Прагляд зыходнага тэксту старонкі Германская імперская армія

{{Вайсковае фарміраванне
|назва               = Германская Імперская Армія<br/>{{lang-de|Deutsches Heer}}
|выява               = [[Файл:Cross-Pattee-Heraldry.svg|150px]]
|подпіс              = Эмблема Германскай Імперскай Арміі
|гады                = [[1870]]—[[1919]]
|краіна              = {{Сцягафікацыя|Германская імперыя}}
|падпарадкаванне     = [[Германскі імператар|Кайзер]]
|у складзе           = 
|тып                 = 
|уключае_ў_сябе      = 
|роля                = 
|памер               = 794.000 (на студзень 1914 года)
|камандная_структура = 
|размяшчэнне         = 
|мянушка             = 
|заступнік           = 
|дэвіз               = [[Gott mit uns]]
|колеры              = [[File:Flag of the German Empire.svg|150px]]
|марш                = 
|талісман            = 
|рыштунак            = 
|бітвы               = [[Іхэтуаньскае паўстанне]]<br/>[[Першая сусветная вайна]]
|знакі_адрознення    = 
|цяперашні_камандзір = 
|вядомыя_камандзіры  = 
}}

'''Герма́нская А́рмія''' ({{lang-de|Deutsches Heer}}) — назва ўзброеных сіл (наземных і паветранных) [[Германская імперыя|Германскай імперыі]]. Германская Армія была створана пасля ўтварэння Германскай імперыі на чале з [[Прусія]]й у [[1871]] годзе і была распушчана пасля паражэння Германскай імперыі у [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайне]] ў [[1919]] годзе.

== Гісторыя стварэння ==
У [[1871]] годзе чатыры каралеўства, васямнаццаць герцагств і княстваў, тры вольных горада аб’ядналіся ў адзіную дзяржаву, якая атрымала назву '''[[Германская імперыя]]''', таксама вядомая як ''Другі Рэйх''. Кіраўніком Германскай дзяржавы, згодна Канстытуцыі, з’яўляўся кароль [[Прусія|Прусіі]], які атрымаў тытул [[Германскі імператар|Германскага імператара]] ({{lang-de|Deutscher Kaiser}}).

У адрозненні ад [[Імператары расійскія|імператара Расіі]], правы кайзеры былі абмежаваныя. У прыватнасці, армія не была адзінай ваеннай арганізацыяй. Яна была хутчэй ваенным саюзам армій саюзных германскіх дзяржаў. Абвяшчаць вайну кайзер меў права толькі са згоды Федэральнага Савета ({{lang-de|Bundesrat}}), у які ўваходзілі кіраўнікі ўсіх дзяржаў, уваходзячых у федэрацыю.

Працэс аб’яднання армій германскіх дзяржаў таксама не быў аднамаментным, былі заключаны пэўныя пагадненні. Гэты працэс скончыўся толькі Імперскім ваенным законам ({{lang-de|Reichsmilitargesetz}}) [[1874]] года.

Кожная з германскіх саюзных дзяржаваў мелі свае ўзброенныя фарміраванні, якія ўваходзілі у склад агульнагерманскай арміі. Зразумела, колькасць ваенных залежала ад памераў і колькасці насельніцтва. Так, калі [[Прусія]] мела 18 (з 25-ці) [[Корпус (ваенная справа)|карпусоў]], [[Баварыя]] — тры карпусы, [[Каралеўства Саксонія|Саксонія]] — два, [[Бадэн]] і [[Вюртэмберг]] па аднаму, то [[Мекленбург-Стрэліц]] меў толькі адзін [[батальён]].

== Арганізацыйная структура ==
[[Файл:Karte - Armee-Inspektionen und Korpsbereiche 1914.png|thumb|300px|Размеркаванне армейскіх інспекцыяў у [[1914]] годзе.]]

У мірны час арганізацыйная структура падпарадкавання ў Германскай арміі была наступная:<br/>
— Армейская інспекцыя ({{lang-de|Armee-Inspektion}})
:— Армейскі [[Корпус (ваенная справа)|корпус]] ({{lang-de|Armeekorps}})
::— [[Дывізія]] ({{lang-de|Division}})
:::— [[Полк]] ({{lang-de|Regiment}})

Падчас Першай сусветнай вайны армейскія інспекцыі былі пераўтвораны ў [[Армія (воінскае аб’яднанне)|арміі]], і для пераследу пэўных мэтаў праводзілася фармаванне [[група армій|групаў армій]] ({{lang-de|Heeresgruppe}}), якія складаліся з некалькіх палявых армій. 
{| class="prettytable" 
!Інспекцыя   || Штаб-кватэра || Падпарадкаваныя армейскія карпусы
|-
| I Армейская Інспекцыя || [[Гановер]],<br />з 1900 [[Берлін]],<br />з 1914 [[Гданьск]] || 1871: I Армейскі корпус, II Армейскі корпус, IX Армейскі корпус, X Армейскі корпус<br />з 1906: I Армейскі корпус, ІІ Армейскі корпус, IX Армейскі корпус, X Армейскі корпус, XVII Армейскі корпус<br />з 1914: I Армейскі корпус, II Армейскі корпус, XVII Армейскі корпус
|-
| II Армейская Інспекцыя || [[Дрэзна]],<br />з 1906 [[Майнінген]],<br />з 1914 Берлін || 1871: V Армейскі корпус, VI Армейскі корпус, XII Армейскі корпус <br />з 1906: V Армейскі корпус, VI Армейскі корпус, XII Армейскі корпус, XIX Армейскі корпус <br /> з 1914: Гвардзейскі Корпус, XII Армейскі корпус, XIX Армейскі корпус
|-
| III Армейская Інспекцыя || [[Дармштат]],<br /> з 1906 [[Гановер]] ||1871: VII Армейскі корпус, VIII Армейскі корпус, XI Армейскі корпус<br />  з 1906: VII Армейскі корпус, VIII Армейскі корпус, XI Армейскі корпус, XIII Армейскі корпус, XVIII Армейскі корпус <br /> з 1914: XIII Армейскі корпус, IX Армейскі корпус, X Армейскі корпус
|-
| IV Армейская Інспекцыя || [[Берлін]],<br /> з 1906 [[Мюнхен]] || 1871: III Армейскі корпус, IV Армейскі корпус <br /> прыданыя I Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус, II Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус <br /> з 1906: III Армейскі корпус, IV Армейскі корпус <br />  прыданыя I Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус, II Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус <br /> з 1914: III Армейскі корпус <br />  прыданыя I Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус, II Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус, III Каралеўскі Баварскі Армейскі корпус
|-
| V Армейская Інспекцыя|| [[Карлсруэ]] || 1871: XIV Армейскі корпус, XV Армейскі корпус <br /> з 1906: XIV Армейскі корпус, XV Армейскі корпус, XVI Армейскі корпус <br /> з 1914: XIII Армейскі корпус, IX Армейскі корпус, XV Армейскі корпус
|-
| з 1914<br /> VI Армейская Інспекцыя || [[Штутгарт]] || IV Армейскі корпус, XI Армейскі корпус, XIII Армейскі корпус
|-
| з 1914<br /> VII Армейская Інспекцыя || [[Саарбрукен]] || XVI Армейскі корпус, XVII Армейскі корпус, XXI Армейскі корпус
|-
| з 1914<br /> VIII Армейская Інспекцыя || [[Берлін]] || XI Армейскі корпус, XX Армейскі корпус, XVIII Армейскі корпус
|-
|}
Уся Германія была падзелена на карпусныя раёны ({{lang-de|Armeekorpsbezirke}}), якія мелі нумары, аднолькавыя с нумарамі карпусоў, якія месціліся ў іх. Межы раёнаў супадалі з межамі часткаў Германскай імперыі. Пры гэтым [[Прусія]] была падзелена на 18 карпусных раёнаў, [[Баварыя]] на тры, [[Саксонія]] на два і [[Бадэн]] с [[Вюртэмберг]]ам былі адным раёнам. Невялікія дзяржавы былі ўключаны ў адпаведныя карпусныя раёны Прусіі. Кожны карпусны раён змяшчаў упраўленне адпаведным корпусам і тагачасныя ваенкаматы ({{lang-de|Bezirk-Kommаndos}}), якія займаліся папаўненнем сваіх карпусоў. 
Акрамя таго карпусныя раёны дзяліліся на т.зв.ландверныя раёны ({{lang-de|Landwehr-Bezirk}}), колькасць якіх вызначалася мясцовым адміністрацыйным падзелам. Кіраўніком ландвернага раёна з’яўляўся кіраўнік гэтай адміністрацыйнай адзінкі (вёскі, пасёлка, горада ці гарадской акругі). У ваенным сэнсе ён быў абавязан сачыць за ўлікам асоб, якія лічыліся за Ландверам.

=== Армейскія карпусы ===
[[Файл:Deutsche Korpsbereiche 1914.jpg|thumb|300px|Размеркаванне армейскіх карпусоў у [[1914]] годзе.]]
Кожны корпус складаўся з упраўлення, дзвюх дывізіяў і асобных часцей карпусного падпарадкавання: 
* егерскі батальён,
* дывізіён або полк пешай артылерыі,
* тэлеграфны батальён
* сапёрны батальён,
* транспартны батальён,
* авіяцыйны або паветраплавальны атрад,
* некалькі калон падвозу боепрыпасаў.

У галоўнае камандаванне корпуса ({{lang-de|General-Kommandos des Korps}}) уваходзілі камандзір корпуса, які ў нямецкай тэрміналогіі называўся «камандуючы генерал» ({{lang-de|kommandierenden General}}) і галоўны штаб корпуса ({{lang-de|General-Stabs des Korps}}), які ў сваю чаргу уключаў у сябе шэфа галоўнага штаба ({{lang-de|Chef des Stabes}}), двух афіцэраў Генеральнага штаба ({{lang-de|Generalstabsoffiziere}}), некалькіх ад’ютантаў, некалькіх афіцэраў для даручэнняў і дапаможнага персаналу (пісары, чарцёжнікі і г. д.).

Камандзір корпуса быў практычна незалежным у сваёй дзейнасці, наўпрост падпарадкаваўся кайзеру ці баварскаму каралю, быў адказны за навучанне войскаў, фінансавы і адміністрацыйныя аспекты функцыявання корпуса.

Корпус меў 41 тысячу салдат і афіцэраў, 14 тыс.коней.

=== Дывізіі ===
[[Файл:Karte Divisionsstandorte des Deutschen Heers 1914.png|thumb|Размеркаванне германскіх дывізій па стану на 1914 год]]
Дывізія была асноўный аператыўна-тактычнай адзінкай, таму складалася адначасова з войск усіх трох асноўных родаў — пяхота, кавалерыя і артылерыя. 
Тыповая дывізія ў 1914 годзе складалася з:
* дзвюх пяхотных брыгад (у кожнай па два палкі)
* адной кавалерыйскай брыгады (два кавалерыйскія палкі)
* адной артылерыйскай брігады (два палкі палявой артылерыі)

Дывізіяй кіраваў камандзір дывізіі ({{lang-de|Divisions-Kommandeur}}), які меў свой кіраўнічы орган, які не насіў, аднак, назвы «штаб». У ўпраўленне дывізіі, акрамя камандзіра дывізіі ўваходзіў [[Генеральны штаб Германіі|афіцэр Генеральнага штаба]], ад’ютант і дапаможны персанал (пісары, чарцёжнікі і г. д.). Акрамя таго, да ўпраўлення дывізіі прылічаліся інтэндантура (служба тылу), галоўны дывізійны лекар, некалькі чыноўнікаў ваеннай юстыцыі, два святара (каталіцкі і лютэранскі).

У дывізіі было каля 15 тысяч салдат і афіцэраў.

=== Брыгады ===
[[Файл:Karte Brigadestandorte des Deutschen Heers 1914.png|thumb|Размеркаванне германскіх брыгад па стану на 1914 год]]
У мэтах спрашчэння кіравання дывізіяй і звядзення ўсіх часцей аднаго [[Род войск|роду войскаў]] пад адзінае камандаванне, дывізіі дзяліліся на дзве-тры пяхотныя брыгады, кавалерыйскую брыгаду і артылерыйскую брыгаду. Кожная брыгада ўключала ў сябе два-тры палкі адпаведнага роду войскаў.

Камандзір брыгады свайго штаба, як аператыўнага органа, не меў. Пры ім меўся толькі ад’ютант і некалькі пісараў.

=== Палкі ===
Асноўнай і пастаянна існуючай адміністрацыйнай і баявой адзінкай у германскай арміі быў полк. Буйнейшыя фарміраванні (дывізіі, карпусы) ва ўсіх выпадках з’яўляліся камбінацыяй пэўнай колькасці палкоў трох асноўных родаў войскаў (пяхота, кавалерыя і артылерыя) з даданнем палкоў, батальёнаў і іншых частак баявога і тылавога забеспячэння.

Да 1914 года налічвалася 217 пяхотных палкоў.

Полк складаўся з 3 [[батальён]]аў па 4 [[рота|роты]] ў батальёне. У палку налічвалася 5 штаб-афіцэраў, 12 обер-афіцэраў камандзіраў рот, 52 обер-афіцэра памочнікаў камандзіраў рот, па 12 фельдфебелей, віцэфельдфебелей і фенрыхаў (кандыдаты ў афіцэры), 61 сяржант, 115 унтэрафіцэраў, 12 санітарных унтэр-афіцэраў або гефрайтараў, 45 музыкаў, 24 звыштэрміновікаў, 144 гефрайтара і 1524 салдата. Агульным лікам 69 афіцэраў, 1977 ніжніх чыноў, 6 ваенных лекараў і 6 ваенных чыноўнікаў.

Палком камандаваў афіцэр у чыне [[палкоўнік|оберста]] або [[падпалкоўнік|оберстлойтнанта]]. Ён меў невялікі кіраўнічы апарат, які складаўся з ад’ютанта, некалькіх афіцэраў штаба ([[маёр]]аў) і дапаможнага персаналу (пісары, чарцёжнікі і г. д.).

Медыцынскім забеспячэннем займаўся даволі значны медперсанал на чале з оберштабсартцам (медыцынскае званне, роўнае маёру). Пытаннямі рэчавага, харчовай і іншых відаў матэрыяльнага забеспячэння займаліся палкавыя ваенныя чыноўнікі.

== Воінскія званні ==
* [[Генерал-фельдмаршал]] (''Generalfeldmarschall'')
* [[Генерал-палкоўнік]] (''Generaloberst''), прысвойвалася армейскім інспектарам
* [[Генерал ад інфантэрыі]] (''General der Infanterie''), [[Генерал ад кавалерыі]] (''General der Kavallerie'') у кавалерыі, [[Генерал ад артылерыі]] (''General der Artillerie'') у артылерыі, прысвойвалася камандзірам вайсковых [[корпус (ваенная справа)|карпусоў]]
* [[Генерал-лейтэнант]] (''Generalleutnant''), прысвойвалася камандзірам [[дывізія|дывізій]]
* [[Генерал-маёр]] (''Generalmajor''), прысвойвалася камандзірам брыгад
* [[Палкоўнік]] (''Oberst''), прысвойвалася камандзірам [[полк|палкоў]]
* [[Падпалкоўнік]] (''Oberstleutnant''), прысвойвалася намеснікам камандзіраў палкоў
* [[Маёр]] (''Major''), прысвойвалася камандзірам [[батальён]]аў
* [[Капітан]] (''Hauptmann'') або (''Kapitan''), [[Ротмістр]] (''Rittmeister'') у кавалерыі, прысвойвалася камандзірам [[рота|рот]]
* [[Старшы лейтэнант]] (''Oberleutnant'') або Прэм’ер-лейтэнант (''Premierlieutenant'') або фейерверкс-оберлейтэнант (''Feuerwerksoberleutnant'') у артылерыі
* [[Лейтэнант]] (''Leutnant'') або Секунд-лейтэнант (''Second Lieutenant'') або феерверк-лейтэнант (''Feuerwerks Leutnant'') у артылерыі
* Фельдфебель-лейтэнант (''Feldwebelleutnant'')
* [[Прапаршчык]] (''Fahnrich'')
* Заурад-афіцэр (''Offizierstellvertreter'')
* [[Фельдфебель]] (''Feldwebel'') у пяхоце, у кавалерыі і артылерыі — вахмістр (''Wachtmeister'')
* Віцэ-фельдфебель (''Vizefeldwebel'') у пяхоце, у кавалерыі і артылерыі — віцэ-вахмістр (''Vizewachtmeister'')
* [[Сяржант]] (''Sergeant'')
* [[Унтэр-афіцэр]] (''Unteroffizier'') або капрал (''Corporal'')
* Обер-яфрэйтар (''Obergefreiter''), бамбардзір (''Bombardier'') у артылерыі
* [[Яфрэйтар]] (''Gefreiter'')
* Грэнадзёры (''Grenadier''), фузілёр (''Fusilier''), горны стралок (''Jager''), мушкецёр (''Musketier''), гвардзеец (''Gardist''), пехацінец (''Infanterist''), салдат (''Soldat''), сапёр (''Pionier''), драгун (''Dragoner''), гусар (''Husar''), кірасір (''Kurassier'') , улан (''Ulan''), рэйтар (''Reiter''), кавалерыст (''Chevauleger''), кананір (''Kanonier''), ездавы (''Fahrer'')

== Першая сусветная вайна ==
[[Выява:Bundesarchiv_Bild_183-R19231,_Berlin,_Mobilmachung.jpg|thumb|300px|Мабілізацыя ў [[Берлін]]е, [[1914]] год.]]
{{main|Баявы расклад Германскай імперскай арміі ў 1914 годзе}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар        = von Hein
|частка       = 
|загаловак    = Маленькі даведнік аб Германскай Арміі
|арыгінал     = Das kleine Buch vom Deutsche Heere
|спасылка     = 
|выданне      = 
|месца        = Kiel und Leipzig
|выдавецтва   = Verlag von Lipsins & Tischer
|год          = 1901
|том          = 
|старонкі     = 
|старонак     = 345
|isbn         = 
}}
* {{кніга
|аўтар        = Robert Marrion, Donald Fosten 
|частка       = 
|загаловак    = Германская Армія 1914-18
|арыгінал     = The German Army 1914–18
|спасылка     = 
|выданне      = 
|месца        = Oxford
|выдавецтва   = Osprey Publishing Ltd
|год          = 1978
|том          = 
|старонкі     = 
|старонак     = 65
|isbn         = 9780850452839
}}

== Спасылкі ==
* [http://army.armor.kiev.ua/hist/nem-armia-1888-14.shtml Арганізацыя Германскай Арміі ў 1888-1914 гадах] {{ref-ru}}

{{Узброеныя сілы Германскай Імперыі ў ПСВ}}
{{Арміі Германіі}}

[[Катэгорыя:Германская імперыя]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Германіі]]
[[Катэгорыя:Першая сусветная вайна]]
[[Катэгорыя:Ваенная гісторыя Германіі]]