Калоны Ашокі

Калона Ашокі ў Вайшалі

Калона Ашокі ў Алахабадзе на фатаграфіі 1870 года

Калоны Ашокі — каменныя слупы, пастаўленыя ў сярэдзіне III стагоддзя да н.э. па загадзе індыйскага цара Ашокі ў ключавых цэнтрах дзяржавы Маур'яў.

Надпісы на калонах, выкананыя на брахмі і расшыфраваныя Дж. Прынсепам у 1837 годзе, з'яўляюцца найстаражытнымі прыкладамі індыйскага пісьма. На вяршынях калон першапачаткова былі размешчаны скульптурныя групы з выявамі свяшчэнных жывёл. Таксама іх упрыгожвалі выявы кола дхармы і свастыкі.

Калоны падзяляюцца на малыя і вялікія; апошнія маюць 12-15 метраў у вышыню і важаць каля 50 тон. Калоны ўзводзліся ў людных месцах, часам аддаленых на сотні міль ад таго месца, дзе іх вырабілі. Побач з кожным манументам стаяў служка, які растлумачваў сэнс надпісу непісьменнаму насельніцтву. Устаноўка такіх калон была эфектыўным сродкам дзяржаўнай прапаганды.

Калоны Ашокі сталі прадметам пераймання для наступных індыйскіх кіраўнікоў (гл. калона Геліядора, жалезная калона). Па-за межамі Індыі іх капіраваў у XIII стагоддзі сіямскі цар Менграй.

Паколькі мусульманскія кіраўнікі Індыі сістэматычна знішчалі статуі жывёл, да нашага часу дайшлі фрагменты толькі 19 калон і толькі шэсць скульптурных груп. Відавочна, у старажытнасці іх было значна больш. Паваленыя калоны былі адрэстаўраваны ў XIX стагоддзі брытанскімі каланіяльнымі ўладамі.

Ільвіная капітэль Ашокі ў Сарнатху

Лепш іншых навершаў захавалася т.зв. львіная капітэль у Сарнатху, чыя стылізаваная выява была абвешчана ў 1950 годзе нацыянальнай эмблемай Індыі. Гэту капітэль выявіў у 1851 годзе брытанскі археолаг А. Канінгем, якому належыць таксама гонар адкрыцця калоны ў Санчы.

Іератычныя выявы жывёл на калонах зведалі ўплыў мастацтва Ахеменідаў. Гэта найбольш старажытныя шэдэўры індыйскай скульптуры. У наш час яны перанесены ў музеі, а на калонах іх замясцілі копіі.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Калоны Ашокі