Сцяпанаўскае-Воласава
| Сядзіба | |
| Сцяпанаўскае-Воласава | |
|---|---|
| Степановское-Волосово | |
 Садзіба ў 2016 годзе | |
| 56°16′24″ пн. ш. 35°21′41″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Расія |
| Вёска | Валасава |
| Тып будынка | Сядзіба |
| Архітэктурны стыль | Класіцызм |
| Заснавальнік | Сцяпан Куракін[d] |
| Статус |
 Аб’ект культурнай спадчыны РФ № 6900479000 |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Сцяпанаўскае-Воласава — сядзіба княжацкага роду Куракіных. Размешчана ў вёсцы Воласава Зубцоўскага раёна Цвярской вобласці на правым беразе ракі Шоша (прытоку Волгі ), пры ўпадзенні ў яе Люкшынскага ручая.
Пачатак будаўніцтва[правіць | правіць зыходнік]
Па фамільным паданні, цвярскія вотчыны належалі Куракіным з часу далучэння Цверы да Масквы ў пачатку XVI стагоддзя. У 1781 годзе сяло Даражыева з навакольнымі сёламі перайшло ў спадчыну Сцяпану Барысавічу Куракіну (1754—1805). Пры ім пачалося будаўніцтва новага маёнтка ў паселішчы Воласава. Па імені князя сядзіба атрымала другую назву — Сцяпанаўскае.
Закладка галоўнага дома ў Сцяпанаўскім адбылася паміж 1792 і 1798 гадамі. Памёр Сцяпан Барысавіч у ліпені 1805 года, не паспеўшы дабудаваць дом і маёнтак. Сяло Сцяпанаўскае і сяло Даражыева з вёскамі перайшло брату Сцяпана Барысавіча — Аляксандру Барысавічу, які на працягу многіх гадоў займаўся добраўпарадкаваннем загараднай рэзідэнцыі Надзеждзіна ў Пензенскай губерні.
XIX стагоддзе[правіць | правіць зыходнік]
Нягледзячы на прыхільнасць да пензенскай сядзібы, Аляксандр Барысавіч вырашыў дабудаваць каменны панскі дом у Сцяпанаўскім як маёнтку, размешчаным значна бліжэй да абедзвюх сталіц. В. М. Смалянінаў спасылаецца на планы, якія захоўваліся ў князя Фёдара Аляксеевіча Куракіна ў Надзеждзіне і складзеныя прыдворным архітэктарам Кварэнгі з уласнаручным надпісам князя Аляксандра Барысавіча: «Па гэтым малюнку ў дакладнасці вырабіць у дзейства ўнутранае размяшчэнне ўсіх пакояў нябожчыка брата майго, каб гэты для майго ўласнага побыту зручным учыніць. 15 чэрвеня 1806 года»[1].
Аднак з-за ад’езду князя за мяжу работы ішлі павольна. У 1810 годзе толькі збіраліся пабудаваць кухню і агароджу з каменнай брамай, «распланаваць сад і насадзіць дрэвы».
Аляксандр Барысавіч памёр у 1818 годзе, маёнтак перайшоў да яго пляменніка Барыса Аляксеевіча Куракіна (1783—1850). Менавіта пры ім разгарнуліся вялікія будаўнічыя работы: «…Непадалёк ад панскага дома ён пабудаваў цэлае мястэчка, з тэатрам, каланчай, абеліскамі, шлагбаўмамі…»[2], актыўна добраўпарадкоўваў парк і сажалкі.
На поўдзень ад дома былі пастаўлены два белакаменныя абеліскі з металічнай агароджай, якія адзначалі мяжу параднага двара і афармлялі галоўны ўезд на парадны двор перад домам. Па цэнтральнай восі ўезду на парадны двор, у паўднёвай частцы парка, прама перад галоўным домам, узвялі трэці абеліск — у гонар Аляксандра I .
За Аляксандраўскім «стаўпом», на адной восі з ім знаходзіўся драўляны забаўляльны «гатычны замак», які меў складаную канфігурацыю плана, вежы, пінаклі. Да сярэдзіны 1830-х гадоў будаўніцтва паступова згарнулася, а ў апошнія гады жыцця князя ў сядзібе вяліся толькі рамонтныя работы.
Тры пакаленні Куракіных сфарміравалі сваё радавое гняздо. Пры апошнім з іх сядзіба набыла рамантычны налёт у духу 1830-х — 1840-х гадоў. Наступныя пакаленні спадчыннікаў ніякага значнага будаўніцтва не вялі, абмяжоўваючыся рамонтнымі работамі. Пры Аляксеі Барысавічы Куракіне малодшым у 1863 годзе ў паўночна-заходнім флігелі была ўладкована дамавая царква Барыса і Глеба.
У 1873 годзе маёнтак па спадчыне перайшоў да дачок князя Лізаветы Аляксееўны (у замужжы Нарышкіна) і Аляксандры Аляксееўны (у замужжы Козен). Лізавета Аляксееўна заснавала ў паўднёва-ўсходнім флігелі галоўнага дома сядзібы Лізавецінскую абшчыну, перадаўшы ёй частку гаспадарчых будынкаў. Забаўляльныя збудаванні і «гатычны замак», якія сталі не патрэбнымі, цалкам разабралі. На месцы «Слабады» разбілі фруктовы сад.
Да Кастрычніцкай рэвалюцыі ў галоўным доме працягвалі захоўвацца княскі архіў, бібліятэка, калекцыі карцін, мінералаў.
Пасля нацыяналізацыі[правіць | правіць зыходнік]
З нацыяналізацыяй маёнтка ў 1918 годзе частку княжых калекцый, архіў і бібліятэку перадалі ў Цвер і Маскву, пры гэтым шмат было раскрадзена і загінула. Партрэтная галерэя асела ў Цвярскім краязнаўчым музеі і не экспанавалася ў поўным складзе аж да 2011 года[3]. Моцна пацярпела сядзіба падчас Другой сусветнай вайны і ў наступныя гады. З пачатку 1960-х да сярэдзіны 1990-х тут размяшчалася псіхіятрычная бальніца.
У XXI стагоддзі за аднаўленне закінутага помніка культурнай спадчыны ўзяўся маскоўскі фінансіст Сяргей Васільеў, які купіў зямельны ўчастак на аўкцыёне[4].
Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ Смолянинов В. Н. Княже-Куракинские церкви в Тверской губернии. — М., 1905. — С. 307.
- ↑ Смолянинов В. Н. Княже-Куракинские церкви в Тверской губернии. — М., 1905. — С. 309.
- ↑ Выставка принткопий фамильных портретов князей Куракиных «Глаза в глаза — из глубины веков» — — Новости и афиша музеев России — — www.Museum.ru. Архівавана з першакрыніцы 7 красавіка 2013. Праверана 11 мая 2013.
- ↑ В деревню, в глушь… — Свежий номер газеты «Московский Комсомолец» — МК. Архівавана з першакрыніцы 13 студзеня 2013. Праверана 2 сакавіка 2013.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Судьба усадьбы Степановское-Волосово
- Реконструкция львов на въезде в имение
- Видеосъемка с высоты (с дрона). «Летопись русской усадьбы». Праверана 9 верасня 2017.
- Машина времени миллионера Васильева