Плаціна Каракая

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Плаціна Каракая
Краіна  Турцыя
Месцазнаходжанне
Рака Еўфрат
Статус дзейнічае
Гады ўводу агрэгатаў 1987
Асноўныя характарыстыкі
Электрычная магутнасць, МВт 1800
Характарыстыкі абсталявання
Колькасць і марка турбін 6
Магутнасць генератараў, МВт 6×300
На карце
Плаціна Каракая (Турцыя)
Плаціна Каракая
Плаціна Каракая
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Плаціна Каракая[2] (турэцк.: Karakaya Barajı) — буйное гідразбудаванне ў Турцыі, пабудаванае на рацэ Еўфрат і закончанае ў 1987 годзе; адна з 21 плаціны Паўднёва-Усходняга Анаталійскай праекта (турэцк.: Güneydoğu Anadolu Projesi, GAP). Плаціна ГЭС выпрацоўвае электраэнергію з дапамогай шасці генератараў па 300 МВт, з агульнай устаноўленай магутнасць да 1800 МВт[3]. Канструктыўнай асаблівасцю пабудовы з'яўляецца размяшчэнне машыннай залы непасрэдна «ў целе» плаціны, пад яе водаскідамі.

Штогод пры спадзе ўзроўню вады ў вадасховішчы з вады з'яўляецца «самотны мінарэт», які застаўся з часоў перасялення жыхароў адной з вёсак. Нягледзячы на 30 гадоў, якія прайшлі з моманту затаплення, ён не разбурыўся і не нахіліўся.

Канструкцыя[правіць | правіць зыходнік]

У склад гідраэлектрастанцыі Каракая ўваходзіць бетонная арачна-гравітацыйная плаціна вышынёй у 173 м; магутнасць самой ГЭС складае 1800 МВт: яе даюць 6 гідраагрэгатаў па 300 МВт кожны. Вадасховішча Каракая менш, чым у плаціны Атацюрка, але яно таксама вельмі вялікае: яго плошча складае 298 квадратных кіламетраў, а аб'ём — 9,5 кубічных кіламетраў. У плаціны ёсць і «цікавая асаблівасць», нехарактэрная для большасці ГЭС — гэта размяшчэнне машыннай залы з гідраагрэгатамі непасрэдна «ў целе» плаціны, пад яе водаскідамі.

Канфлікт з Іракам і Сірыяй[правіць | правіць зыходнік]

Рака Еўфрат з'яўляецца важнай крыніцай вады, якая выкарыстоўваецца ў сельскагаспадарчых і тэхнічных мэтах, як у Сірыі, так і ў Іраку — яшчэ на стадыі планавання ўрады абедзвюх краін выказалі занепакоенасць з нагоды праекту будаўніцтва плаціны Каракая. У выніку перамоў быў падпісаны дагавор, які гарантаваў мінімальны паток вады праз плаціну ў 500 м3 (18 000 кубічных футаў).

Перасяленне[правіць | правіць зыходнік]

На думку Багуміла Тэрмінскага, выказанай ім у 2013 годзе, будаўніцтва плаціны Каракая прывяло да вымушанага перасялення з рэгіёну прыкладна 30 000 чалавек.

У адным з затопленых паселішчаў — у якім, па словах мясцовых жыхароў, пражывала 600 сем'яў — застаўся стаяць «самотны мінарэт»: пры запаўненні вадасховішча ў 1984 годзе было вырашана разбурыць вёску і мячэць у ёй. У сувязі з сезоннымі перападамі ўзроўню вады ў вадасховішчы, летам адзін з мінарэтаў, які застаўся стаяць, цалкам «узнікае» з-пад вады і прыцягвае ўвагу мноства як мясцовых, так і замежных турыстаў. Нягледзячы на тое, што з моманту затаплення прайшло больш за 30 гадоў, «самотны мінарэт» не нахіліўся і не разбурыўся — дзякуючы гэтаму ён стаў сімвалам для жыхароў рэгіёну, якія штогод святкуюць яго «з'яўленне». Існуе ідэя прызнаць мінарэт гістарычным будынкам і аднавіць[4].

Экалагічны стан возера[правіць | правіць зыходнік]

Возера, створанае плацінай Каракая, з'яўляецца адным з найважнейшых вадаёмаў рэгіёну: вада з яго выкарыстоўваецца для арашэння палёў, а само яно — для рыбалоўства. Вынікі хімічнага аналізу вады з возера паказалі, што яно было забруджана рознымі цяжкімі металамі: гэтыя дадзеныя былі пацверджаны аналізам донных адкладаў і жабернай тканіны мясцовых рыб. Прычынай забруджвання можа з'яўляцца сельскагаспадарчая актыўнасць у рэгіёне[5].

Зноскі

  1. Geographic Names Server — 2018.
  2. Каскад на Евфрате. Битва за воду(недаступная спасылка). Пресс-служба РусГидро (21 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2017. Праверана 14 красавіка 2017.
  3. Terminski 2012—2013.
  4. "'Yalnız minare' 30 yıldır ayakta". Bursada Bugün. 2017-05-15. Праверана 2017-05-15. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 мая 2017. Праверана 28 красавіка 2018.Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 16 мая 2017. Праверана 28 красавіка 2018.
  5. Murat Ozmen, Abbas Güngördü, Zehra Kucukbay, R. Elif Güler Monitoring the Effects of Water Pollution on Cyprinus carpio in Karakaya Dam Lake, Turkey(англ.) // Ecotoxicology. — 2006-03-01. — В. 2. — Т. 15. — С. 157-169. — ISSN 0963-9292. — DOI:10.1007/s10646-005-0045-1(недаступная спасылка)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]