Дружына

Паход князя Алега на Царград, мініяцюра з Радзівілаўскага летапісу

ДРУЖЫНА — ваенная арганізацыя ў славянскіх, у т.л. старажытнарускім грамадстве. У раннефеадальны перыяд выконвала функцыю княжацкага ці баярскага рэгулярнага войска. Колькасць служачых у княжацкай дружыне рэдка перавышала некалькі сотняў. Дружына падзялялася на старэйшую і малодшую. Старэйшую складалі княжацкія «мужы» (баяры), малодшую — дзеці баярскія — «дзецкія», «отракі», «грыдні». Дружыннікі былі прафесійнымі ваярамі, звязанымі з князем прысягай ці асабістай дамовай, аб'ядноўваліся ў таварыствы ці брацтвы, фармальна лічыліся роўнымі, удзельнічалі ў кіраванні дзяржавай, выконвалі даручэнні князя, за што атрымлівалі частку даніны і ваеннай здабычы, пазней — зямельную маёмасць.

Дружыннікаў чэшскіх князёў — homines («людзей») пад 845 годам згадваюць Фульдскія аналы. У Маравіі «Жыціе Мяфодзія» у падзеях 2-ой пал. 9 ст. згадвае «друга» (параўн. дружына) — райцу князя Святаполка, а тагачасныя лацінамоўныя крыніцы называюць мараўскіх дружыннікаў optimates («лепшыя»), fideles («адданыя»), nobiles viri fideles («шляхетныя адданыя мужы»), proceres («першыя»), populus («людзі»). Пра «мужоў» чэшскіх князёў Вячаслава і Баляслава ў 920-я кажа старажытнейшая рэдакцыя «Жыція Св. Вячаслава» (2-я пал. 10 ст.) пры гэтым «мужы» Вячаслава называюцца «другамі». У гэтыя часы служылая знаць (баяры) — княжацкія «мужы», «другі» у Чэхіі і Маравіі існавалі побач з племянной знаццю (старэйшынамі) — «жупанамі».

Пра дружыну ў Польшчы ў 960-я згадвае ў сваіх «Запісках» Ібрагім ібн Якуб, паводле яго, падаткі, якія збіраў Мешка I ішлі на ўтрыманне 3 тыс. «ваяроў у панцырах».

Гл. таксама

• Путны баярын