Бензапіла

Розныя бензапілы

Бензапіла, або мотапіла — ручная ланцуговая піла, забяспечаная рухавіком унутранага згарання, як правіла, двухтактавым.

Гісторыя

Ключавыя канструктыўныя элементы бензапілы (ланцуговая піла, шына, рухавік унутранага згарання) былі створаны ў канцы 19-га стагоддзя. Практычнае прымяненне «пільны гарнітуры» ідзе з пачатку 20-га стагоддзя, пры гэтым выкарыстоўваліся іншыя тыпы прывадаў: пнеўматычны, паравой, механічны і інш

Дакладнай інфармацыі аб першым вытворцу бензапілы няма і гэта права аспрэчваюць некалькі сучасных вытворцаў. Найбольш пацверджаным фактам з’яўляецца пачатак вытворчасці ручных ланцужных піў з бензінавым прывадам Андрэасам Штылем (Гандлёвая марка Stihl) у канцы 1920-х. У самым пачатку ХХ стагоддзя былі зроблены вялікія піларамы ланцужныя, прыводныя ў рух ўручную. Усе ланцужныя пілы таго часу, якія ствараліся для валкі лесу, ўяўлялі сабой буйнагабарытныя нязграбныя машыны, якімі кіравалі як мінімум два чалавекі. Мноства разоў рабіліся спробы стварэння магутнай ланцуговай пілы для высечкі дрэў. І вось, нарэшце, у 1926 годзе нямецкі інжынер-механік Андрэас Штыль стварыў і запатэнтаваў першую ручную ланцуговую пілу з электраматорам. Яго імем і быў названы інструмент — Stihl. У 1927 годзе нямецкі прадпрымальнік Еміл Лерп прадставіў свету сваю новую распрацоўку — Dolmar, мадэль А. Інструмент абсталёўваўся рухавіком аб’ёмам 245 см3 магутнасцю 8 к. с. і важыў 58 кг. Гэта была першая ў свеце ланцуговая піла з бензінавым рухавіком. Dolmar — назва гары ў Цюрынгіі, дзе прайшло першае выпрабаванне бензапілы. Праз два гады Андрэас Штыль, працягваючы распрацоўкі інструмента для валкі дрэў, выпускае сваю ланцуговую пілу з бензінавым рухавіком.

Класіфікацыя

• Бытавыя пілы — самыя прымітыўныя. Да іх дапамогі, як правіла, звяртаюцца ад выпадку да выпадку, напрыклад, калі трэба спілаваць невялікае дрэўца. Функцыянальныя здольнасці такіх піл мінімальныя. Яны разлічаны ў сярэднім на 20 гадзін эксплуатацыі ў месяц (каля 40 хвілін у дзень), а іх невысокая магутнасць кампенсуецца малой вагай і зручнасцю ў выкарыстанні.
• Полупрафесійныя мадэлі выконваюць любыя работы — ад рамонтна-будаўнічых да валкі дрэў. Адзіны іх недахоп — немагчымасць выкарыстання па 8-10 гадзін у суткі на працягу доўгага перыяду. Нярэдка яны служаць сучкарэзамі на лесапавале.
• Прафесійныя пілы валодаюць высокай магутнасцю (як правіла, больш за 2,5 кВт) і характарызуюцца шырокім спектрам функцый. Іх ужываюць у асноўным у якасці вальных піў, яны могуць без стомы працаваць увесь год па 10-16 гадзін у суткі. Галоўная ж асаблівасць прафесійнага інструмента — 8 гадзін працы без перапынку. Такія пілы вырабляюць з трывалых і зносаўстойлівых матэрыялаў, а іх рэсурс вагаецца ў межах 1300—2000 мотагадзін (у бытавых мадэляў гэты паказчык у 2-3 разы ніжэй).

Канструкцыя

Ланцуг бензапілы

Бензапіла прыводзіцца ў дзеянне двухтактавым бензінавым рухавіком унутранага згарання, злучаным праз сістэму перадачы (рэдуктар) з пільны ланцугом. Замкнёны ўтулачна-ролікавы ланцуг рухаецца па накіроўвалай шыне і нясе пільныя зуб’і. Бензапіла мае механізм аўтаматычнага счаплення, які працуе па цэнтрабежнаму прынцыпе, дзякуючы якому на халастых абарачэннях ланцуг нерухомы і бяспечная. У выпадку, калі нагрузка на рухавік пры піленні перавышае дапушчальную (напрыклад, ланцуг заклініла), то аўтаматычнае счапленне разарве (або аслабіць да дапушчальнага ўзроўню) перадатачны момант на шыну, і рухавік не заглухне. Сучасныя бензапілы таксама маюць механізм тормазу, які адразу спыняе ланцуг пры адскоку шыны ў бок пільшчыка, абрыве ланцуга і іншых аварыйных сітуацыях.

У некаторых мадэляў шына мацуецца да рэдуктару такім чынам, што дазваляе яе фіксаваць у гарызантальным або вертыкальным становішчы, што дае магчымасць здзяйсняць прапілоўкі, адпаведна, у гарызантальнай або вертыкальнай плоскасці. Многія мадэлі бензапілы, асабліва першапачаткова прызначаныя для выкарыстання пры валцы лесу, маюць магчымасць падлучэння выноснага гідрапрылады (так званага «гідракліну»), якое ўяўляе сабой выканаўчы гідрамеханізм. Нагнятанне рабочай вадкасці (масла) у гідромеханізм ажыццяўляецца бензапілой.

Шырока распаўсюджаныя ланцужныя пілы з электрычным маторам, прычым напрыклад даўбежнік (ручны інструмент для выбаркі глухіх вузкіх і глыбокіх гнёздаў) бывае толькі з электрапрывадам.

Бензапіла ў культуры

У шэрагу мастацкіх фільмаў пра зомбі і іншых выява бензапілы як прылады масавага забойства ў руках псіхічна неўраўнаважанага злачынца фігуруе як знак бязмежнай жорсткасці, вар’яцтва, разбурэння, непазбежнасці зла.

Гэты кінематаграфічны штамп быў настолькі папулярны, што паслужыў таксама прадметам высмейвання ў кінапародыях, а таксама трапіў у некаторыя з Doom-падобных камп’ютарных гульняў як адно з сродкаў узбраення героя.

Напрыклад, вельмі шырока вядомы фільм «Разрэж мяне на часткі!» (іншы пераклад: «Тэхаская разня бензапілой»), зняты ў 1974, а таксама яго працяг «Тэхаская разня бензапілой 2» 1986 года і рэмейк 2003.

З іншага боку, канадскія майстры культуры прынялі бензапілу як прыладу скульптара па дрэве. Асаблівую папулярнасць мастацтва разьбы бензапілой (chainsaw carving) здабыла ў мястэчку Хоуп (Hope) у Брытанскай Калумбіі, вуліцы і плошчы якога цяпер усе аздоблены стварэннямі майстроў бензапілы.

Гл. таксама

• Бензапіла «Дружба» — вядомая савецкая марка бензапіл.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бензапіла
• Цікавая інфармацыя аб з’яўленні першай бензапілы Архівавана 26 красавіка 2017.