Цары маскоўскія: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
++ |
дрНяма тлумачэння праўкі |
||
| Радок 1: | Радок 1: | ||
{{вызнч|1=Цар усяе Русі}}: найвышэйшы [[тытул]] валадароў [[Маскоўскае вялікае княства|Маскоўскага вялікага княства]] — Рускага царства ([[Расійская цэнтралізаваная дзяржава|Расійскай цэнтралізаванай дзяржавы]]) з [[1547]] па [[1721]] |
{{вызнч|1=Цар усяе Русі}}: найвышэйшы [[тытул]] валадароў [[Маскоўскае вялікае княства|Маскоўскага вялікага княства]] — Рускага царства ([[Расійская цэнтралізаваная дзяржава|Расійскай цэнтралізаванай дзяржавы]]) з [[1547]] па [[1721]]. |
||
{{таксама|*}}: [[цар]], [[імператар]]. |
|||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Версія ад 14:56, 4 мая 2009
Шаблон:Вызнч: найвышэйшы тытул валадароў Маскоўскага вялікага княства — Рускага царства (Расійскай цэнтралізаванай дзяржавы) з 1547 па 1721.
Гісторыя
Да 15 ст. словам «цар» у усходнеслав. тэкстах азначалі візантыйскіх імператараў, біблейскіх і наогул старажытных валадароў, з 13 ст. ― мангола-татарскіх ханаў[1].
З 15 ст. у маскоўскіх тэкстах з'явілася традыцыя ўзгадваць як «цара Рускага» вялікага князя Дзмітрыя Данскога, пераможцу на Куліковым полі (1380)[1]. Аказіянальна[2] з 15 ст. тытуламі «цар» і «кесар» пачалі карыстацца і маскоўскія вялікія князі, прычым з часоў Васіля Цёмнага (сяр. 15 ст.) ― больш ці менш паслядоўна[2].
...
Сакралізацыя
У пачатку ХVI ст. усё большае распаўсюджванне атрымоўвае прызнанне і ідэя божага паходжання ўлады Гасудара. Адным з першых аб гэтым загаварыў Іосіф Волацкі. У сваіх пасланнях да Вялікага Князя Васілія III ён стала менаваў яго «самадзержцам», «царом» і «гасударам усея Рускія зямлі». Больш таго, Іосіф Волоцкий прыпадабняў зямную місію рускага гаспадара Божаму Промыслу: «Царь ведь естеством подобен вышнему Богу», так як ён «скипетр царствия принял от Бога». Сігізмунд Герберштэйн сведчыць, што ў часы Васілія III самога Вялікага Князя яго падданыя звалі «ключником и постельничим Божиим» лічылі, што «...воля гасудара ёсць воля Божыя і, што бы ні зрабіў государ, ён робіць гэта па волі Божыяй»[3]
У гэты жа час атрымала распаўсюджванне канцэпцыя Масквы, як Трэцяга Рыму (два Рыма палі, тэці стаіць, а чацвертаму не быць), якая абгрунтоўвае пераемнасць рускай дзяржавы ад Царграда, які пал пад ударамі мусульман. Старажытнае Візантыйскае царства з яго багавенчанымі імператарамі заўсёды было ўзорам для праваслаўных краін.
16 студзеня 1547 ва Успенскім саборы Маскоўскага Крамля адбылося ўрачысты вянчанне на царства вялікага князя Івана IV, які і стаў першым царом. Такім чынам, тытул цара, як найвышэйшы тытул у дзяржаве існаваў з 1547 па 1721 год, калі Пётр I прыняў тытул імператара і Расія стала імперыяй.
| Іван IV | 1547—1584 |
| Фёдар I | 1584—1598 |
| Барыс Гадуноў | 1598—1605 |
| Фёдар II | 1605 |
| Ілжэдзмітрый I | 1605—1606 |
| Васілій Шуйскі | 1606—1610 |
| Польская інтэрвенцыя | 1610—1613 |
| Міхаіл Фёдаравіч | 1613—1645 |
| Аляксей Міхайлавіч | 1645—1676 |
| Фёдар III | 1676—1682 |
| Іван V | 1682—1696 (сумесна з Пятром I) |
| Пётр I | 1682—1696 (сумесна з Іванам V) 1696—1721 (адаасобна) |