Праяградж

Праяградж
Краіна	Індыя
Штат	Утар-Прадэш
Раён	Праяградж
Каардынаты	25°27′ пн. ш. 81°51′ у. д.HGЯO
Плошча	82 км²;
Вышыня НУМ	98 м
Водныя аб’екты	Ганг і Рака Джамна
Насельніцтва	1216719 чалавек (2011)
Часавы пояс	UTC+5:30
Тэлефонны код	0532
Паштовыя індэксы	211xxx
Аўтамабільны код	UP-70
Афіцыйны сайт	prayagraj.nic.in
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Праяградж (або Алахаба́д; да XVII стагоддзя Праяг) — горад у Індыі ў штаце Утар-Прадэш, ля зліцця рэк Ганг і Джамна. 1 216 719 жыхароў (2011)^[3]. Харчовая прамысловасць. Вытворчасць прадметаў рэлігійнага культу. Універсітэт (1887). Радзіма Джавахарлала Нэру.

Этымалогія

Горад названы Алахабадам магольскім імператарам Акбарам у 1583 годзе^[4]. Назва горада «Алахабад» з’яўляецца спалучэннем арабскага слова «Алах» (Бог) і персідскага «-абад», якое можна перакласці як «стварыць сад». Адпаведна назву горада можна перакласці як «Сад Алаха»^[4].

Свяшчэнны горад

Праяградж заснаваны ў 1583 годзе Акбарам Вялікім на месцы Праяга, які займае ганаровае месца сярод свяшчэнных гарадоў індуізму. Паводле падання, менавіта тут, каля зліцця свяшчэнных рэк Ганга, Джамны і Сарасваці, здзейсніў першае ахвярапрынашэнне Брахма.

Пра тое, што ў старажытнасці Праяг не саступаў па пашане і славе Бенарэсу і Хардвару, сведчыць калона Ашокі каля сцен Праяграджскай крэпасці.

Раз у 12 гадоў у Праяграджы адбываюцца масавыя індуцкія рэлігійныя фестывалі «Кумбх-мела», святкаванні збана нектару бессмяротнасці, у час якога у рэках веруючыя змываюць з сябе грахі і хваробы^[5]. Гэта самае вялікае рэлігійнае свята свету, яно доўжыцца больш за месяц і за гэты час горад наведвае да 70 мільёнаў паломнікаў.

Гісторыя

Алахабад пабудаваны на месцы старажытнага свяшчэннага для індуістаў горада Праяг. Праяг узнік яшчэ ў ведычны перыяд і згаданы ў Ведах як месца, дзе Брахма, стваральнік Сусвету, правёў абрад ахвярапрынашэння^[6]. Археалагічныя раскопкі пацвярджаюць існаванне тут культуры паўночнай чорнай глянцаванай керамікі (600—700 гг. да н.э.)^[6]. Паводле Пуранаў Яяці, пакінуўшы Праяг, заваяваў Сапта-сінда^[7].

Калі інда-арыі прыбылі ў Ар’яварту, Праяг (ці Каўшамбі) быў важным населеным пунктам рэгіёна^[8]. Кіраўнікі царства Куру заснавалі каля Праяга горад Каўшамбі^[9] і перанеслі ў яго сталіцу пасля таго, як былая сталіца царства, Хасцінапур, была разбурана паводкай^[8].

Рэгіён Дааба, уключаючы Праяградж, кантраляваўся рознымі дзяржавамі. Рэгіён з’яўляўся часткай імперыі Маур’яў, царства Гупта і Кушанскага царства. У 1193 годзе Праяг стаў частку Дэлійскага султаната^[10]. Пазней кантроль над Праягам перайшоў да Вялікіх Маголаў^[11]. Кіраўнік імперыі Вялікіх Маголаў Акбар Вялікі, усведамляючы стратэгічнае значэнне Сангама, заклаў каля зліцця Джамны і Ганга крэпасць (форт Праяграджа) і назваў яе імем Алаха. Горад стаў сталіцай адной з самых квітнеючых правінцый Магольскай імперыі^[12]. У 1599—1604 гг. тут хаваўся Джахангір, які паўстаў супраць бацькі. у 15 стагоддзі Алахабад стаў часткай імперыі Канаўдж^[8].

Пасля распаду Магольскай імперыі на ўладанне Праяграджам прэтэндавалі маратхскія кіраўнікі. У 1765 годзе гарнізон у форце Праяграджа размясцілі брытанцы. Паражэнне пры Буксары вымусіла аудскага наваба перадаць у 1801 г. горад пад кіраванне Брытанскай Ост-Індскай кампаніі. У час Паўстанні сіпаяў у 1857 годзе горад стаў арэнай бязлітасных сутыкненняў. У 1904 годзе ён стаў адміністрацыйным цэнтрам Злучаных правінцый, якія пазней былі ператвораны ў штат Утар-Прадэш.

Праяградж лічыцца калыскай індыйскага руху за незалежнасць. У доме, дзе жылі Джавахарлал Нэру і Індзіра Гандзі, цяпер створаны музей. Праяградж — радзіма 7 з 14 прэм’ер-міністраў Індыі.

Геаграфія і клімат

Сярэдняя вышыня над узроўнем мора — 98 м. Праяградж размешчаны ў паўднёвай частцы штата каля зліцця рэк Ганг і Джамна^[13]^[14]. Чыгунка падзяляе горад на дзве часткі^[13]. На поўдзень ад чыгункі размешчаны стары горад, грамадзянскія лініі (белы горад) размешчаны на поўнач. Праяградж займае стратэгічна важнае становішча^[15]. Алахабад, з’яўляючыся апошнім населеным пунктам на Джамне, у культурным плане, з’яўляецца ўскрайнім пунктам Заходняй Індыі^[16]. Паколькі Праяградж размешчаны ў міжрэччы Ганга і Джамны (дааб), яго глебы з’яўляюцца галоўным чынам алювіяльнымі^[17]

Праяградж, як і іншыя гарады раўнін Паўночнай Індыі, мае субтрапічны акіянічны клімат (Cwa) паводле класіфікацыі кліматаў Кёпена^[18]. Вылучаюць 3 сезоны: гарачае і засушлівае лета, халаднаватая і засушлівая зіма, цёплы і вільготны сезон мусонаў. Летні сезон доўжыцца з красавіка па чэрвень, максімальныя тэмпературы ў гэты перыяд дасягаюць 40-45 °C. Мусоны працягваюцца з пачатку ліпеня да канца верасня. Зімовыя тэмпературы могуць набліжацца да 0 °C. Самая высокая калі-небудзь зафіксаваная тэмпература: 48 °C, самая нізкая: −2 °C.

Клімат Праяграджа
Паказчык	Сту	Лют	Сак	Кра	Май	Чэр	Ліп	Жні	Вер	Кас	Ліс	Сне	Год
Абсалютны максімум, °C	32,8	36,3	42,5	45,8	48,4	48,8	45,6	42,7	39,6	40,6	36,0	31,9	48,8
Сярэдні максімум, °C	23,2	26,7	33,3	39,4	41,6	39,6	34,2	32,9	32,9	32,9	29,6	24,8	32,8
Сярэдняя тэмпература, °C	16,2	18,7	24,6	29,9	33,9	33,4	29,5	28,2	28,1	25,9	20,7	16,6	25,5
Сярэдні мінімум, °C	8,9	11,3	16,2	22,2	26,3	28,0	26,5	25,9	24,7	20,4	14,3	9,9	19,4
Абсалютны мінімум, °C	1,1	1,1	7,2	12,7	17,2	18,7	18,8	21,1	18,3	11,7	5,6	−0,7	−0,7
Норма ападкаў, мм	18	15	4	5	11	126	264	279	204	27	9	12	978
Крыніца: IMD [1] [2]

Насельніцтва

Насельніцтва горада паводле звестак перапісу 2001 года складае 1 206 785 чалавек, насельніцтва агламерацыі 4 936 105 чалавек. Узровень пісьменнасці складае 82 %. Найбольш распаўсюджаныя мовы насельніцтва: хіндзі і ўрду. Найбольш распаўсюджаны дыялект хіндзі, на якім размаўляюць у Праяграджы — авадхі, размаўляюць таксама на дыялектах кхары-балі і багхелі. Індуісты складаюць каля 86,81 % насельніцтва, мусульмане — 12,72 %, хрысціяне — 0,18 %, сікхі — 0,13 %, будысты — 0,04 %.

Эканоміка

У горадзе развіты харчасмакавая прамысловасць, вытворчасць прадметаў рэлігійнага культу^[5].

Транспарт

За 12 км ад цэнтра Праяграджа размешчаны аэрапорт, які здзяйсняе рэгулярныя рэйсы да Дэлі. Найбліжэйшыя міжнародныя аэрапорты знаходзяцца ў Варанасі (каля 148 км ад Праяграджа) і ў Лакхнау (каля 200 км). Транспартны вузел^[5], праз горад праходзяць некалькі нацыянальных аўтамагістраляў. Праяградж звязаны чыгункай з іншымі гарадамі паўночнай Індыі, тут знаходзіцца штаб-кватэра Паўночна-цэнтральнай зоны Індыйскіх чыгунак.

Зноскі

↑ ^а ^б Prayagraj (Prayag) Праверана 22 лютага 2018.
↑ Varanasi : Cities on Ganga : Prayagraj Праверана 22 лютага 2018.
↑ Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above (англ.). Provisional Population Totals, Census of India 2011. Праверана 3 верасня 2012.
↑ ^а ^б Etymology of the city (нявызн.)(недаступная спасылка). Allahabad Kumbh Mela Committee. Архівавана з першакрыніцы 13 мая 2013. Праверана 25 September 2012.
↑ ^а ^б ^в Алахабад // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
↑ ^а ^б Shiva Kumar Dubey. Kumbh city Prayag. Centre for Cultural Resources and Training. pp. 31–41. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ Koenraad Elst. Who is a Hindu?: Hindu revivalist views of Animism, Buddhism, Sikhism, and other offshoots of Hinduism. Voice of India. p. 7. ISBN 978-81-85990-74-3. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ ^а ^б ^в Vincent Arthur Smith; Stephen Meredyth Edwardes. The Oxford history of India, from the earliest times to the end of 1911. The Clarendon press. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ K-M. Sarup & Sons. p. 247. ISBN 978-81-7625-365-9. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ Surinder Kaur; Tapan Kumar Sanyal. The Secular Emperor Babar: A victim of Indian partition. Lokgeet Parkashan. p. 78. ISBN 978-81-85220-07-9. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ Stephen Meredyth Edwardes; Herbert Leonard Offley Garrett. Mughal Rule in India. Atlantic Publishers. pp. 279–281. ISBN 978-81-7156-551-1. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)
↑ Pletcher, Kenneth (15 August 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places. The Rosen Publishing Group. p. 128. Праверана 21 March 2014.
↑ ^а ^б HowStuffWorks «Geography of Allahabad» Архівавана 29 ліпеня 2012.
↑ Allahabad Location Guide
↑ Archaeology of Lower Ganga-Yamuna Doab (2 Vols.) by Deo Prakash Sharma at Vedic Books
↑ http://books.google.com/books?id=EjtuAAAAMAAJ
↑ http://www.connectjournals.com/file_full_text/314401H_02-10-21.pdf
↑ Tropical Moist Climates — A Climate Type

Літаратура

Алахабад // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Праяградж
Алахабад // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Алахабад // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
Алахабад // Словарь современных географических названий : (ru) / Рус. геогр. о-во. Моск. центр; Под общ. ред. акад. В. М. Котлякова. Институт географии РАН. — Екатеринбург : У-Фактория, 2006. (руск.)

[_d748f5147b1b8451-1] а ^б Prayagraj (Prayag) Праверана 22 лютага 2018.

[_f069331dae195fcf-2] Varanasi : Cities on Ganga : Prayagraj Праверана 22 лютага 2018.

[насельніцтва-3] Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above (англ.). Provisional Population Totals, Census of India 2011. Праверана 3 верасня 2012.

[Etymology-4] а ^б Etymology of the city (нявызн.)(недаступная спасылка). Allahabad Kumbh Mela Committee. Архівавана з першакрыніцы 13 мая 2013. Праверана 25 September 2012.

[БЭ-5] а ^б ^в Алахабад // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

[Dubey2001-6] а ^б Shiva Kumar Dubey. Kumbh city Prayag. Centre for Cultural Resources and Training. pp. 31–41. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[Elst2002-7] Koenraad Elst. Who is a Hindu?: Hindu revivalist views of Animism, Buddhism, Sikhism, and other offshoots of Hinduism. Voice of India. p. 7. ISBN 978-81-85990-74-3. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[SmithEdwardes1928-8] а ^б ^в Vincent Arthur Smith; Stephen Meredyth Edwardes. The Oxford history of India, from the earliest times to the end of 1911. The Clarendon press. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[K-M.-9] K-M. Sarup & Sons. p. 247. ISBN 978-81-7625-365-9. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[KaurSanyal1991-10] Surinder Kaur; Tapan Kumar Sanyal. The Secular Emperor Babar: A victim of Indian partition. Lokgeet Parkashan. p. 78. ISBN 978-81-85220-07-9. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[EdwardesGarrett1930-11] Stephen Meredyth Edwardes; Herbert Leonard Offley Garrett. Mughal Rule in India. Atlantic Publishers. pp. 279–281. ISBN 978-81-7156-551-1. Праверана 3 August 2012. {{cite book}}: Курсіў або паўтлусты шрыфт недапушчальны ў: |publisher= (даведка)

[Pletcher_2010_128-12] Pletcher, Kenneth (15 August 2010). The Geography of India: Sacred and Historic Places. The Rosen Publishing Group. p. 128. Праверана 21 March 2014.

[location-13] а ^б HowStuffWorks «Geography of Allahabad» Архівавана 29 ліпеня 2012.

[location001-14] Allahabad Location Guide

[Ganga-Yamuna_Doab-15] Archaeology of Lower Ganga-Yamuna Doab (2 Vols.) by Deo Prakash Sharma at Vedic Books

[Sharma2006-16] ttp://books.google.com/books?id=EjtuAAAAMAAJ

[Agricultural-17] ttp://www.connectjournals.com/file_full_text/314401H_02-10-21.pdf

[Koppen-18] Tropical Moist Climates — A Climate Type

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]