Дзеянні данаў

Gesta Danorum Ці варта давяраць крыніцы не вядома
Дзеянні данаў
Gesta Danorum (фрагмент Ангера), аверс першай старонкі
Аўтар(ы)	Саксон Граматык
Дата напісання	XII ст.
Мова арыгінала	Латынь
Апісвае	да XII ст.
Жанр	хроніка
Аб'ём	16 тамоў
Змест	гісторыя Даніі і Паўночнай Еўропы
Першае выданне	"Danorum Regum heroumque Historiae", Педэрсен, 15/03/1514
Манускрыпты	Фрагменты: Ангера, Лассена, Калл-Расмуссена, Плеснера
Захоўванне	Каралеўская бібліятэка
Арыгінал	толькі фрагменты
Электронны тэкст твора

Дзеянні данаў (лац.: Gesta Danorum) — хроніка дацкага гісторыка XII стагоддзя Саксона Граматыка. Гэта асноўная, найбольш поўная крыніца па гісторыі і міфалогіі сярэдневяковай Даніі.

Складаецца з 16 тамоў, напісаных на латыні. Gesta Danorum апісвае гісторыю Даніі і ў некаторай ступені скандынаўскую гісторыю з самых старажытных часоў да канца XII ст. Акрамя таго Gesta Danorum змяшчае каштоўныя дадзеныя па гісторыі іншых частак Еўропы.

З гісторыі

Арыгінал тэксту Саксона згублены. Захавалася толькі чатыры фрагменты: Фрагмент Ангера, Фрагмент Лассена, Фрагмент Калл-Расмусена і Фрагмент Плеснера. Фрагмент Ангера — самы вялікі і адзіны прызнаны напісаным рукой самога Саксона. Астатнія фрагменты — спісы. Усе захаваныя фрагменты захоўваюцца ў Каралеўскай бібліятэцы Даніі у Капенгагене.

Ужо к XVI стагоддзю тэкст хронікі быў фактычна згублены і вядомы сучаснікам толькі па кароткаму выкладу пад назвай «Compendium Saxonis» ў «Chronica Jutensis» ад 1342. Назва Gesta Danorum была пазначана іменна ў гэтым тэксце. Арыгінальная назва самога Саксона засталася невядомай.

У 1510—1512 гадах Крысціерн Педэрсен, дацкі перакладчык, які жыў у Парыжы, пачаў свае пошукі ўцалелага тэксту «Дзеянні данаў». У рэшце рэшт яму ўдалося знайсці ўцалелы асобнік ў Швецыі ў калекцыі архіепіскапа Лундскага Біргера Гюнерсена. Пры садзейнічанні друкара Ядока Бадыуса «Дзеянні данаў» былі апублікаваны на лацінскай мове 15 сакавіка 1514 года у Францыі ў Парыжы пад назвай «Danorum Regum heroumque Historiae» (Гісторыя каралёў і герояў данаў). Гэта выданне самае першае з вядомых выданняў твора, дзе быў поўнасцю апублікаваны тэкст хронікі.

Выданні

На латыні

• Крысціерн Педэрсен, 1514, Danorum Regum heroumque Historiae
• Іаган Апорынус, 1534, Saxonis Grammatici Danorum Historiae Libri XVI
• Філіп Лоніцэр, 1576, Danica Historia Libris XVI
• Стэфан Іаган Стэфаніус, 1645, Saxonis Grammatici Historiæ Danicæ Libri XVI
• Хрысціян Адольф Клоц, 1771, Saxonis Grammatici Historiae Danicae libri XVI
• Петэр Эразм Мюллер, 1839, Saxonis Grammatici Historia Danica
• Альфрэд Хольдэр, 1886, Saxonis Grammatici Gesta Danorum
• Карстен Фрыс-Енсен, 2005, Gesta Danorum ISBN 978-87-12-04025-5, ISBN 87-12-04025-8

Пераклады на дацкую

• Крысціерн Педэрсен, 1540, тэкст страчаны
• Ён Турсанс, 1555, тэкст страчаны
• Андэрс Сорэнсен Ведэль, 1575, Den Danske Krønicke
• Sejer Schousbölle, 1752, Saxonis Grammatici Historia Danica
• Нікалай Грундтвіг, 1818—1822, Danmarks Krønike af Saxo Grammaticus
• Фредэрык Вінкель Хорн, 1898, Saxo Grammaticus: Danmarks Krønike
• Ёрген Ольрык, 1908—1912, Sakses Danesaga
• Петэр Зееберг, 2000, Saxos Danmarkshistorie ISBN 87-12-03496-7 (поўны) ISBN 87-12-03534-3 (том 1) ISBN 87-12-03535-1 (том 2)

Пераклады на англійскую

• Олівер Элтан, 1894, The First Nine Books of the Danish History of Saxo Grammaticus
• Пітэр Фішэр and Хільда Эліс Дэвідсан, 1979—1980, Saxo Grammaticus: The History of the Danes
• Эрик Крысціянсен, 1980—1981, Saxo Grammaticus: Danorum regum heroumque historia, books X—XVI
• Уільям Хансен, 1983, Saxo Grammaticus and the life of Hamlet

Іншыя пераклады

• Герман Янцэн, 1900, Saxo Grammaticus. Die ersten neun Bücher der dänischen Geschichte
• Людовіка Кох і Марыя Адэль Чыпола, 1993, Sassone Grammatico: Gesta dei re e degli eroi danesi
• Юкіо Танігуці, 1993, Sakuso Guramatikusu: Denmakujin no jiseki

Пераклады на рускую

• Гімраноў Т. В. «Деяния данов. Книга І», урывак другой кнігі (частка песні пра Б'яркі) (аматарскі пераклад з англійскага і дацкага перакладаў, пераклад паэзіі - рэканструкцыя тэксту, пераклад з англійскай і дацкага падрадкоўнікаў, а таксама з латыні, у шэрагу выпадкаў выкарыстаны старажытнаісландския урыўкі з саг, якія захавалісь)
• Кузняцова Т. І. «Сага о Гамлете (из книги III)» (прафесійны пераклад)
• Раданежскі А. Б. «Деяния данов», поўны прафесійны пераклад з дацкага перакладу. Чакае выдання. Частка перакладу Архівавана 20 верасня 2016.

Спасылкі

• Фрагменты лацінскага і рускага тэкстаў
• Англійскі пераклад першых дзевяці кнігАрхівавана 1 мая 2012.
• Лацінскі тэкст выдання Ё. Ольрыка і Х. Рыдэра