Калясніца, якая паказвае на поўдзень

Рэканструкцыя Калясніцы, якая паказвае на поўдзень, 2005

Мадэль у Музеі навукі ў Лондане

Калясніца, якая паказвае на поўдзень (кіт. трад. 指南車, спр. 指南车) — першы навігацыйны прыбор, які працаваў па прынцыпе зваротнай сувязі. На калясніцы была пастаўлена фігурка чалавека, якая незалежна ад кірунку руху самой калясніцы паказвала выцягнутай рукой на поўдзень. У гэтым механізме не выкарыстоўваўся магнітны компас.

Калясніца, якая паказвае на поўдзень, лічыцца адным з самых складаных механізмаў, створаных старажытнай кітайскай цывілізацыяй, яна выкарыстоўвалася на працягу ўсяго Сярэднявечча. Паводле легенды калясніца была створана каля 2600 г. да нашай эры ў Кітаі Жоўтым Імператарам Хуан-дзі, але першая рэальная гістарычная версія была створана Ма Цзюнем (200—265 г.) для кіраўніка Мін-дзіцарства Вэй Эпохі Трохцарства. Калясніца — гэты двухколавы транспартны сродак, на якім усталявана фігурка чалавека, злучаная з коламі з дапамогай дыферэнцыяльных перадач. Дзякуючы стараннаму падбору памераў колаў, накіравальных прылад і перадатачных лікаў, фігурка на калясніцы ўвесь час глядзіць у адным кірунку, тым самым дзейнічаючы ў якасці немагнітнага компаса транспартнага сродку. На працягу гісторыі многія кітайскія гістарычныя дакументы згадваюць калясніцу, якая паказвае на поўдзень, а некаторыя дэталёва апісваюць механізм і прынцып яго працы.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Калясніца, якая паказвае на поўдзень