Магільна
Аграгарадок
Магільна
Магільна на карце Беларусі ±   | ||||||||||||||||||
Магі́льна[1] (трансліт.: Mahiĺna, руск.: Могильно, у 1979—1991 гг. — Нёман) — аграгарадок ва Уздзенскім раёне Мінскай вобласці, на рацэ Нёман. Адміністрацыйны цэнтр Нёманскага сельсавета. Размешчаны ў 16 км да паўднёвага захаду ад г. Узда, 90 км ад Мінска, 12 км ад чыгуначнай ст. Коласава на лініі Мінск—Баранавічы, аўтадарогай злучана з Уздой.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
У беларуска-літоўскіх летапісах «Хронике Литовской и Жмойтской» і «Хронике Быховца» згадваецца ў 1284 г. як месца бітвы паміж наваградскага князя Рынгольда і саюзным войскам заволжскіх татар, Святаслава Кіеўскага, Льва Уладзімірскага і Дзмітрыя Друцкага[2]. Пазней, у XIV ст., князь Вітаўт перадаў паселішча Монвідам Дарагастайскім, якія парадніліся ў канцы XV ст. з Радзівіламі. У 1520 г. князёўна Соф’я Радзівіл з дома Монвідаў у сваім тастаменце запісала, што «она добра свои властные матернистые… Могильно с Двором Святым пасынку своему Пацу записала»[3]. У XVI ст. у Магільна дзейнічала прыстань, у XVI — XVII стст. існаваў Магільнянскі замак. З 1793 г. цэнтр воласці Ігуменскага павета Мінскай губерніі Расійскай імперыі. У 1800 г. — 92 двары, 374 жыхара, тымчасова ў паселішчы была ўніяцкая царква, млын, карчма, верф. У 1884 г. — 84 двары, 700 жыхароў, у паселішчы знаходзілася валасное праўленне, праваслаўная царква, капліца, сінагога, народнае вучылішча, 4 крамы. З 20 жніўня 1924 г. — вёска, цэнтр Магільненскага сельсавета Уздзенскага раёна Мінскай акругі, з 20 лютага 1938 г. Мінскай вобласці. У Вялікую Айчынную вайну з кан. чэрвеня 1941 да пач. ліпеня 1944 акупавана нямецкімі захопнікамі. У 1943 г. нямецкія акупацыйныя ўлады часткова спалілі вёску, за перыяд акупацыі загінула 56 мірных жыхароў.
У 1999—218 гаспадарак, 515 жыхароў. У 2007—188 гаспадарак, 416 жыхароў. Магільна з’яўляецца цэнтрам СВК «Наднеман». Дзейнічаюць дзіцячы сад, сярэдняя школа, Дом культуры, лясніцтва, бібліятэка, медыцынская амбулаторыя, камбінат побытавага абслугоўвання, 2 крамы, аддзяленні сувязі і АСБ «Беларусбанк».
На тэрыторыі вёскі знаходзяцца: брацкая магіла савецкіх воінаў і партызан, загінулых у Вялікую Айчынную вайну; помнік 36 землякам, загінулым у Вялікую Айчынную вайну; гарадзішча, рэшткі феадальнага замка і курганны магільнік — помнікі археалогіі.
Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]
- Яўген Савельевіч Зак
- Генадзь Міхайлавіч Лыч
- Леанід Міхайлавіч Лыч
- Абрам Хаімавіч Шкляр (1910—1977) — беларускі географ i кліматолаг.
Зноскі
- ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (DJVU)
- ↑ Полное собрание русских летописей / АН СССР, Ин-т истории. Т. 32: Хроники: Литовская и Жмойтская, и Быховца. Летописи: Баркулабовская, Аверки и Панцырного / ост. и ред. тома Н. Н. Улащик. — М.: Наука, 1975. — 233, [1] с., [4] л. факс. — С. 25, 132
- ↑ Ткачоў, М. А. Замкі і людзі / М. А. Ткачоў; [пад рэд. Г. В. Штыхава]. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — 182, [2] с. — ISBN 5-343-00880-1. — С. 129.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Памяць: Уздзенскі раён. — Мн.: Белта, 2003.
- Минская область: Энциклопедия в 2 томах. — Мн.: БелЭн, 2007.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Магільна- [ Магільна] на сайце Radzima.org
- [ Магільна] на сайце Глобус Беларусі (руск.)
- Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 6 марта 1991 г. № 666-XII «О возвращении деревне Неман Узденского района Минской области бывшего наименования Могильно»
| |||||||||||
| |||||||||||||
