Бубен Верхняга свету
| Бубен Верхняга свету | |
|---|---|
| Аўтар | Віктар Алегавіч Пялевін |
| Мова арыгінала | руская |
| Дата першай публікацыі | 1993 |
«Бубен Верхняга свету» (руск.: «Бубен Верхнего мира») — апавяданне сучаснага рускага пісьменніка Віктара Пялевіна, напісанае ў 1993 годзе. За гэтае апавяданне Віктар Пялевін атрымаў літаратурную прэмію «Вялікае Кальцо-93». Апавяданне «Бубен Верхняга свету» дало назву аднайменнаму зборніку апавяданняў, які выйшаў у 1996 годзе[1][2].
Змест[правіць | правіць зыходнік]
Характэрнае для ранняга Пялевіна апавяданне асвятляе жыццё постперабудоўнай Расіі, у якую аўтар прыўносіць элемент містыкі. Апавяданне пачынаецца са знаёмства з трыма гераінямі, якія едуць на электрычцы ў бок Падмаскоўя: маладымі дзяўчынамі Таняй і Машай, а таксама пажылой жанчынай-шаманам Тыймын.
Таня зарабляе тым, што арганізуе эміграцыю рускіх дзяўчат за мяжу шляхам заключэння шлюбу з замежнікамі, прычым гэтыя замежнікі — уваскрэшаныя салдаты, якія загінулі падчас Вялікай Айчыннай вайны[3]. У справе дзяўчыне дапамагае шаманка Тыймын, якая знаходзіць «кліента» ў ніжнім свеце з дапамогай свайго бубна і падымае яго з мёртвых. Ажыўленне адбываецца тэрмінам на тры гады і з абавязковай умовай — жаніцьбай на дзяўчыне-заказніцы. Кошт такога шлюбу залежыць ад грамадзянства нябожчыка. Трэцяя гераіня, дзяўчына Маша, — заказніца і сяброўка Тані. Маша знайшла ў падмаскоўным лесе збіты нямецкі самалёт, да якога яны і накіроўваюцца.
Выйшаўшы на платформу, жанчыны адпраўляюцца ў лес па асфальтаванай дарозе, якая, зрэшты, неўзабаве ператвараецца ў вузкую брудную сцежку. Маша бачыць у гэтым шляху падабенства са сваім уласным жыццём: «спачатку прамым і роўным, абсаджаным радамі простых ісцін, а потым такім, якое стала непатрэбным і якое ператварылася ў незразумела куды вядучую сцежку». Неўзабаве яны падыходзяць да месца крушэння штурмавіка «Хейнкель» і пачынаюць абрад. Аднак знайсці лётчыка ў ніжнім свеце ў гэты раз не ўдаецца, і Таня прапануе пашукаць у верхнім, нягледзячы на тое, што поспехам гэтыя пошукі ніколі да гэтага не заканчваліся. Бубен верхняга свету гучыць інакш — цішэй і мякчэй. Абрад праходзіць паспяхова, і з’яўляецца фігура чалавека, які, да расчаравання Тані, аказваецца рускім маёрам Звягінцавым, які пераганяў трафейны самалёт і быў збіты памылкова сваімі.
Маёр прызнаецца, што адгукнуўся на кліч толькі таму, што яму спадабалася Маша, напомніўшы яму яго старую сяброўку. Седзячы ля вогнішча, ён распавядае Машы аб верхнім свеце, дзе ён жыве «ў спакоі і радасці». Там «ніякіх назваў няма», а раз усё безназоўнае, то няма і супрацьстаяння. Звягінцаў не застаецца на «дзікай» зямлі. Развітваючыся, ён дорыць Машы трысняговую дудачку, з дапамогай якой яна зможа патрапіць да яго ў госці[3].
Апавяданне сканчаецца вяртаннем у Маскву. Таня прапануе сяброўцы паспрабаваць шчасця пад Архангельскам, дзе ў балоце ляжыць амерыканскі Б-29, аднак Маша не гарыць жаданнем ехаць. Яна толькі глядзіць у акно, сціскаючы ў кішэні дудачку, і напружана думае[3].
Асаблівасці[правіць | правіць зыходнік]
У самым пачатку апавяданне не ўтрымлівае якіх-небудзь элементаў фантастыкі. Толькі да яго сярэдзіны аказваецца, што прадстаўленая «ганаровым аленяводам» Тыймын аказваецца шаманкай, здольнай уваскрашаць мёртвых[3].
Фантасмагорыя апавядання пераклікаецца з фантасмагорыяй жыцця ў постперабудоўнай Расіі. Тут мары аб лепшым жыцці звязваюцца з салдатамі-захопнікамі. Для Тані яны толькі выхадцы з больш шчаснага і стабільнага свету. Прычым яна не робіць адрозненняў паміж былымі ворагамі і саюзнікамі[3].
Заканчваецца апавяданне, тым не менш, у традыцыях рускай прозы[3].
Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]
Апавяданне «Бубен Верхняга свету» было ўпершыню апублікавана ў 1993 годзе ў другім нумары часопіса «Кастрычнік». Пазней увайшло ў зборнік апавяданняў Віктара Пялевіна «Бубен Верхняга свету», выпушчаны выдавецтвам «Тэра» ў 1996 годзе[4][5].
Зноскі
- ↑ Сергей Полотовский, Роман Козак. Пелевин и поколение пустоты. — М., «Манн, Иванов и Фербер», 2012. — ISBN 978-5-91657-304-6
- ↑ Олизько Н. С. Паратекст Виктора Пелевина // Вестник Нижневартовского государственного университета. 2010.
- ↑ а б в г д е Литература в контексте современности: материалы II международной научной конференции, Челябинск, 25-26 февраля 2005 г, Том 2. Изд-во Челябинского гос. педагог. университета, 2005.
- ↑ Библиография, Выпуски 1-3. 1999
- ↑ Бубен Верхнего мира: Рассказ // Октябрь. — 1993. — № 2. — С. 103—110.