Дзмітрый Іванавіч Паўлуцкі

Дзмітрый Іванавіч Паўлуцкі
Род дзейнасці	падарожнік-даследчык, афіцэр
Дата нараджэння	XVIII стагоддзе
Месца нараджэння	Табольск, Табольскі павет[d], Табольская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	21 сакавіка 1747(1747-03-21) ці 14 сакавіка 1747(1747-03-14)
Месца смерці	Рака Анадыр, Расійская імперыя
Месца пахавання	Якуцк
Грамадзянства	Расійская імперыя

Дзмітрый Іванавіч Паўлуцкі (? — 14 [25] сакавіка 1747, вусце ракі Арловая каля Анадырскага астрога) — расійскі афіцэр, драгунскі маёр, кіраўнік ваенных экспедыцый на Чукотку.

Біяграфія

Карта Далёкага Усходу, складзеная па выніках экспедыцыі Шастакова-Паўлуцкага

Нарадзіўся, верагодна, у Табольску, у дваранскай сям’і з беларуска-літоўскімі каранямі. Яго прадзед Ян Паўлуцкі паступіў на рускую службу пасля Смутнага часу пачатку XVII стагоддзя, накіраваны быў на службу ў Табольск, дзе ў 1622—1624 гадах вырабіў першы перапіс насельніцтва.

У 1727 годзе ў чыне капітан драгунскага палка з атрадам у 400 казакаў адпраўлены на Чукотку «для адшукання новых зямліц і прызыву ў падданства нямірных іншаземцаў» у складзе экспедыцыі Апанаса Шастакова, аднак з-за ўзніклых рознагалоссяў аддзяліўся ад яе. Пасля гібелі Шастакова ў сакавіку 1730 года ў бітве пры Ягачы Паўлуцкі быў прызначаны кіраўніком экспедыцыі і выраблены ў маёры.

У верасні 1730 года Паўлуцкі прыбыў у Анадырскі астрог, зімаваў тут і ў 1731 годзе здзейсніў паход супраць чукчаў, з мэтай абароны каракаў, якія прынялі расійскае падданства. Разбіўшы чукчаў у некалькіх буйных бітвах, прайшоў ад Чукоцкага да Шалагскага мыса і вярнуўся ў Анадырскі астрог. У 1732 годзе здзейсніў паход супраць паўстанцаў каракаў, разграміўшы іх на рацэ Парэнь.

У 1733—1739 гадах узначальваў казацтва на Камчатцы, прымаў меры да распаўсюджання земляробства і жывёлагадоўлі сярод карэннага насельніцтва, у прыватнасці падарыў камчадалам першую пару рагатай жывёлы.

У 1739—1742 гадах служыў ваяводам у Якуцку, у 1742 годзе Сенацкім указам зноў накіраваны на Анадыр. Здзейсніў паходы на Чукоцкі паўвостраў у 1744 годзе і да Чавунскай губы ў 1746 годзе. Складаў карты.

Падчас баявых дзеянняў у 1731—1732 гадах у трох сутычках разбіў чукчаў, забіўшы каля 1 000 чалавек і здабыўшы больш за 40 000 аленяў, якія з’яўляюцца асновай жыццядзейнасці чукчаў.

Забіты ў баі з чукчамі на рацэ Арловай 14 [25] сакавіка 1747 года. Пахаваны ў Якуцку.

Сям’я

Яго жонка Ганна Піліпаўна жыла ў Якуцку. Вядомы рускі даследчык Камчаткі С. П. Крашаніннікаў быў жанаты з яго пляменніцай.

Літаратура

• Павлуцкий, Дмитрий // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Павлуцкий, Дмитрий Иванович // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М., 1896—1918. (руск.)
• Зуев А. С. Поход Д. И. Павлуцкого на Чукотку в 1731 г. // Актуальные проблемы социально-политической истории Сибири (XVII—XX вв.): Бахрушинские чтения 1998 г.; Межвуз. сб. науч. тр. / Под ред. В. И. Шишкина; Новосиб. гос. ун-т. — Новосибирск, 2001. — С. 3-38.
• Нефёдкин А. К. Очерки военно-политической истории Чукотки (начало I тыс. н. э. — XIX в.). — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2016. — 368, [2] с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-85803-491-9.