Чорная біжутэрыя

Чорная біжутэрыя (польск.: Czarna biżuteria) — біжутэрыя чорнага колеру, якая на землях былой Рэчы Паспалітай мела сімвалічны характар, які не мае ні ў адным іншым краі. Напярэдадні паўстання 1863—1864 гадоў насілася як патрыятычная біжутэрыя. Пасля паражэння паўстання была выказам нацыянальнай жалобы. Захоўвала такое значэнне і выкарыстоўвалася ў розных формах да сучасных часоў. Выкарыстоўвалася адначасова як упрыгожанне адзення, як выраз патрыятызму і як сродак нацыянальнага паразумення^[1].

Біжутэрыя з 1861—1862 гадоў, якая напрыклад цяпер захоўваецца ў польскім Музеі Цыстэрсаў у Ваньхоцку (крыжыкі, пярсцёнкі, брошкі, спражкі, запанкі), выконвалася з танных матэрыялаў (арыгіналы з каштоўных металаў, часта перадаваліся на патрэбы паўстанцаў), як напрыклад патынізаванага да чорнага колеру (чарненне) жалеза, волаву, пляцёнак з чалавечых ці конскіх валасоў, дрэва. На ёй былі знакі, што сімвалізавалі вернасць Польшчы і ВКЛ: Арол і Пагоня, надпіс «Богу і Айчыне»^[2]. Звычайна насілі крыжыкі з чугуну рознай велічыні, з датамі адбыўшыхся маніфестацыяў^[3]^[4]^[5].

Зноскі

↑ Aniela Zinkiewicz-Ryndziewicz, Zygmunt Ryndziewicz: Biżuteria patriotyczna w zbiorach Muzeum Cystersów w Wąchocku, Polski Jubiler 3 (14)
↑ Biżuteria żałobna z powstania styczniowego, NID > Regiony > Wielkopolskie > Aktualności w regionie [on-line]. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013-02-14
↑ Wiktor Krzysztof Cygan, Wiesław Jan Wysocki: W służbie Bogu i Ojczyźnie (I strona — ryngraf wrêczony Józefowi Pi³sudskiemu przez oficerów 1 Brygady Legionów w 1916 r.). Mińsk Mazowiecki — Warszawa: Oficyna Wydawnicza «Zbroja», Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, O Muzeum Ziemi Miñskiej, 2012. ISBN 978-83-63164-16-4.
↑ Jerzy Zdrada: Biżuteria patriotyczna, Muzeum Historii Polski, 2013-02-25
↑ P. Bezak: Galeria Jednego Obiektu — biżuteria patriotyczna doby powstania styczniowego. W: Сайт Muzeum Więzienia Pawiak [on-line]. Muzeum Niepodległości.

Спасылкі

1863 адценні чорнага, або Што такое «жалобная біжутэрыя»?, Белсат, 2019.11.18

[1] Aniela Zinkiewicz-Ryndziewicz, Zygmunt Ryndziewicz: Biżuteria patriotyczna w zbiorach Muzeum Cystersów w Wąchocku, Polski Jubiler 3 (14)

[2] Biżuteria żałobna z powstania styczniowego, NID > Regiony > Wielkopolskie > Aktualności w regionie [on-line]. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013-02-14

[3] Wiktor Krzysztof Cygan, Wiesław Jan Wysocki: W służbie Bogu i Ojczyźnie (I strona — ryngraf wrêczony Józefowi Pi³sudskiemu przez oficerów 1 Brygady Legionów w 1916 r.). Mińsk Mazowiecki — Warszawa: Oficyna Wydawnicza «Zbroja», Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, O Muzeum Ziemi Miñskiej, 2012. ISBN 978-83-63164-16-4.

[4] Jerzy Zdrada: Biżuteria patriotyczna, Muzeum Historii Polski, 2013-02-25

[5] P. Bezak: Galeria Jednego Obiektu — biżuteria patriotyczna doby powstania styczniowego. W: Сайт Muzeum Więzienia Pawiak [on-line]. Muzeum Niepodległości.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]