводзіны ў навуку аб падзеле спадчыны», «Карысныя парады мусульманам», «Крыніца асветы», «Злодзей і суддзя», «Ісціны сакрэтаў», «Свяцільня прамянёў», «Значэнне імёнаў».

Басітхан ібн Західхан Шашы пакінуў значны след у гісторыі культуры народаў Цэнтральнай Азіі. Працы вучонага з’яўляюцца важнай крыніцай для даследчыкаў, якія цікавяцца спадчынай ібн Сіны, якія прыязджаюць у Ташкент з усяго свету для вывучэння яго прац.